درآمدی بر فلسفه اسلامی
| درآمدی بر فلسفه اسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عبودیت، عبدالرسول (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره). مرکز انتشارات |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1380ش |
| شابک | 964-674-96-0 |
| موضوع | فلسفه، فلسفه اسلامی، |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | ع2 د4 741 B |
درآمدی بر فلسفه اسلامی، اثر عبدالرسول عبودیت، به زبان فارسی و در موضوع فلسفه است.
ساختار
کتاب با مقدمه ناشر و پیشگفتار آغاز شده است. متن اصلی دارای یک مدخل و پنج بخش می‌باشد که هر بخش در چند فصل تنظیم شده است.
فصلبندی در این کتاب به‌صورت کلی ارائه شده است؛ یعنی هر بخشی فصلبندی خاص خود را ندارد، بلکه فصلبندی کلی کتاب در بخشهای مختلف آن پخش و تقسیم شده؛ مثلا در یک بخش یک فصل و در بخش دیگر سه فصل و یا چهار فصل ارائه شده است.
گزارش محتوا
نویسنده در پیشگفتار نوشته است: فلسفه اسلامی گنجینه‌ای از اندیشه‌های گران‌بها است که حاصل تلاش بی‌وقفه صدها متفکر بزرگ می‌باشد. این اندیشه‌ها در پنج بخش کلی: هستی‌شناسی، خداشناسی یا الهیات خاص، معرفت‌شناسی، نفسشناسی یا علم‌النفس و دینشناسی، قابل دسته‌بندی است.
در کتاب «هستی‌شناسی»، بخش بسیار ناچیزی از الهیات عام، شامل برخی از مباحث مواد ثلاث، علت و معلول، حرکت و ثبات، جوهر و عرض، به ضمیمه مدخلی در فلسفهشناسی ارائه شد.
اما چون کتاب مذکور، به قصد کتابی خودآموز نگاشته شده، مباحث مطرح در آن به‌تفصیل بررسی شده و در آن از تشریح نکات ریز و ذکر مثال‌های متعدد و تکرار مطالب در قالب عبارات گوناگون خودداری نشده است. قاعدتا چنین کتابی برای تدریس مناسب نیست و طبعا وجو کتابی مناسب تدریس ضروری است. کتابی که در پیش رو دارید به همین منظور نگارش یافته است[۱].
نویسنده در ادامه، تفاوت‌های کتاب حاضر را با کتاب هستی‌شناسی در ضمن 9 شماره بیان کرده است و در آخر نتیجه گرفته است که: اگر از بخش خداشناسی صرف نظر کنیم، با توجه به تفاوت‌های مذکور، اثر حاضر ویرایش جدیدی از هستی‌شناسی است، اما با توجه به وجود بخش خداشناسی در آن، عنوان «هستی‌شناسی» برای آن مناسب نیست؛ زیرا هستی‌شناسی شامل مباحثی است در عرض مباحث خداشناسی؛ پس ارجح استفاده از عنوان «فلسفه اسلامی» است، که شامل هر دو نوع مبحث است. طبعا به‌لحاظ قلت مباحث برگزیده‌شده، عنوان «درآمدی بر فلسفه اسلامی» برای آن مناسب به نظر آمد.
این کتاب، عمدتا بر اساس آراء ابن سینا نگارش یافته است. در پاره‌ای از موارد از این قاعده عدول شده و آراء خاص صدرالمتألهین، یا احیانا رأی برخی از فیلسوفان معاصر، مطرح گردیده است[۲].
در این کتاب، هرگاه واژه «فلسفه» یا «فیلسوفان»، به‌کار رود، مقصود فلسفه اسلامی و فیلسوفان مسلمان است و نیز همواره مقصود از مجموعه آثار، کتاب مجموعه آثار استاد مطهری است[۳].
از ویژگی‌های این اثر، می‌توان به ارائه پرسشنامه در انتهای هر فصل یاد کرد.
مدخل (فلسفهشناسی)، در چهار فصل ارائه شده است:
- فصل اول: فلسفه چیست؟؛
- فصل دوم: روش تحقیق در فلسفه؛
- فصل سوم: ارتباط علوم و فلسفه با یکدیگر؛
- فصل چهارم: آیا باید فلسفه آموخت؟
بخش اول، با موضوع مواد ثلاث، در یک فصل (فصل پنجم)، از وجوب و امتناع و امکان سخن رانده است[۴].
بخش دوم، با موضوع علت و معلول در هفت فصل (ششم تا دوازدهم) از اصل علیت، علت تامه و علل ناقصه، وجودبخشی علت فاعلی، تقسیمات علل، امتناع تسلسل و دور، ضرورت علی معلولی و سنخیت علی معلولی، معیت علی معلولی، بحث کرده است[۵].
بخش سوم، با موضوع جوهر و عرض، در دو فصل (سیزدهم و چهاردهم)، عرض و انواع آن و جوهر و انواع آن را بررسی کرده است[۶].
بخش چهارم، با موضوع حرکت، در سه فصل (پانزدهم، شانزدهم و هفدهم)، از حرکت، کون و فساد، لوازم حرکت و مسافت و حرکت جوهری، بحث کرده است[۷].
بخش پنجم، با موضوع خداشناسی، در سه فصل (هجدهم، نوزدهم و بیستم)، از خدای دین و خدای فلسفه، دسته‌بندی براهین اثبات وجود خداوند و اثبات وجود خداوند سخن گفته است[۸].
وضعیت کتاب
پاورقی‌های مربوط به هر فصل، در آخر همان فصل با عنوان یادداشت ارائه شده است. فهرست مطالب در ابتدای کتاب و کتاب‌نامه در انتهای آن آمده است.
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار و متن کتاب.