اعلام نصر مبین در داوری میان اهل صفین

اعلام نصر مبین در داوری میان اهل صفین
پدیدآوران	باغستانی کوزه گر، محمد (مترجم) ابن دحیه، عمر بن حسن (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	اعلام النصر المبين في المفاضلة بين اهلي صفين
ناشر	حکمت
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1429ق. = 1387ش.
چاپ	چاپ اول
شابک	‎978-964-8713-68-8
موضوع	جنگ صفين، 36ق.
زبان	فارسي
تعداد جلد	1
کد کنگره	22041الف 7ص / 37/95 BP ‏

اعلام نصر مبین در داوری میان اهل صفین ترجمه فارسی کتاب «أعلام النصر المبين في المفاضلة بين أهلي صفين» اثر عمر بن حسن بن دحیه کلبی، است که توسط محمد باغستانی کوزه‌گر انجام شده است.

کتاب «أعلام النصر المبين في المفاضلة بين أهلي صفين» از آثار کلامی حدیثی بر جای مانده از سده هفتم هجری است که به کوشش دکتر محمد امحزون و همراهی دکتر محمود محمد طناحی از سوی انتشارات دارالغرب الاسلامی بیروت در سال 1998م برای نخستین بار چاپ شده است.

کوششهای علمی مصحح دانشمند کتاب، توانسته پرتوی روشن بر زندگی ابن دحیه کلبی بیفکند و آگاهی‌هایی بس ارجمند درباره ابعاد شخصیتی و علمی او در اختیار خوانندگان این اثر قرار دهد. بر پایه این آگاهی‌های تاریخی، خواننده می‌تواند جایگاه مهم علمی ابن دحیه کلبی را در روزگاش درک کرده و آرای اندیشوران معاصرش را درباره وی دریابد و با فهرستی از تألیفات فراوان او آشنا شده و سرانجام نیز از تحلیل آرای گوناگون، درباره ابن دحیه کلبی بهره‌مند شود.

چنانکه تکاپوهای پردامنه و گاه ملال‌آور مصحح کتاب توانسته جای‌جای متن اصلی کتاب را مستند ساخته و تمامی روایات نقل‌شده در آن را با ذکر دیگر منابع حدیثی اهل سنت تأیید و شخصیتهای محوری هریک از روایات را با نقل آرای رجال‌شناسان معتبر به خواننده معرفی کند.

دستاورد کوششها و تکاپوهای درازدامن علمی مصحح چنین است: اول: احیای نسخه‌ای خطی و منحصربه‌فرد با روش علمی، دوم: آشکار ساختن غنای علمی متن اصلی و اتکای آن بر روایات صحیح و سوم: روشن کردن دانش گسترده نویسنده (ابن دحیه کلبی). این دستاوردها افزون بر فواید علمی برای خوانندگان فارسی زبان، مترجم را از افزایشهای علمی تازه‌تر باز می‌دارد.

آنچه مترجم را به بازگردان متن اصلی کتاب و افزوده‌های مصحح آن به زبان فارسی واداشت، موضوع کتاب بود که برای خواننده شیعی و فارسی زبان، بسیار جذّاب است.

خواننده در سراسر متن که از سوی محدث و فقیه نامور اهل سنت (ابن دحیه کلبی) نگاشته شده، با ابعاد حقانیت موضع امام علی(ع) در نبرد صفین با معاویه آشنا می‌شود و به نیکی درمی‌یابد که چگونه پس از گذشت حدود شش سده از رخداد بزرگ صفین در سده هفتم هجری این رخداد پیوسته موضوع پرسشها و گفتگوهای علمی بوده است و حقانیت امام علی(ع) و به تبع آن مذهب شیعه چنان آشکار بوده که محدّث بزرگی چون ابن دحیه کلبی با نقل روایتهای گوناگون، برخلاف مالکی‌مذهب بودن، آن را روشن و واضح می‌داند. هرچند بر موضع کلی خود مبنی بر نهی از سبّ صحابه نیز ایستادگی کرده است.

نقل جزئیات جالبِ‌توجهی از نبرد صفین، شیوه اثبات حقانیت موضع امام علی(ع) از راههایی مانند نقل نام صحابیان همراه امام(ع) در این نبرد و نیز نقل فضیلت‌هایی چون شجاعت و قضاوت‌های امام علی(ع) و رأی دشمن ایشان، معاویه، درباره آن بزرگوار، لذت مطالعه این کتاب را برای خواننده فارسی‌زبان شیعی دوصد چندان می‌سازد.

مترجم، توضیحات مصحح را به سه بخش تقسیم کرده است:

بخش اول: توضیحات پیرامون واژگان دشوار یا افتاده در متن اصلی، که در هنگام ترجمه، همه در متن گنجانده نشده‌اند.

بخش دوم: توضیحات در مورد بیان ارجاعات متن و سلسله سندهای روایات و نیز شرح حال راویان که همه آنها ترجمه شده است.

بخش سوم: پاره‌ای از اظهارنظرهای مصحح در موضوعاتی چون موضع اصحاب پیامبر(ص) درباره نبرد صفین که از متن خارج است و در صورت ترجمه، به پاسخهایی علمی نیاز داشت و موجب افزایش بیش از حد حاشیه بر متن اصلی می‌شد. بنابراین مترجم این موارد محدود را حذف کرده است.

با توجه به فقدان تقسیم‌بندی موضوعات کتاب که خواننده فارسی‌زبان را به هنگام مطالعه سردرگم می‌کرد، مترجم موضوعات خرد کتاب را در 4 فصل قرار داده است:

فصل اول: تاریخ رخداد صفین، وصف مکان رخداد، مسجد امام علی(ع) در صفین، اخبار پیامبر(ص) از وقوع صفین و تعداد سپاهیان دو گروه.

فصل دوم: همراهی صحابه پیامبر(ص) در بدر با امام علی(ع)، اخبار پیامبر(ص) به شهادت عمار یاسر، حالت‌های صحابه و تابعان در هنگام نقل حدیث رسول خدا(ص) و دیدگاه‌های فقهی در موضوع نماز و غسل و کفن شهید.

فصل سوم: حالات امام علی(ع) در نبرد صفین، خطبه ایشان در روز صفین، قرآن بر سر نیزه کردن سپاه معاویه، امام علی(ع) در میدان نبرد و نَسَب و خاندان امام علی(ع).

فصل چهارم: معرفی برخی از صحابه: عبدالله بن أبی، أبی بن کعب، ابو ایوب خالد بن زید بن کلیب خزرجی...، برخی از فضایل امام علی(ع)، سبقت در کتابت وحی، مقام قضا، داشن حساب و میراث و ادبیات و تأیید فضایل امام(ع) از سوی معاویه.

منبع مقاله

پیشگفتار مترجم.