إجماعات فقهاء الإمامية، إجماعات الفقهاء المتقدمين
| إجماعات فقهاء الإمامیة: إجماعات الفقهاء المتقدمین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | موسوی روضاتی، سید احمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | اجماعات الفقهاء المتقدمین |
| ناشر | مؤسسة الأعلمی للمطبوعات |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1432 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اجماع (اصول فقه) مجتهدان و علما - نظریهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 7 |
| کد کنگره | BP 161/4 /م8الف3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
إجماعات فقهاء الإمامیة: إجماعات الفقهاء المتقدمین، اثر سيد احمد موسوى روضاتى، تحقيقى است پيرامون اجماع فقهاى متقدم شيعه، از شيخ مفيد تا ابن ادريس حلى كه به زبان عربى و در سال 1432ق، نوشته شده است.
نویسنده بر این باور است كه بايد علوم حوزوى خصوصا در بخش ادله مربوط به کتاب و سنت، به‌طور علمى طبقه‌بندى شود تا از اتلاف وقت و سرمايه‌هاى علمى جلوگيرى شود. تأليف کتاب حاضر نيز به همین انگيزه انجام شده است.[۱]
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در هفت جلد، تنظيم شده است.
اثر حاضر از نظر تاريخى، شامل اجماعات فقهاى امامیه از آغاز غيبت تا قرن هشتم هجرى مى‌شود.[۲]
پنج جلد اول، اصل کتاب محسوب مى‌شود كه شامل دعاوى اجماع و شهرت در آراى فقهاى متقدمین در ابواب مختلف فقه مى‌باشد.[۳]
در جلد اول، اجماعات شيخ مفيد و سيد مرتضى آمده است و در جلد دوم و سوم، اجماعات شيخ طوسى ذكر شده و در جلد چهارم، اجماعات ابن زهره حلبى، قاضى ابن براج و ابن حمزه طوسى آمده و در جلد پنجم، اجماعات ابن ادريس حلى و ابومجد حلبى ذكر گرديده است.[۴]
جلد ششم در حقيقت كليدواژه این مجموعه محسوب مى‌گردد؛ زيرا در این جلد، مسائل اجماعى فقهاى مذكور، به‌صورت موضوعى، طبق ابواب فقهى تنظيم شده و در تنظيم آن، رعايت تقسيمات متقدمین و معاصرين شده است، بلكه ابواب جديد مثل: یک باب در مسائل عبيد و یک باب در مسائل كفار و اهل کتاب و یک باب در مسائل اجماعات علماى اهل سنت قرار داده شده كه باب اخير، به‌خاطر اهمیت آن، مى‌تواند به‌عنوان یک کتاب مستقل معرفى گردد.[۵]
مى‌توان گفت كه جلد آخر، در واقع، قسمت نظرى این مجموعه مى‌باشد و در آن بحوث اصل اجماع طبق نظر فقهاى شيعه از متقدمین و متأخرين در آن جمع‌آورى و تنظيم گرديده است.[۶]
گزارش محتوا
از آنجايى كه از لحظه اول شروع به كار، انگيزه نویسنده، تدوین یک منبع بوده است، لذا با مطالعه آن، مى‌توان به این نكته دست يافت كه گزينشى بودن موضوعات در این کتاب مفهومى نداشته و شامل كليه كتب فقهى معتبر و مستند فقهاى متقدمین شيعه از شيخ مفيد تا ابن ادريس حلى مى‌شود كه صفحه‌به‌صفحه و سطربه‌سطر، مورد بررسى نویسنده قرار گرفته و با مراجعه به این کتاب، رعايت این موضوع محسوس مى‌باشد.[۷]
نویسنده، معتقد است ما در ساير ادله، اعم از کتاب و سنت داراى منابع اصيلى، نظير تفاسير مختلف و كتب اربعه و غيره هستيم و در موضوع عقل، مباحث و قواعد آن در كتب اصول مطرح شده است، اما در موضوع اثر حاضر، جاى یک مجموعه، خالى به نظر مى‌رسيده است. وى معتقد است جمع‌آورى اجماعات فقهاى شيعه، در حقيقت در امتداد سنت مى‌باشد؛ زيرا منشأ بسيارى از این اجماعات، رواياتى بوده كه در اختيار سلف صالح ما قرار داشته و به هر دليل به ما نرسيده است.[۸]
نویسنده در این کتاب، هيچ‌گونه اظهار نظرى ننموده و مسئله كاشفيت این اجماعات از قول معصوم(ع) و يا عدم كاشفيت آن را كه یک مسئله اصولى و اختلافى مى‌باشد، به خود اهل فتوى محول نموده است؛ زيرا معتقد است این مسئله ربطى به جمع‌آورى اجماعات ندارد؛ همان‌طوركه عدم حجيت خبر واحد كه در مراحل اول فقه شيعه رايج بوده، مانع از تأليف كتب حديث نشده است.[۹]
در پایان، اشاره به این نكته ضرورى است كه بخش دوم این مجموعه، در خصوص «اجماعات متأخرين فقهاى امامیه» در مراحل تحقيق است، ولى چون ملاك حجيت اجماع، كه كشف قول معصوم(ع) است در اجماعات متأخرين، كمتر تحصيل مى‌شود، هدف از تأليف اجماعات متأخرين با اجماعات متقدمین در اثر حاضر، متفاوت است كه به آثار و فوايد اجماعات متأخرين كه اهل فن نيز به آن توجه دارند، در مقدمه کتاب، اشاره شده است. این قسمت هم مراحل تكمیل تحقيقات را طى مى‌كند.[۱۰]
وضعيت کتاب
تبویب موضوعى عناوین اجماعات و فهرست ابواب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است. در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، به توضيح برخى از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- پايگاه اطلاع‌رسانى حوزه،