استدراك علی الفصل الثالث من تشريح الأفلاك

‏استدراك علی الفصل الثالث من تشريح الأفلاك
پدیدآوران	شيخ بهايي، محمد بن حسين شعراني، ابوالحسن (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	‏استدراک علي الفصل الثالث من تشريح الأفلاک: يحتوي علي اهم ما عليه المتاخرون في الاوساط و التعديلات و قواعد استخراج التقويم ‏استدراک علي الفصل الثالث من تشريح الأفلاک يحتوي علي اهم ما عليه المتاخرون في الاوساط و التعديلات و قواعد استخراج التقويم
ناشر	مطبعة الاسلامية
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1378ق
چاپ	چاپ اول
زبان	عربي
کد کنگره	‏‎‏/‎‏ش‎‏7‎‏ف‎‏3* / 55/4 BP

‏استدراك علی الفصل الثالث من تشريح الأفلاك، کتابی است یک جلدی با موضوع هیئت و نجوم. این کتاب، استدراکات آیت‌اللّه ابوالحسن شعرانی (۱۳۹۳-‌۱۳۲۰ق)، بر فصل سوم از کتاب «تشريح الأفلاك» شیخ بهایی است که به زبان عربی نوشته شده است. اصطلاحات مستدرک و استدراک در موقعیت‌های متعددی به‌کار می‌روند؛ از جمله آن برای کتاب‌هایی است که در آن‌ها مطلبی مهم از دید نگارنده اصلی مغفول مانده باشد و دیگری آن نکته را یادآور شود. در این صورت نگارنده دوم این فعّالیت خود را استدراک و محصول این فعّالیت را مستدرک می‌نامد. در این کتاب نیز علامه شعرانی، با همین مقصود، مطالبی را به نوشته‌های شیخ بهایی اضافه کرده و نکاتی را هم تشریح کرده است. کتاب «تشريح الأفلاك»، خلاصه‌ای است در هیئت که در یک مقدمه و پنج فصل تنظیم ‌شده است. در بین آثار علمی شیخ بهایی، «تشريح الأفلاك»، پس از «خلاصة الحساب» بیش از هر اثر دیگری مورد توجه دانشمندان واقع شده است و تا مدت‌ها از کتاب‌های درسی حوزه‌های علمیه بشمار می‌آمده است. به دلیل خلاصه بودن کتاب، شیخ بهایی شخصاً حاشیه‌ای دو برابر اصل بر آن نوشته است. فصل سوم از این کتاب درباره حرکات افلاک است و علامه شعرانی با توجه به داده‌های علمی جدید و برخی ملاحظات محتوایی و علمی دیگر، مطالب کتاب «تشريح الأفلاك» را شرح و تدارک کرده است.

این کتاب علاوه بر توضیحات علامه شعرانی درباره حرکات افلاک، مهم‌ترین مسائل جدید درباره اوساط و تعدیلات ستارگان و اجرام آسمانی و قواعد استخراج تقویم را نیز شامل می‌شود. در انتهای این استدراک نیز مواضع سیارات و اجرام سماوی را در ابتدای سال ۱۲۵۱ق و ابتدای سال ۱۹۰۰م، با استفاده از زیج بهادری و زیج فرنگی محاسبه و در جداولی گگگگجداگانه قرار داده است.

صفحات 7، 9، 11، 12 و 14، در کتاب، حاوی رسم شکل است. همچنین در صفحات 27 و 28 جدولی از «ظل» و «جیب» و «درجات» آنها بر اساس نصف قطر واحد ارائه شده است.

منابع مقاله

1. پایگاه اینترنتی آی نجوم، «استدراك علی فصل الثّالث من تشریح الأفلاك»، در تاریخ 2 بهمن 1399ش، به آدرس:

   http://inojoom.ir/Library/BookView?book=4737

2. متن کتاب.

وابسته‌ها

[[]]

[[]]

[[]]

[[]]