الأصول المنتجة في الفقه

الأصول المنتجة في الفقه
پدیدآوران	شاهرودی، سید عباس(مقدمه نويس) حسینی شاهرودی، حسین (نویسنده)
ناشر	آل المرتضي (عليهم السلام)
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1392ش.
چاپ	چاپ اول
شابک	‎978-964-5822-192
موضوع	اصول فقه شيعه - قرن 14
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏1392 ‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏الف‎‏6 / 159/8 BP

الأصول المنتجة في الفقه، اثر آیت‌الله سید حسین حسینی شاهرودی، کتابی است دربردارنده مباحث علم اصول، از ابتدا تا آغاز مبحث ضد.

ساختار

کتاب با مقدمه سید عباس شاهرودی و مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در ذیل عناوین متعدد و مرسوم و مشهور در دانش اصول فقه، ارائه شده است.

اثر حاضر، مشتمل است بر سلسله مباحثی که مؤلف آنها را در دور نخست تدریس خویش و به قلم خود به نگارش درآورده و در دور دوم تدریس، مباحثی را بدان افزوده است.

گزارش محتوا

در مقدمه اول، به بیان این موضوع پرداخته شده است که علم فقه در مذهب تشیع، قائم بر اساس و قواعد و اصول محکمی است که اگر فقیه بدان اشراف داشته باشد، می‌تواند احکام را از مصادر شرعی آن، تحصیل نماید؛ ازاین‌رو فقهای شیعه، در زمان حضور معصومین(ع)، به برخی از این اصول و قواعد، دست یافتند و این دستیابی در زمان غیبت، به‌مراتب مهم‌تر بوده و نیاز به آن، هرچقدر که از زمان وجود معصومین(ص) و مصادر تشریع دورتر می‌شویم، بیشتر حس می‌شود. این علم در ابتدا، صورت مستقلی نداشته و در خلال مباحث فقهی، به‌صورت ضمنی، به برخی از مسائل آن نیز پرداخته می‌شد، اما رفته‌رفته، به دلیل اهمیت آن، به‌صورت علمی مستقل و جداگانه درآمد و در عصور اخیر، به فضل وجود نوابغ و محققین، این علم به رشد و بالندگی رسیده و بسیاری از مسائل و مباحث مهم، بدان افزوده شد. اما به‌مرور زمان و با توسعه این دانش، برخی از مباحث علمی که تأثیر چندانی در استنباط احکام نداشته و مانند علم منطق و فلسفه فقط مفید تحریک ذهن و تقویت قوه استدلال می‌باشد، وارد این علم شده است؛ مانند برخی از مباحث تحلیلی لغوی و بحث از نسخ قرآن، مشتق، دلالت فعل بر زمان، حقیقت معنی حرفی، برخی مباحث عقلی و... و همین‌طور برخی از مباحث جدیدی که سزاوارتر است در علوم دیگر، بدان پرداخته شود.

نویسنده، در مقدمه خویش، علم اصول را پس از علم فقه، اشرف علوم دانسته است و ضرورت آن را بیان داشته و مقدار مورد نیاز آن را خاطرنشان کرده است. وی برای بررسی مباحث مورد نیاز از دانش اصول، نخست به تعریف علم اصول، از دیدگاه بزرگان و علمای این علم، از جمله: محقق خراسانی، محقق اصفهانی، محقق نائینی، آیت‌الله خویی، آیت‌الله روحانی و شهید صدر پرداخته و سپس، عقیده و نظر خویش را در تعریف این علم، بیان کرده است.

در ادامه، دلالت لفظ بر معنای آن و طریقه تشخیص وضع و علائم آن، از جمله: تبادر، صحت حمل و عدم صحت سلب، اطراد، تنصیص واضع و تنصیص اهل لغت را مورد بحث و بررسی قرار داده و به دنبال آن، به مباحثی همچون: حقیقت شرعیه، صحیح و اعم، اسماء عبادات، اسماء معاملات و مباحث مربوط به اشتراک، پرداخته است.

در ادامه، مباحث مربوط به امر را بیان کرده که از جمله این مباحث، عبارتند از: ماده امر، صیغه امر، اجزاء، مقدمه واجب، شرط متأخر و تقسیمات واجب.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع مورد استفاده مؤلف، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح و تبیین برخی از مطالب متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.