ناظم الاسلام کرمانی، محمد بن علی

نام	ناظم الاسلام کرمانی، محمد بن علی
نام‎های دیگر	کرماني، محمد ناظم الاسلام، محمد
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار	تاریخ بیداری ایرانیان
کد مؤلف	AUTHORCODE03859AUTHORCODE

میرزا محمد ناظم الاسلام کرمانی (1280-1337ق)، روزنامه‌نگار عهد مشروطه، قاضی کرمان، نویسنده کتاب تاریخ بیداری ایرانیان.

تولد

میرزا محمد، فرزند علی‌محمد شریف کرمانی در‌ سال‌ 1280‌ق در کرمان متولد شد.

تحصیلات

مقدمات فارسی و عربی و فقه و اصول و منطق را‌ در‌ همان‌جا آموخت و در محرم سال 1309ق در سن بیست‌وهشت یا بیست‌ونه سالگی برای تکمیل‌ تحصیلات‌ به‌ اصفهان، تهران و عراق رفت و در درس‌های میرزا ابوالحسن جلوه، سید شهاب‌الدین شیرازی، شیخ هادی نجم‌آبادی و سید‌ محمد‌ طباطبایی، از جمله رهبران مشروطه حاضر شد.

مشاغل

او در‌ آن‌ زمان‌ به سید محمد طباطبایی پیشنهاد داد مدرسه‌ای به سبک جدید تأسیس کند تا به‌ اعتبار‌ آن، مردم به علوم جدید بیشتر رغبت نشان دهند. طباطبایی پذیرفت و «مدرسه اسلام‌» را‌ بنیان‌ نهاد.

ناظم‌الاسلام در این مدرسه مشغول به تدریس شد و به‌عنوان رئیس مدرسه انتخاب و به‌فرمان‌ علی‌اصغر‌ اتابک، صدراعظم وقت به «ناظم‌الاسلام» ملقب گردید. این مدرسه در محله «خونگاه» واقع‌ شده‌ بود‌ که سرپرستی آن بر عهده ناظم‌الاسلام بود. وی در این اوقات به تألیف و ترجمه کتاب دست‌ زد‌ و در سال 1321ق مقامات حریری را به فارسی ترجمه کرد، ولی توفیق‌ چاپ‌ آن‌ را نیافت. با نزدیک شدن به دوره مشروطه‌خواهی و آغاز زمزمه آزادی‌خواهی، به سیاست و روزنامه‌نویسی پرداخت‌. در‌ ماه‌ صفر 1325ق، کوکب دری را منتشر کرد، روزنامه‌ای که پیش از آن‌ با‌ عنوان نوروز منتشر می‌شد.

ناظم‌الاسلام در دوران استبداد صغیر گرفتار مضیقه مالی بود. چندی بعد از‌ استقرار‌ مشروطیت، ناظم‌الاسلام با افزایش سن و مواجهه شدن با مشکلات مالی، مجاهده و تلاش‌ برای‌ گذران زندگی در تهران را رها کرد و یک‌باره‌ تصمیم‌ گرفت که بقیه عمر خود را در زادگاهش بگذراند و به صلاحدید دوستان‌ قدیمی‌اش‌، سمت قاضی عدلیه کرمان را پذیرفت‌.

ناظم‌الاسلام مورخی مردمی بود که به‌ هیچ‌ نهاد دولتی وابستگی نداشت. نمونه‌اش این‌که‌ از‌ لحاظ مالی‌ در‌ تنگنا‌ بود و مجبور به فروش‌ وسایل منزل خود شد. او جزو مشروطه‌خواهان و آزادی‌خواهان بود و به خاطر ارادت و رابطه‌ای که با مجاهدان‌ داشت‌ در محافل آن‌ها شرکت می‌جست و مذاکرات‌ و گفتگوهای‌ آنان‌ را‌ می‌شنید‌ و ثبت می‌کرد. وی‌ ابتدا‌ قسمتی از یادداشت‌هایش را به‌صورت پاورقی در روزنامه کوکب دری که خود مدیر و ناشرش بود منتشر‌ کرد‌. ظاهراً‌ توجه مردم به‌عین پاورقی‌ها وی را به‌ فکر‌ چاپ‌ و نشر‌ جزوه‌های‌ مستقلی‌ با عنوان تاریخ بیداری ایرانیان انداخت.

وفات

وی به علت تب و عوارض‌ آنفلوانزا‌ در سال 1337ق (1297ش) در‌ کرمان‌ درگذشت و در مقبره سید علویه به خاک سپرده شد.

آثار

علاوه بر کتاب تاریخ‌ بیداری‌ ایرانیان، آثار دیگری نیز از‌ وی‌ بجا‌ مانده است که‌ می‌توان‌ به خلاصة العوامل، شمس‌ التصاریف‌، علائم ظهور المهدی الموعود و اصول عقاید اشاره کرد</ref>همان، ص16-17</ref>.

منابع مقاله

1. پرویش، محسن؛ تبارکی، مرتضی، «بررسی و نقد کتاب تاریخ بیداری ایرانیان»، خردنامه، بهار 1391، سال سوم، شماره 8، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس:

   http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/916556

2. دادبخش، مسعود، «نگاهی دوباره به کتاب تاریخ بیداری ایرانیان»، فصلنامه تاریخ‌پژوهشی، سال بیست و یکم، شماره 76، بهار 1398، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1490612

وابسته‌ها

تاریخ بیداری ایرانیان