یوسفی هروی، یوسف بن محمد
| نام | یوسفی هروی، یوسف بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | هروی یوسفی، یوسف بن محمد
طب‍ی‍ب هروی، یوسف بن محمد یوسفی، م‍ج‍ی‍ب بن محمد یوسفی، یوسف بن محمد حکیم یوسفی مولانا یوسفی |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 950 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | ریاض الادویه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03099AUTHORCODE |
يوسف بن محمد بن يوسف هروى، معروف به حكيم يوسفى يا مولانا يوسفى، از پزشکان قرن دهم قمری، صاحب كتاب معروف بحرالجواهر (كتابى در شرح لغات پزشکى) مى‌باشد.
ولادت
یوسف فرزند محمد بن يوسف ظاهراً وى از اهالى خواف خراسان بود كه در ماوراءالنهر دانش آموخت و در هرات مى‌زيسته است.
مهاجرت به هند
سپس از ترس سرخ کلاهان با پدرش به هندوستان کوج کرد و در دربار ظهيرالدين محمد بابر شاه و پسرش همايون شاه نيز مورد احترام و توجه بود و سمت دبيرى در دربار او در سالهای (932-937ق) در آمد و پس از بابر شاه در دربار پسرش همایون گورکانی در سالهای (937-964ق) نیز همین سمت را داشت.
یوسفی رسایل چندی را به نام ظهیرالدین محمد بابر و پسرش نوشته است، از جمله این رسائل می‌توان به رساله سته ضروریه که در سال 944ق به نام همایون شاه نوشته است اشاره کرد. یوسفی هروی از پدرش پرکار تر بود . اهمیت خاص این حکیم این بود که او برای آسان کردن دانش پزشکی چندین منظومه سرود و در اشعار خود نیز به یوسفی تخلص می‌کرد و آثاری که به صورت شعر و دوبیتی دارد از شهرت و انتشار گسترده تری برخوردار است. از این رو بسیار معروف و از قدیم الایام مردم آن را حفظ می کردند.
آثار
- رساله منظومه علاج الامراض مشتمل بر 289 رباعى.
- رساله دلايل البول، سال تأليف آن942ق است.
- رساله سته ضروريه كه مؤلف آنرا به نام همايون شاه در سال944ق نگاشته است.
- رساله دلايل النبض.
- جامع الفوائد كه آن را در سال 917ق در شرح مشكلات علاج‌الامراض سروده است. در اين كتاب بيمارى‌هاى سر تا پا را شرح داده و به درمان آن‌ها نيز اشاره كرده است. اين كتاب كه تا كنون حداقل 4 بار به‌چاپ رسيده است به طب يوسفى نيز شهرت دارد.
- بدايع الاغشاء اين كتاب را يوسفى به نام فرزند خود رفيع‌الدين حسن نوشته و نسخه خطى آن در كتابخانه دانشگاه پنجاب موجود است.
- رساله مختصر فى ضروريات البحران و قصيده حفظ صحت بدن مشتمل بر 54 بيت كه در سال 937ق به نام سلطان ظهيرالدين محمد بابر شاه سروده است.
- رساله ماكول و مشروب (در خوردنى‌ها و آشاميدنى‌ها).
- رياض الادويه يا مقطعات يوسفى در خواص داروهاى گياهى و حيوانى.
- فواید الاخیار/ فواید یوسفیه که منظومه‌ای فارسی است و آن را در سال 913ق سروده است.
- حفظ الصحه، که قصیده‌ای فارسی در خصوص حفظ الصحه و چند فصیده در مسائل پزشکی و تندرستی و بهداشتی است.
- سته ضروریه، شامل دستورات کوتاه پزشکی است درباره شش عامل ضروری برای سلامتی شامل: هوا، خوردنیها، آشامیدنیها ، حرکت و سکون بدنی، حرکت و سکون نفسانی، خواب و بیداری و استفراغ و احتباس
- مناجات منظوم که مثنوی عارفانه‌ای درباره عشق است.
- نصیحت نامه که مثنوی اخلاقی در سرزنش بخل و بخیل در 31 بیت است.
- انوار حکمت /کلمات یویفی/ نصایح یوسفی که در سال 919ق تألیف شده و در دستورهای اخلاقی و سخنان پند آموز صوفیانه است.
- بهداشت منظوم که برای ظهیرالدین بابر سروده شده استو
- بدایع الانشا، نامه هایی است به فارسی به عنوان سرمشق برای مردم از مرتبهها و مقامهای گوناگون
- کلیات یویفی