قمی مشهدی، محمد
| نام | قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مشهدی، محمد بن محمدرضا |
| نام پدر | محمدرضا |
| متولد | حدود 1050ق |
| محل تولد | مشهد |
| رحلت | 1125 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01529AUTHORCODE |
محمد بن محمدرضا قمی مشهدى (متوفای حدود 1125ق)، ادیب، محدث، فقیه و مفسر بزرگ قرآن، از علمای دوره صفویه، معاصر بزرگانى چون علامۀ مجلسى، ملا محسن فيض كاشانى، محقق سبزوارى، محقق خوانسارى (آقا جمال‌الدين)، شيخ حرّ عاملى و ملا خليل قزوينى، صاحب تفسیر معروف تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب.
ولادت
زمان و مکان تولد او توسط شرح حال‌نویسان ثبت نشده است. با این حال آثار قلمی این مفسر سخت کوش حکایت از آن دارد که حدود 1050ق در مشهد به دنیا آمده است.
شخصیت علمی
مرحوم علامۀ مجلسی «ره» در تقريظ خود بر تفسير كنز الدقائق مى‌نويسد: «لله در المولى الفاضل، الكامل المحقق المدقق البدل النحرير، كشاف دقائق المعانى بفكره الثاقب و نقاد جواهر الحقايق برأيه الصائب، اعنى الجنير الارشد ميرزا محمد مؤلف هذا التفسير» مرحوم آغا جمال‌الدين خوانساری «قدس‌سره» نيز تقريظى جامع بر تفسير كنز الدقائق نگاشته و در آن بر مراتب فضل، علم، دقت و تلاش ميرزا محمد و اعتبار، اهميت و جايگاه علمى تفسير مذكور، تأكيد فراوان داشته است.
صاحب روضات الجنات جلد 7 صفحۀ 110-111، ميرزا محمد را نویسنده‌اى دانشمند، با تقوا، اديب، محدّث فقيه و مفسرى آگاه شمرده است.
صاحب ريحانة الادب:جلد 5 صفحۀ 320 مى‌نويسد:عالمى است عامل، جامع، اديب، فاضل بارع، فقيه، مفسر، محدّث موثق، از اعاظم علماى عهد مجلسى، محقق سبزوارى و فيض كاشانى است.
ميرزا محمد مشهدى اگر چه در زمينه‌هاى اخلاق، فقه، تاريخ و فضائل ائمه «عليهم‌السلام»، ادبيات عرب، پاسخ اشكالات بر شيعه، شرح صحيفه سجاديه و زيارت رجبية و كلام، صاحب تأليفاتى است، ليكن تبحّر و تخصّص اصلیش در علم تفسير بوده است، وى علم تفسير را رأس همۀ علوم دينى و سنگ بناى همۀ قواعد شرع مقدس دانسته، و در راه وصول به آن از هيچ كوششى دريغ نورزيده است، او معتقد بود، دستيابى منطقى و قابل اعتماد به علم تفسير، قبل از هر چيز، منوط به تفوّق در علوم دينى و انواع صنايع ادبى است.
وفات
تاريخ دقيقى از وفات او در دست نيست، ليكن مى‌توان از تاريخ تأليفات متعددش حدس زد كه وى تا حدود سال 1125ق زنده بوده است.
آثار
ميرزا محمد مشهدى، قبل از آنكه به تأليف تفسير شريف «كنز الدقائق و بحر الغرائب» بپردازد، به حسب همان تخصص، علامة و اعتقادى كه به علم تفسير داشته، تعليقاتى بر تفسير كشّاف زمخشرى و حاشيۀ شيخ بهائى بر تفسير بيضاوى، نگاشته است.
از آثار قرآنى ديگر مؤلف، تبيان سليمانى، تفسير روايى قرآن به زبان فارسى مى‌باشد كه دو جزء آن در كتابخانۀ آستان قدس رضوى، موجود است.