ریشر، نیکولا
| نام | رشر، نیکولاس |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | ۱۵ ژوئیهٔ ۱۹۲۸م |
| محل تولد | هاگن، جمهوری وایمار |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | تاريخ علم المنطق عند العرب
تطور المنطق العربي |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05821AUTHORCODE |
نیکولاس رشر (متولد 1928م- هاگن آلمان)، فیلسوف آمریکایی - آلمانی، نویسنده و استاد دانشگاه، رئیس مرکز فلسفه علم.
ولادت
نیکولاس رشر یا نیکولا رشر در ۱۵ ژوئیهٔ ۱۹۲۸م، در هاگن آلمان به دنیا آمد. او از خویشاوندان اسکار رشر مشهور است.
تحصیلات
خانواده او در سال 1938م، به ایالات متحده مهاجرت نمودند و وی در آنجا به تحصیل پرداخته، مدرک دکترا را در سال 1591 از دانشگاه پرینستون، درحالی‌که تنها 22 سال داشت، اخذ نمود.
تخصص‌ها
رشر در یک دوره تحقیقاتی پرثمر که بیش از شش دهه به طول انجامید، خود را به‌عنوان فیلسوفی نظام‌مند با سبک قدیم معرفی نمود. کار او الگوهای چندجانبه‌ای از موضوعات فلسفی بنیادین را به نمایش می‌گذارد که رشته افکار، از آرمان‌گرایی تا عمل‌گرایی، را به هم می‌بافد. او جدای از این امر خطیر، در موضوعاتی چون منطق (نظام‌های مفهومی منطق چندارزشی)، تاریخ منطق (نظریه عربی مربوط به قرون وسطی در مورد قیاس‌های موجهه)، نظریه شناخت (حدود معرفت به‌عنوان روش کمّی در معرفت‌شناسی نظری) و فلسفه علم (نظریه تأخیر لگاریتمی در پیشرفت علمی)، به انحای گوناگون، مشارکت ورزیده است. او همچنین در حوزه فوتوریسم یا آینده‌گرایی به کار پرداخته است و در کنار آلاف هلمر و نورمن دالکی، به‌عنوان آغازگر روش به‌اصطلاح دلفی پیش‌بینی بشمار می‌آید.
فعالیت‌های علمی
رشر تا سال 1691م، در دانشگاه پیتزبورگ، به‌عنوان استاد فلسفه و همچنین رئیس «مرکز فلسفه علم»، به تدریس مشغول بود. او، در جریان سوابق دانشگاهی فراوانش، بیش از 300 مقاله در مجلات علمی به چاپ رسانده و در دانش‌نامه‌ها و آثار مرجع فراوانی مشارکت جسته و در حدود 100 کتاب در حوزه‌های مختلف فلسفی از جمله معرفت‌شناسی، مابعدالطبیعه، نظریه ارزش و فلسفه اجتماعی، منطق، فلسفه علم و تاریخ فلسفه نگاشته است.
از سال 1964م، تا سال 1993م، فصل‌نامه فلسفی آمریکایی و برای سال‌های زیادی فصل‌نامه تاریخ فلسفه را به‌عنوان سردبیر منتشر کرد. در طول سال‌های 1969م تا 1975م، به‌عنوان دبیر کل اتحادیه بین‌المللی تاریخ و فلسفه علم (یکی از سازمان‌های یونسکو) به خدمت پرداخت. ریاست انجمن‌هایی چون: انجمن فلسفی آمریکا، انجمن کاتولیک فلسفی آمریکا و انجمن مابعدالطبیعه آمریکا و انجمن چارلز پییرس قدیس و انجمن لایب‌نیتز آمریکا، از جمله فعالیت‌های او بشمار می‌آید.
جوایز و نشان‌ها
او به‌عنوان عضو در «فرهنگستان اروپا»، «انجمن شاهانه کانادا»، «مؤسسه بین‌المللی فلسفه» و «فرهنگستان بین‌المللی علم و فلسفه» پذیرفته شده است. وی دکترای افتخاری هشت دانشگاه از سه قاره جهان را داراست. همکاران وی، او را به‌عنوان عضو افتخاری «آموزشگاه کرپس کریستی»، «آکسفورد» برگزیدند. در سال 1983م «جایزه علوم انسانی الکساندر فون هامبولت» را که در تقدیر از تلاش‌های محققانه دانشمندان علوم انسانی برجسته دنیا اهدا می‌گردد، دریافت نمود. در سال 2007م، به مدال آکوئیناس از انجمن فلسفی کاتولیک آمریکا دست یافت. کتاب وی در سال 2005 با عنوان «تأملات مدرسی» (از انتشارات دانشگاه کاتولیک آمریکا)، «جایزه کاردینال مرسییر» را عاید خود ساخت.
دیدگاه‌های منطقی و فلسفی
رشر پس از اولین کار بر موضوعاتی در منطق صوری و تاریخ منطق، از اواخر دهه 1960م، پژوهش‌های خود را عمدتاً وقف مسائل مابعدالطبیعه و نظریه شناخت یا معرفت‌شناسی کرد. او در نوشته‌هایش درصدد برآمده است تا سنت آرمان‌گرایانه در معرفت‌شناسی و مابعدالطبیعه را در پرتو روش‌های مأخوذ از عمل‌گرایی آمریکایی احیا کند. کار او در این زمینه، گرایش قرن 19 در جهت نظام‌مندی گسترده را با گرایشی آمریکایی - انگلیسی برای تحقیقات تخصصی با استفاده از ابزارهای صوری جدید تحلیل فلسفی درهم آمیخته است. روش او در فلسفه، به‌نحو جامع، در اثری سه‌بخشی با عنوان «نظام آرمان‌گرایی عمل‌گرایانه» که توسط انتشارات دانشگاه پرینستون در سال‌های 93-1991م، به چاپ رسید، شرح داده شده است.
رشر، همچنین، به علائق تاریخ فلسفه، تنوع بخشیده و به همان نحو که در مورد لایب نیتز، کانت و پییرس، به قلم‌فرسایی پرداخته، به شکل گسترده‌ای در فلسفه قرون وسطی پژوهش کرده است. وی در اوایل کار خود به مطالعاتی گسترده در آثار عربی قرون وسطی در منطق پرداخت و اولین کسی بود که اهمیت این آثار در نظریه موجهات زمانی را روشن ساخت.
دغدغه‌های فلسفی رشر در این سال‌های اخیر عبارتند از: احیای آرمان‌گرایی به‌نحو کلی و نظریه انسجام صدق به‌طور خاص، احیا و بازسازی عمل‌گرایی، تطور منطق ناسازگاری‌پذیر و سیر نظریه تأخیر تصاعدی پیشرفت علمی.
رشر به‌شدت با پوچ‌گرایی رایج عصر پسا‌فلسفی، مخالفت می‌نماید. او، علی‌رغم اذعان به کثرت‌گرایی فراگیر زمانه، به جستجویی فلسفی به روش سنتی برای حقیقت وفادار می‌ماند؛ با آگاهی از اینکه دیدگاه‌های اشخاص یقیناً بازتابی از اختلاف در پیشینه‌های تجربی و سرشت آن‌ها است، تنوع غیر قابل انکار شرایط زیستی انسان‌ها باعث تقویت شکاکیت یا نسبی‌گرایی نخواهد بود و عینیت در ضمن شرایط همچنان باقی است.
نظرات ابداعی نیکولاس رشر
برخی نظرات و ابداعاتی که با نام رشر همراه است عبارتند از:
- سور رشر در منطق نمادین؛
- قانون رشر در خصوص برآیندهای لوگاریتمی در حدودشناسی علم؛
- معیار حد وسط مؤثر رشر در نظریه عدل منتشر؛
- دستگاه استنتاجی دینز - رشر در منطق غیر معیار؛
- استلزام رشر - گینز در منطق چندارزشی؛
- نسبت تالی رشر - مانور در منطق چندگونگی؛
- معناشناسی رشر - براندون در منطق فراسازگار؛
- الگو (یا نظریه) رشر در مورد مباحثه صوری در جدل؛
- عامل رشر در منطق زمانی[۱].
آثار
مجموعه مفصلی از مقالات گردآوری‌شده رشر، توسط انتشارات آنتوس و رلاگ فرانکفورت در دست چاپ است. این مجموعه که حاوی بیش از 120 مقاله در تقریباً 17 مجلد است، دورنمای کاملی از آثار رشر در بسیاری از حوزه‌های فلسفی را ارائه داده و به‌خوبی نظرات اصلی و رویکردهای فلسفی او را معرفی می‌کند.
برخی از آثار رشر چنین است:
- تاريخ علم المنطق عند العرب؛
- تطور المنطق العربي؛
و...[۲].
پانویس
منابع مقاله
- داداش‌زاده، بهنام، حیات علمی: زندگی‌نامه تفصیلی نیکولاس رشر، کتاب ماه فلسفه، آبان 1388، شماره 26، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور.
- پایگاه کتابخانه دیجیتال نور، 3 اسفند 1399