كتاب مشتبه النسبة في الخط واختلافها في المعنی واللفظ
| كتاب مشتبه النسبة في الخط واختلافها في المعنی واللفظ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تدمري، عمر عبدالسلام (محقق) ازدی، عبدالغنی بن سعید (نویسنده) |
| ناشر | دار المنتخب العربي |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1417ق. = 1997م. |
| چاپ | چاپ اول |
| موضوع | نسب شناسي
نامهاي اقوام لقبها - کشورهاي اسلامي کشورهاي عربي - تلفظ |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف4م5 / 1086 CS |
كتاب مشتبه النسبة في الخط واختلافها في المعنی واللفظ، اثر امام حافظ ابومحمد عبدالغنی بن سعید ازدی (332-409ق)، با تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، کتابی است در تبیین اسامی راویانی که نسبت آنها در نوشتار به هم شبیه و در تلفظ و معنا با هم اختلاف دارند.
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز شده و اسامی راویان، به‌ترتیب حروف الفبا، ذکر شده است.
مؤلف فقط به ذکر نام راویان و اشاره به اختلاف آنها و نهایتا ذکر نام چند نفری که از آن راوی، حدیث روایت کرده و یا او، از ایشان روایت نموده، پرداخته و توضیح دیگری پیرامون آن، ارائه نداده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، به شرح حال مفصل مؤلف، پرداخته شده است[۱].
به‌منظور آشنایی با محتوای کتاب، به برخی از اسامی راویان و تفاوت ذکرشده در کتاب برای آنها، اشاره می‌شود: باب الف: «أُبُلی» (با ضمه همزه و باء) و «أیلی»:
- أُبُلی: به اهل «ابلة» گفته می‌شود که شهری است قدیمی در چهار فرسخی بصره که از جمله راویان ملقب به این نام، عبارتند از:
- شیبان بن فروخ ابلی؛
- عمر بن یحیی بن نافع ابلی
- ابراهیم بن بسطام و برادرش احمد بن بسطام ابلی؛
- علی بن احمد بن بسطام ابلی؛
- حسین بن احمد بن بسطام ابلی؛
- ابویعلی محمد بن زهیر بن فضل ابلی؛
- ابراهیم بن مهدی ابلی.
- أیلی: به اهالی ایله گفته می‌شود که شهری است در ساحل دریای قلزم در نزدیکی شام. از جمله راویان منسوب به این مکان، عبارتند از:
- حسین بن رستم ایلی که از هشام بن عروه روایت نقل کرده و مالک بن انس، از راویان از اوست؛
- یونس بن یزید ایلی که از زهری و هشام بن عروه، روایت نقل کرده است؛
- ابوعلی یزید، برادر یونس بن یزید که عبدالله بن مبارک، حدیث را از طریق یونس بن یزید، از او روایت کرده است؛
- سعید بن یزید، برادر دو فرد فوق که برادرش یونس و عنبسة بن خالد، از او روایت نقل کرده‌اند؛
- عقیل بن خالد ایلی، که از زهری و سلمة بن کهیل روایت کرده و یونس بن یزید، لیث بن سعد و سلامة بن روح، از راویان از وی می‌باشند.
- زیاد بن عقیل، عموی عقیل بن خالد؛
- طلحة بن عبدالملک ایلی که از قاسم بن محمد روایت کرده و مالک بن انس از او روایت نموده است[۲].
باب ب: «بحرانی» و «نجرانی»:
- بحرانی؛ مانند:
- محمد بن معمر بحرانی که احادیث فراوانی را نقل کرده و محمد بن اسماعیل بخاری، از جمله راویان از وی می‌باشد.
- نجرانی؛ مانند:
- جمیل نجرانی؛
- بشر بن رافع نجرانی ابوالاسباط یمانی که حاتم بن اسماعیل و عبدالرزاق از وی روایت کرده‌اند[۳].
باب ت: «تجوبی» و «نخوی»:
- تجوبی؛ مانند:
- معاویة بن سعید بن شریح تجوبی از اهالی مصر؛
- برادرش قاسم بن سعید؛
- نحوی؛ مانند:
- ابوزید نحوی سعید بن اوس؛
- خلیل بن احمد نحوی؛
- ثعلب نحوی؛
- مبرد نحوی؛
- مفضل بن محمد نحوی؛
- ابوعمرو شیبانی اسحاق بن مرار نحوی[۴].
وضعیت کتاب
فهارس فنی، شامل فهرست احادیث، کتب مذکور در متن مؤلف، اماکن و شهرها، مصادر و مراجع، انساب مرتب بر اساس حروف الفبا و فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۵] و اشاره به اختلاف نسخ[۶]، به شرح حال مختصر اعلام مذکور در متن[۷] و توضیح برخی مطالب متن، پرداخته شده است[۸].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.