میراث الزوجة
میراث الزوجة تأليف آیت‌الله لطفالله صافى گلپايگانى است. که با تصحیح و تحقیق محمدفاضل قاینی به چاپ رسیده است، این کتاب همراه با کتاب "إبانة المختار في إرث الزوجة من ثمر العقار بعد الأخذ بالخيار "و "صيانة الإبانة "تألیف شیخ الشریعۀ اصفهانی و "المحاکمة بین علمین "تألیف شیخ عبدالله مامقانی چاپ شده است.
| میراث الزوجه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صافی گلپایگانی، لطفالله (نویسنده) فاضل قائینی نجفی، محمد (مصحح |
| ناشر | دار القرآن الکريم |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1405 ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب، حاوى چهار رساله درباره ارث زوجه است.
رساله اول تحت عنوان "إبانة المختار" تأليف جناب شيخ الشريعه اصفهانى است و در آن فروع فقهى و ادله شرعى مربوط به ارث زن بيان شده و اقوال ساير فقها منعكس گرديده است.
رساله دوم تحت عنوان "صيانة الإبانة" است كه باز هم تأليف جناب شيخ الشريعه اصفهانى است و در آن برخى از اشكالات و ايرادات وارد شده به رساله اول مطرح و پاسخ آنها درج شده است.
رساله سوم تحت عنوان "المحاكمة بين علمين من المعاصرين" تأليف جناب شيخ عبدالله مامقانى است و در آن ديدگاه‌هاى فقهى سيد محمد كاظم يزدى (صاحب العروة الوثقی) و شيخ الشريعه اصفهانى در مورد ارث زن و ادله شرعى آن مطرح شده و مناقشه‌هايى كه هر يك از آنان در مورد اين مسائل با يك‌ديگر داشته‌اند بررسى شده است.
رساله چهارم تحت عنوان "ميراث الزوجة" تأليف آیت‌الله لطفالله صافى گلپايگانى است و در آن کیفیت ارث بردن زنان از مردان در فقه شيعه اماميه مطرح شده و ادله شرعى و ديدگاه‌هاى فقهى فقهاى اماميه منعكس گرديده است.
گزارش محتوا
در ابتدا مقدمه‌اى از آیت‌الله جعفر سبحانى در معرفى محتواى اين چهار رساله در مورد ارث زوجه و مناقشه علما با يك‌ديگر در اين زمينه ارائه شده است.
در رساله اول كه" إبانة المختار في إرث الزوجة من ثمن العقار بعد الأخذ بالخيار" نام گرفته، پاسخ سؤالات شرعى عده‌اى از مردم گيلان در مورد احكام شرعى مربوط به ارث زنان اشاره شده است.
وى براى پاسخ به اين سؤالات كليه فروع مربوط به مسئله را به صورت مفصل بيان كرده است.
در اين سؤال و جواب فقهى به بحث درباره اين مسئله پرداخته شده است كه اگر مردى زمين يا شىءاى را به شرط خيار فسخ براى خريدار، خريدارى نمايد و مبلغ آن زمين يا شىء را به مدت معين بپردازد، سپس مشترى قبل از انقضاى مدت خيار فسخ از دنيا برود آيا زن او قيمت زمين يا شىء را به اندازه يك چهارم يا يك هشتم به ارث مى‌برد يا خير؟ نگارنده در پاسخ به اين مسئله و پرسش فقهى كليه شقوق مسئله را پى‌گيرى كرده و در مجموع ارث بردن زن را در فرض مذكور بلا مانع مى‌داند. آن‌گاه به تفصيل در مورد احكام خيار و ارث زن در فرض‌هاى مختلفى كه مى‌توان در اين زمينه تصور كرد، اشاره نموده و به تفصيل در مورد خيار، ماهيت و معناى آن در لغت و اصطلاح فقهى، روايات مربوط به خيار و ارث بردن حق خيار و سخنان فقها در مورد فروع فقهى مربوط به ارث بردن از ميت، شروط عدم تملك ميت و احكام و شرايط مربوط به اموال باقى مانده از او و حقوق زن از ما ترك ميت را بررسى كرده است.
نویسنده در همين زمينه روايات مربوط به ارث و خيار را با هم مقايسه نموده و در مورد مقدار و چگونگى ارث بردن زن و محروم شدن او از ارث پس از نقل قول علماى مشهور اماميه، ديدگاه فقهى خود را در رساله كه در ابتدا مطرح شده بيان كرده است.
وى به صورت "قال" و "أقول" جنبه‌هاى مختلف ارث زوجه را بررسى كرده و اشكالات فقهى را مطرح نموده و پاسخ داده است.
وى در رساله بعدى تحت عنوان "صيانة الإبانة" از گفته‌هاى خود در رساله قبل دفاع كرده و ايراداتى كه به ديدگاه‌هاى فقهى او در مورد فروض مختلف مسئله ارث زوجه وارد شده پاسخ گفته است.
نگارنده به موارد سقوط خيار در معامله اشاره كرده و صحت انتقال مال از ميتى كه قبل از ساقط شدن حق خيارش از دنيا رفته و مال او (مقدار ثمن دريافت كرده از مشترى) به عنوان ارث به همسرش رسيده است را مورد بحث و بررسى قرار داده و فروض مختلف مسئله را يك بار ديگر مورد تجزيه و تحليل فقهى قرار مى‌دهد.
تحقيق درباره معناى ملكيت و انتقال آن از طريق ارث به زوجه، ادله امكان تملك ميت و اعتبار حق خيار وى پس از مرگ، جواب اشكالات وارد شده بر فسخ معامله و لازمه معاوضه ثمن و مثمن در فرض مذكور در رساله اول و فروع فقهى مترتب بر آن، از ديگر مباحث مطرح شده در رساله دوم است.
رساله سوم تحت عنوان "المحاكمة بين العلمين من المعاصرين" تأليف جناب شيخ عبدالله مامقانى به بحث درباره اختلاف نظرهاى فقهى آیت‌الله سيد محمد كاظم يزدى (صاحب الالعروة الوثقی) و شيخ الشريعه اصفهانى در مورد ارث بردن زوجه از همسر متوفاى خويش مى‌پردازد.
در ابتداى رساله اول مستندات روايى و فقهى شيخ الشريعه اصفهانى و نحوه استناد و استدلال فقهى توسط سيد محمد كاظم يزدى مورد ارزيابى و تجزيه و تحليل قرار گرفته است.
در رساله چهارم تحت عنوان "إرث الزوجة" كه تأليف آیت‌الله صافى گلپايگانى است، نخست به احكام ارث در فقه شيعه اماميه پرداخته شده و سپس آيات و روايات مربوط به ارث بررسى گرديده است.
نگارنده در اين زمينه به فتاواى فقهى اهل سنت اشاره دارد و ديدگاه فقهاى اماميه را در اين باره منعكس نموده است.
وى اقوال فقهاى اماميه در مورد جواز و عدم جواز ارث زن و محروميت‌هاى احتمالى او را بيان كرده و ديدگاه‌هاى شيخ صدوق، شيخ مفيد، علامه حلى، سيد مرتضى و موارد اجماع و اختلاف نظر آنان در مورد فرض‌هاى مختلف مسئله را تبيين كرده است.
هم‌چنين روايات موجود در مورد ارث بردن زن را جداگانه مورد بحث قرار داده و دلالت اين روايات در مسئله را نيز بررسى كرده و اشكالات مربوط به نحوه استدلال به اين روايات را تك تك مطرح و پاسخ آنها را داده است.