شرح الحلقة الثالثة للشهيد الصدر
| شرح الحلقة الثالثة للشهيد السعيد آيه الله العظمي السيد محمدباقر الصدر قدس سره | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حیدری، سید کمال (مقرر)
یعقوبی، حیدر (گردآورنده) صدر، سید محمدباقر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | دروس في علم الاصول. شرح |
| ناشر | دار فراقد |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1431ق. = 2011م. |
| چاپ | چاپ اول |
| شابک | 978-964-2902-62-0 |
| موضوع | صدر، محمد باقر، 1931 - 1979م. دروس في علم الاصول - نقد و تفسير اصول فقه شيعه - قرن 14 |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | /ص4 د4023 / 159/8 BP |
شرح الحلقة الثالثة للشهيد السعيد آيةالله‌العظمی السيد محمدباقر الصدر، تقریرات درس اصول آیت‌الله سید کمال حیدری به قلم شیخ حیدر یعقوبی است. در این کتاب حلقه سوم از کتاب «حلقات الأصول» یا «دروس في علم الأصول» شرح و تبیین شده است.
کتاب حاوی دو مقدمه است:
- مقاله‌ای با عنوان «الخصائص العامة لفكر الشهيد محمدباقر الصدر»، در قریب به پنجاه صفحه.
- مقدمه‌ای در تاریخ علم اصول و معرفی کتاب، در کمتر از ده صفحه.
در مطلع کتاب چنین می‌خوانیم: این بحث، بخشی از دروسی است که در شرح حلقه سوم [کتاب حلقات] شهید سید محمدباقر صدر ارائه کرده‌ام و شاگرد عزیز ما شیخ حیدر یعقوبی درصدد تهیه و انتشار آن در قالب کتاب برآمده است[۱].
از ویژگی‌های بارزی که مکتب سید صدر را متمایز می‌کند، ابداعات اساسی وی در حوزه معرفت انسانی است. هدف ما این است که مصادر معرفت و منابع اساسی آن را مورد بحث قرار دهیم و برای یافتن بنیان‌های اولیه کیان فکری‌ای که بشریت مالک آن شد تلاش کنیم و از این راه به این سؤالات پاسخ دهیم: چگونه معرفت نزد انسان ظهور یافت؟ چگونه حیات عقلی انسان به‌وسیله افکار و مفاهیم شکل گرفت؟ و مصدری که انسان را به آن جریان از فکر و ادراک می‌کشاند چیست؟ پژوهشگر مباحث اصولی به‌خوبی می‌داند که اصولیون اگرچه بحث از نظریه معرفت را تحت عنوانی مستقل نیاورده‌اند، لکن بحث اصولی به این حوزه اساسی به شکل عمیق و وسیع گسترش می‌یابد و از مهم‌ترین مظاهر این بحث، نزاع شدید بین اخباریون و مجتهدین است که همواره ایده‌های جدید در این رشته ایجاد کرده است[۲].
از ویژگی‌های روشن در مکتب شهید صدر، اعتماد در بسیاری از مبانی بر نظریه احتمال است. از نمونه‌های روشن این مطلب آن است که بنای بیشتر مباحث مرتبط با حجج و امارات و اصول عملیه مانند سیره و ظهور و تواتر و اجماع را بر اساس حساب احتمالات نهاده است[۳].
نویسنده در مقدمه به پیشینه علم اصول و تألیفات در این زمینه اشاره کرده است. سپس کتاب «دروس في علم الأصول» فقیه اصولی شهید صدر را گامی عالی و مبارک در مسیر طولانی این علم دانسته است که نویسنده‌اش آن را فراهم نمود تا شیوه مطالعاتی جدیدی برای طلاب علوم دینی در حوزه علم اصول باشد. وی این اثر را به‌صورت گام‌به‌گام در بیان مسائل علم اصول در سه حلقه متوازن از حیث روش و اسلوب تألیف کرد. حلقات، مورد اهتمام علما و فضلای حوزه علمیه قرار گرفت تا جایی که – آن‌گونه که مقصود مصنف بود - در برنامه درسی حوزه علمیه واقع شد. حلقه سوم از این کتاب، مشتمل بر خلاقیت‌ها و تحقیقات و نظریاتی است که بزرگان علما و اساتید حوزه علمیه از آن بهره برده‌اند؛ لذا گروهی از اساتید و علمای حوزه آن را شرح و تدریس کرده و بر آن تعلیقه نوشته‌اند[۴]. از جمله شارحین این کتاب، سید کمال حیدری است که از ویژگی‌های وی حریت در تفکر و اصالت و ابتکار در بحث و نقد به‌همراه روانی و سهولت بیان است که این برآمده از ابداع و خلاقیت در کیفیت ورود و خروج مسئله و تحلیل صحیح موضوع بحث و دسته‌بندی موضوع کلی عمومی و تفکیک و تجزیه به موضوعات فرعی خاص است[۵].
شارح در این اثر نکات مبهم و جملات موجز و غیر مصرح کتاب را شرح و تبیین کرده است و این شرح به‌حق کمک بزرگی برای طلاب علوم دینی در رسیدن به حقایق حلقات است[۶].
در ابتدای هر مبحث از کتاب پیش از ورود به شرح، فهرستی اجمالی از مباحث آن ارائه شده است. این موضوع مهمی است که تصویری اجمالی از مطالب آن بخش را پیش از ورود به تفاصیل آن به محقق ارائه می‌کند[۷].
ازآنجاکه شیوه بحث در حلقات و دیگر کتب اصولی متفاوت است، به محل بحث هر مسئله در کتب اصولی دیگر اشاره شده است[۸].
روش شرح بدین صورت است که ابتدا بخشی از متن حلقات ارائه شده است و سپس تحت عنوان «الشرح» عبارات مذکور شرح و تبیین گردیده است.
در پاورقیهای کتاب، به شماره آیات قرآن کریم و منابع اصلی روایات و اقوال علما اشاره شده است.
فهرست مصادر و مطالب هر جلد در انتهای آن ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.