البهجة المرضية في شرح الألفية في أسلوبها الجديد

البهجة المرضية في شرح الألفية في أسلوبها الجديد
پدیدآوران	سيوطي، عبدالرحمن بن ابي‌‌بکر (نویسنده)
چاپ	2
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏

البهجة المرضية في شرح الألفية في أسلوبها الجديد، نسخه ویرایش‌یافته مرکز تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه، از شرح سیوطی بر الفیه ابن مالک است. «البهجة المرضية في شرح الألفية»، عنوان شرح جلال‌الدین سیوطی بر الفیه ابن مالک است. الفیه ابن مالک کتابی است که به‌صورت منظوم و در قالب شعر به بیان مطالب ادبیات عرب در قالب حدوداً هزار بیت، پرداخته است. از معروف‌ترین شرح‌های الفیه ابن مالک، دو شرح ابن عقیل و سیوطی است. شرح سیوطی بر این کتاب به‌صورت یک شرح مزجی ارائه شده است. این کتاب یکی از کتاب‌هایی است که از قدیم درباره ادبیات عرب در حوزه‌های علمیه تدریس می‌شده و با وجود کتاب‌های متفاوتی که در زمینه ادبیات عرب توسط علمای عرب و غیر عرب تاکنون نوشته شده، این اثر هنوز هم در پایه دوم حوزه علمیه به‌عنوان یک کتاب درسی تدریس می‌شود و این نشان از اهمیت آن دارد. نسخه حاضر از این کتاب، به سفارش دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه، تهیه شده است. دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه به‌منظور به‌روزسازی محتوای مطالب درسی حوزه‌های علمیه، تغییراتی مختصر و ویرایش‌هایی را در این نسخه از کتاب انجام داده است.

شرح سیوطی بر الفیه ابن مالک با شرح خطبه الفیه شروع شده و وی نکاتی را پیرامون خطبه شرح می‌دهد و سپس به شرح مباحث مختلف صرفی و نحوی می‌پردازد و این مباحث را با بحث ادغام به پایان می‌رساند. سیوطی نیز مانند سایر نحویان، برای بیان قواعد وارد در ادبیات عرب، از قرآن کریم، حدیث شریف ، کلام بزرگان عرب و شعر عرب قدیمی در موقعیت‌های گوناگون، تمسک می‌جوید.

دو خصلت از خصلت‌های مهم شرح سیوطی بر الفیه، وضوح تبویب در آن و استفاده از ترکیب مزجی است؛ وی، عناوین اصلی در شرح را «باب» و عناوین فرعی را «فصل» نامیده است. از مزایای استفاده وی از ترکیب مزجی در ارائه مطالب کتاب، تبیین واضح الفاظ در این شیوه، حفظ اسلوب اصلی نویسنده در ترتیب و تبویب متن و موجز بودن ارائه مطالب را می‌توان نام برد. علاوه بر این در این شیوه، از برخی نکات و ظرائف بحث نمی‌شود و صرفاً به آن اشاره می‌گردد و همین امر سبب تعمیق و تحقیق در فهم آن خواهد شد و اساساً از‌این‌روست که سیوطی شرحش را «لطیف» توصیف کرده است.

از محورهای اساسی تغییرات حاصله در این نسخه از کتاب، که به سفارش دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه تهیه شده است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. توسعه مجال قرآنی و روایی در کتاب از طریق افزودن آیات و روایات و اشعار مناسب و تغییر برخی مثال‌ها در آن؛
2. تغییر جزیی عبارات و بیان برخی توضیحات مفید، با هدف رفع ابهام و غموض مطالب، با حذف برخی مطالب غیر ضروری؛
3. منتقل کردن برخی مطالب غیر مهم به حاشیه؛
4. حذف برخی از مباحثی که در مجال تفقه در دین ثمری ندارند؛
5. حذف برخی مباحث صرفی مثل کیفیت بنای فعل مجهول در صفحه ۱۳۰ و اوزان مصدر و اسم فاعل و صفت مشبهه و غیره؛
6. حذف برخی از مباحثی که توضیح واضحات بوده است؛
7. جابه‌جا کردن و پس‌وپیش کردن برخی از مباحث، به مقصود وصول به نظم منطقی مطلوب؛
8. افزودن فهرست اجمالی و فهرست تفصیلی برای مباحث کتاب در ابتدای آن؛
9. افزودن تمریناتی از دروس ارائه‌شده در کتاب؛
10. عنوان دادن به برخی از مباحثی که دارای عنوان نبوده‌اند.

فهرست مطالب کتاب، در ابتدای آن به‌صورت اجمالی و تفصیلی ارائه شده است؛ ابتدا فهرست اجمالی آمده و پس از آن فهرست تفصیلی مطالب در پشت سر آن ارائه شده است. در پایان مقدمه کتاب از تمام اساتید و عزیزانی که در تهیه این کتاب زحمت کشیده‌اند، به‌صورت کلی تشکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

[[]]

[[]]

[[]]

[[]]