کرمانی، محمود بن حمزه
| نام | کرمانی، محمود بن حمزه |
|---|---|
| نام‌های دیگر | تاجالقراء، م‍ح‍م‍ودب‍ن حمزه
کرمانی، ابوالقاسم، محمود |
| نام پدر | حمزه |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 505 ق |
| اساتید | ابوسهل محمد بن عبدالرحمان بن ابی‌فضل نیشابوری |
| برخی آثار | اسرار التکرار فی القرآن |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01138AUTHORCODE |
تاج‌القُرّاءِ کرمانى، ابوالقاسم برهان‌الدّين محمود بن حمزه (متوفای 505ق)، فقيه، نحوى، مفسر و مُقرى شافعى در قرن پنجم بوده است.
ولادت
از تاريخ تولد و حياتش اطلاع زيادى در دست نيست؛ تنها گفته‌اند كه تا پايان عمر در شهر خود مانده و به جايى سفر نكرده است.
اساتید و شاگردان
دربارۀ استادان او، حتی ابن جزری نیز اظهار بی‌خبری می‌کند. شاید ناشناخته بودن استادان تاجالقراء، از آن‌روست که در تمام عمر، از کرمان خارج نشده، و به مسافرت و صدور اجازه برای شاگردانی در بلاد مختلف نپرداخته است. در هر حال، خود وی در آغاز لباب التفاسیر یکی از استادان خویش، ابوسهل محمد بن عبدالرحمان بن ابی‌فضل نیشابوری را نام برده است.
از شاگردانش نيز تنها ابن ابى‌مريم نحوى، خطیب و عالم شيرازى را نام برده‌اند.
فعالیتها
تبحر تاج‌القرّاء در علوم قرائت و غريب القرآن و متشابه القرآن بوده و در اين زمينه آثار مشهورى نگاشته است. ابن جزرى وى را امام كبير، ثقه و داراى مرتبت بلند خوانده و ياقوت حموى او را اعجوبه‌اى در استنباط و دقت فهم دانسته است. تاج‌القرّاء معتقد بود كه ترتيب كنونى سوره‌هاى قرآنى، آسمانى بوده و در لوح محفوظ نيز بدين‌گونه است.
وفات
ابن جزری گزارش کرده است که تاجالقراء در حدود سال ۵۰۰ق/ ۱۱۰۷م زنده بوده، و وفات او پس از این تاریخ روی داده است.
زرکلی نیز مستقل از منابعی که ارجاع داده، فوت او را در ۵۰۵ق دانسته است.
آثار
مهم‌ترين آثار تاج‌القرّاء - كه پاره‌اى نسخ خطى از آنها موجود است - عبارتند از:
- خط المصاحف، در حوزه قرائت؛
- البرهان في (توجيه) متشابه القرآن، حاوى بحث از متشابهات قرآنى و فايده و حكمت آنها؛
- لباب التفاسير (التّفسير) كه تكمله و ادامه كتاب البرهان او محسوب مى‌شود؛
- العجائب و الغرائب كه به عجائب القرآن نيز شهره است. در مقدمه اين اثر علت تأليف آن، رغبت مردم به غرائب تفسير قرآن و نيز حديثى از پيامبر (أَعْرِبُوا القرآنَ وَ الْتَمِسُوا غَرائِبَه) ذكر شده است؛
- النِظامى كه خلاصه اللمع اثر ابن جنّى در نحو است؛
- الإفادة؛
- العنوان؛
- الإيجاز يا مختصر الإيضاح كه خلاصه الإيضاح اثر ابوعلى فارسى (متوفى 377) است. اين سه اثر در نحو است.
منابع مقاله
دانشنامه جهان اسلام، ج 6، ص 45، به قلم محمدهانى ملاّزاده.