نرم‌افزار دانشنامه فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام در منابع اهل سنت
| دانشنامه فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام در منابع اهل سنت | |
|---|---|
 | |
دانشنامه فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام در منابع اهل سنت با ارائه درختواره «فضائل و مناقب اهل‌بیت(علیهم‌السلام)» با بیش از 2300 موضوع و اتصال آن به 33 عنوان «کتاب فضایل و مناقب» از مهم‌ترین منابع روایی و تفسیری اهل‌‌سنّت در 141 جلد، با قابلیت ارتباط بین متن و موضوع...
معرفی دانشنامه فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام در منابع اهل سنت
این دانشنامه، دربردارنده درختواره‌ای است که با تکیه بر پنج محور (1. معرفی و شناخت، 2. فضائل و مناقب، 3. حقوق، 4. مدائح، 5. سیره)، مجموعه فیش‌های پژوهشی را از روایات نبوی، اقوال صحابه، تابعین و دانشمندان، از 33 عنوان کتاب، از برترین منابع حدیثی و تفسیری اهل سنت و سایر کتاب‌هایی که با موضوع فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام نگاشته شده، استخراج و به‌گونه‌ای مرتب و منظم به کاربر ارائه می‌کند.
این نرم‌افزار در کنار درختواره موضوعی، کتابخانه‌ای غنی از منابع روایی در فضائل، مناقب و مقامات عالیه اهل‌بیت علیهم‌السلام را نیز در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
علی‌رغم آنکه در شیعه از قرون نخست تا به امروز، کتب و رسائل بی‌شماری در زمینه فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام نگاشته شده است، لکن این دانشنامه، تنها به استخراج مطالب و منابع از کتب اهل سنت پرداخته است و از میان کتاب‌هایی که تعلق به نویسندگان شیعی دارد، تنها به استفاده از نگاشته‌هایی که به گردآوری و دسته‌بندی روایات اهل سنت همت گمارده‌اند، اکتفا شده است.
پیشینه
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور که در آغاز بر پایه فعالیت‌های حدیثی جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم و تلاش برای عرضه احادیث با استفاده از ابزار روز و کارآمد رایانه‌ای، تأسیس شده است، همواره در پی تولید و ارتقای کیفیت نرم‌افزارهای حدیثی یا معارف برخاسته از حدیث بوده و خواهد بود.
پیش‌تر نرم‌افزار «نور الولایه 2»، با ارائه تعدادی افزون بر 550 عنوان کتاب در زمینه ولایت و امامت و بیان فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام تولید و در اختیار علاقه‌مندان به این موضوع قرار گرفته است. این نرم‌افزار بر اساس نگاه کلامی و در راستای تبیین و اثبات جایگاه امامت و ولایت و پاسخ‌گویی به شبهات تولید شده است.
دانشنامه فضائل اهل‌بیت، برخلاف نور الولایه 2، هرگز رویکرد کلامی و مناظره‌ای نداشته و تمرکز خود را بر نقل روایات فضائل و مناقب ائمه اطهار علیهم‌السلام معطوف داشته است.
انگیزه‌های تولید برنامه
این نرم‌افزار، اقدامی ارزشمند در راستای گردن نهادن به دستور پر از نور پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله، در لزوم مودت و پیروی از اهل بیت پاک آن حضرت است که به‌طور مکرر سفارش به حفظ حرمت ایشان نموده و اجر رسالت خود را فقط در مودت و محبت ذوي‌القربی بیان داشته‌اند که خود مایه هدایت و رستگاری در دنیا و آخرت است.
بدون تردید، گردآوری، فراگیر ساختن و برجسته نمودن ویژگی‌ها و مناقب و فضل ائمه اهل‌بیت علیهم‌السلام، از جمله مصادیق خدمت، مودت و رعایت منزلت ایشان است که مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، تجمیع و عرضه آن را در بستر رسانه‌ای جدید و ساده - که برای نخستین بار صورت می‌گیرد - افتخاری برای خود و همکاران خود می‌داند.
علی‌رغم آنکه فضائل و مناقب اهل‌بیت علیهم‌السلام به‌طور گسترده، بخش عظیمی از منابع حدیثی اهل سنت را به خود اختصاص داده است، لکن می‌توان گفت به‌خاطر پراکندگی مطالب، هنوز این گستردگی برای بسیاری از پژوهشگران شیعه و اهل سنت آشکار نشده؛ چه رسد به اقشار عمومی که ارتباط کمتری با کتاب و روایات دارند. ازاین‌رو، برای جبران پراکندگی موجود در منابع مکتوب حدیثی و نیز فراهم کردن بستری برای پژوهشگران و دوستداران اهل‌بیت علیهم‌السلام، این دانشنامه در بستر دیجیتال تولید و به کاربر عرضه گردیده است.
از سوی دیگر، افزون بر تسهیل فعالیت‌های پژوهشی، گردآوری این داده‌های ارزشمند، می‌تواند موجب گسترش فضائل و مقامات اهل‌بیت علیهم‌السلام در جامعه گردیده و در رسانیدن این فضائل انحصاری، پرشمار و بلندمرتبه به مخاطبین و جامعه مسلمانان از شیعه و سنی نقش ویژه‌ای را ایفا کند.
این نرم‌افزار می‌کوشد که از طریق گردآوری فضائل و کمالات ناب ائمه معصومین علیهم‌السلام، افضلیت و برتری مطلق ایشان بر سایرین را به اثبات رسانده و مخاطبان اهل سنت را به این حقیقت مغفول در مرجعیت اهل‌بیت علیهم‌السلام متوجه و آگاه سازد و امید دارد که از این طریق، زمینه بازگشت ایشان به سفارش و وصیت پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله در حدیث ثقلین فراهم گردد.
دامنه محتوایی برنامه
الف)- دانشنامه «فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام در منابع اهل سنت»، در دو بخش عمده درختواره و کتابخانه ارائه می‌گردد. تعداد منابعی که داده‌های پژوهشی درختواره از آن‌ها استخراج شده است، 33 عنوان کتاب و تعداد منابع کتابخانه نرم‌افزار، به‌همراه 33 عنوان کتاب متصل به درختواره، 85 عنوان کتاب در 227 جلد می‌باشد. برخی از مهم‌ترین کتاب‌هایی که داده‌های پژوهشی از آن‌ها استخراج و سپس در درختواره به آن‌ها متصل شده است، عبارتند از: صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن نسائی، سنن ترمذی، سنن ابی‌داود، سنن ابن ماجه، مسند احمد بن حنبل، الرياض النضرة في مناقب العشرة و ذخائر العقبی في مناقب ذوي‌القربی محب‌الدین طبری، الذرية الطاهرة دولابی، الكشاف زمخشری، تفسیر ثعلبی، مناقب خوارزمی، تاريخ مدينة دمشق و...
ب)- دانشنامه علاوه بر تمرکز بر استخراج فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام، در بخش «سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام» نیز به‌طور مختصر به تبیین فضایل و مناقب در سیره ائمه معصومین علیهم‌السلام، بر اساس روایات اهل سنت پرداخته و حکایت از آن دارد که اخلاق، رفتار و روش فردی و اجتماعی ائمه معصومین علیهم‌السلام در زندگانی، به‌گونه‌ای است که برای همگان چونان سرمشق سعادت‌ساز، بهترین الگو برای تأسی می‌باشد و به‌یقین نمی‌توان کسی را با ایشان مقایسه نمود.
ج)- دامنه محتوایی نرم‌افزار چه در کتابخانه و چه در بخش درختواره، بسیار گسترده‌تر از مقداری است که در این نسخه ارائه گردیده است؛ ازاین‌رو با توجه به مشکلات موجود در مالکیت معنوی منابع و نیز زمان‌بر بودن فرایند تایپ، تصحیح و فرمت تخصصی متون، تکمیل نرم‌افزار به نسخه‌های ارتقایی و یا بسته‌های به‌روزرسانی واگذار شده است.
د)- پرواضح است که ارائه منابع روایی اهل سنت، به معنای تأیید تمام محتوای آن‌ها نیست، لکن به‌لحاظ حفظ امانت و برآورده ساختن نیاز کاربران به محتوای کامل این منابع، متن کتب به‌صورت کامل در نرم‌افزار ارائه شده است.
ه)- تمام روایات 33 عنوان کتاب به درختواره متصل شده است، مگر اندک روایاتی که با هدف کلی نرم‌افزار در تناقض بوده و به‌لحاظ مضمونی، با عقیده امامیه به فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام، منافات داشته باشد.
قابلیت‌ها و امکانات برنامه
برخی از مهم‌ترین امکانات و ابزارها که به‌منظور تسهیل مطالعه و پژوهش در این برنامه در اختیار کاربر گرفته، شامل موارد ذیل می‌گردد:
- امکان تغییر اندازه صفحه نمایش در نمایشگرهای مختلف و تغییر قلم و رنگ؛
- انتقال مطالب کتاب (فیش‌برداری) به‌طور مستقیم از برنامه به پرونده‌های word و درج خودکار نشانی مطلب منتقل‌شده، شامل نام کتاب، شماره جلد و صفحه؛
- درج اطلاعات شناسنامه‌ای کتاب هم‌زمان با انتقال مطالب به پرونده word با هدف سهولت استناددهی کاربر، شامل نام مؤلف، نام کتاب، تعداد جلد، ناشر، محل نشر، نوبت چاپ و سال نشر؛
- امکان ساخت دامنه کتب دلخواه توسط کاربر و جستجو در دامنه دلخواه؛
- امکان انجام جستجوی ساده و پیشرفته با استفاده از عملگرها و نیز از طریق ریشه کلمات و الگوسازی؛
- امکان انجام جستجوی مستقل و هم‌زمان در چند کتاب به دلخواه کاربر؛
- ارائه لغت‌نامه هوشمند دربردارنده 9 عنوان از کاربردی‌ترین کتب واژه‌شناسی، غريب الحدیث و القرآن به زبان عربی و فارسی؛
- امکان نمایش و عدم نمایش اِعراب کلمات، جداکننده صفحات و پاورقی در بخش نمایش و نیز امکان انتقال و عدم انتقال اعراب به پرونده word؛
- ارائه متن قرآن کریم به‌همراه ترجمه با قابلیت جستجو در آیات بر اساس ریشه، مشتق و کلمات قرآن؛
- ارائه پژوه‌نگار برای مدیریت پژوهش در فیش‌برداری، نمایه‌زنی و تعلیقه‌نویسی و... و نیز امکان انتقال آن‌ها از برنامه به پرونده‌های WORD و یادداشت نور.
«کلیه حقوق مادى و معنوى این نرم‌افزار، متعلق به مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى مىباشد».