الفقه في تشریعه وتبيينه واستنباطه مع مقدمة قواعد الأصولية

الفقه في تشریعه وتبيينه واستنباطه مع مقدمة قواعد الأصولية
پدیدآوران	ميرزا مسيح‌ بن‌ محمد سعيد (مقدمه نویس) تهرانی، حسن سعید (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	قواعد الاصوليه
ناشر	کتابخانه مدرسه چهل ستون. مسجد جامع تهران
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1405ق.
چاپ	چاپ اول
موضوع	فقه جعفري - قرن 14 اصول فقه شيعه
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/س7ف7 / 148 BP

الفقه في تشريعه وتبيينه واستنباطه مع مقدمة قواعد الأصولية [القواعد الأصولية]، اثر حسن سعید، کتابی است پیرامون فقه و تشریع و قانون‌گذاری و سابقه و تطور و منابع آن، همراه با جزوه مختصری در بیان برخی از مباحث اصولی به نام قواعد الأصولية، اثر حاج میرزا مسیح تهرانی.

ساختار

کتاب با مقدمه‌ مؤلف آغاز شده و پس از آن «قواعد الأصولية» حاج میرزا مسیح تهرانی ذکر گردیده و سپس مباحث مؤلف پیرامون فقه بدون تبویب و فصل‌بندی خاصی، ارائه شده است.

گزارش محتوا

مؤلف در مقدمه خویش توضیح داده که: من پس از توفیق نگارش مباحث استادم شیخ حسین حلی، از وی اجازه چاپ آن را گرفتم. ایشان اجازه فرمودند و من مایل بودم که در آغاز آن مباحث، مقدمه‌ای را در بیان موضوع کتاب و طرز تفکر و کیفیت استدلال و بیان احکام در ادوار مختلف و تطور فقه در اعصار بنگارم. این کار را انجام دادم و آنچه را به‌عنوان مقدمه برای «دليل العروة الوثقی»، نگاشته بودم، به چاپ رساندم و در اثنای مطالعات و تحقیقاتم تصمیم گرفتم بحثی کافی و جامع را به‌صورت مستقل پیرامون ادوار فقه و تطور آن از زمان پیامبر(ص) تا زمان حاضر مطرح کنم، ولی قبل از اتمام بحث، به تهران مراجعه کردم و مشغولیت‌های متعدد مانع اتمام بحث به‌صورت دقیق شد. پس از آن دچار بیماری گردیدم و اطبا مرا از تحرک و اشتغال منع کردند؛ لذا فرصت را غنیمت شمرده و چنین به نظرم رسید که جزوات عدیده فقهی و اصولی را که در حوزه نجف نوشته بودم، به چاپ برسانم. در این بین به «قواعد الأصولية» اثر جد بزرگم میرزا مسیح تهرانی برخوردم و به نظرم رسید که آن را به‌‌عنوان فصلی از این کتاب، چاپ نمایم. مؤلف در ادامه به معرفی میرزا مسیح و آثار وی پرداخته است.

حاج میرزا مسیح تهرانی در «قواعد الأصولية»، مفصلا به تعریف علم اصول و بیان موضوع و علت نیاز به آن پرداخته است. مؤلف در ادامه، حواشی کتاب مزبور را که خود میرزا مسیح نگاشته، به‌ترتیب و با شماره‌گذاری، ذکر کرده است.

مؤلف در مباحث خویش، ابتدا به بحث و بررسی پیرامون معنای لغوی و اصطلاحی فقه و موضوع مبادی مسائل فقه و تشریع و تقنین پرداخته و سپس، موضوع عصمت و عصمت انبیا(ع) و ائمه(ع) را مورد بررسی قرار داده و پس از آن، مباحثی را پیرامون سعادت و تکامل انسان و مشکلات این راه طرح نموده و از صحیفه سجادیه و ترجمه آن به انگلیسی توسط خودش (حسن سعید) سخن به میان آورده است.

در ادامه، پیرامون عدالت و تعاریف آن در افتا و قضا سخن گفته و سپس به بحث پیرامون شرط بودن مروت و عدم آن در عدالت، پرهیز از صغایر و کبایر و توبه پرداخته است.

در ادامه، کیفیت تشریع و وضعیت مسلمانان در عصر تشریع را مورد بحث و بررسی قرار داده و از اساس تشریع بودن کتاب و سنت و وضعیت فقه در عصر ائمه، سخن به میان آورده است.

پس از مباحث مذکور، مطالبی تحت عنوان «تمهید» آمده که در آن، به بیان و توضیح استدلال شیعه مبنی بر حجیت سنت اهل‌بیت(ع) و بررسی ادله آنها از کتاب، سنت و ادله عقلی بر این حجیت پرداخته شده است. آیه‌ای که در بخش ادله از کتاب مورد بررسی قرار گرفته، آیه مبارکه 33 سوره احزاب: إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا (خداوند اراده فرموده است که هرگونه رجس و پلیدی را از شما اهل‌بیت برطرف کند و شما را پاک و مطهر گرداند) است . سپس به بررسی شبهات واردشده پیرامون این آیه و بررسی ادله حجیت سنت اهل‌بیت(ع) از سنت به‌واسطه حدیث ثقلین پرداخته شده و در پایان، ادله عقلی بر اعتبار عصمت اهل‌بیت(ع) و حجیت سنت ایشان، اقامه شده است.

پس از مباحث مذکور، مطالبی پیرامون حاکمیت علما بر مردم، فقه در عصر غیبت تألیف فقه در قالب کتابت اخبار و تألیف علوم مربوط به آن، تقسیم فقه به عبادات و معاملات، عنوان گردیده است.

وضعیت کتاب

کتاب، فاقد هرگونه فهرست بوده و در پاورقی‌ها، به ذکر منابع پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.