وکیع بن جراح

نام	وکیع بن جراح
نام‎های دیگر
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت
اساتید	[[ \| ]] [[ \| ]]؛
برخی آثار	[[ ]] [[ ]]
کد مؤلف	AUTHORCODE44608AUTHORCODE

وکیع بن جراح (128 یا 129-‌196ق)، فقیه، حافظ و محدث اهل سنت در کوفه.

تولد

وکیع بن جراح بن ملیح بن عدی بن فرس بن جمجه، کنیه‌اش ابوسفیان و نسبتش رؤاسی بود. او در سال 129ق یا 128ق، متولد شد. برخی سال ولادت او را 119ق، ذکر کرده‌اند^[۱].

خاندان

او از طایفه بنی‌رواس بن کلاب بن ربیعه بود. برخی نیز گفته‌اند: وکیع اصالتی نیشابوری داشت. خاندانش از اهل علم بودند. پدرش جراح بن ملیح از روات حدیث بوده و ابن حجر او را در طبقه ششم گنجانده است. او در عصر هارون‌الرشید، ناظر بیت‌المال بود و در سال 175 یا 176ق، از دنیا رفت^[۲].

تحصیل

وکیع بن جراح در کودکی در طلب علم شتافته و به دنبال سماع حدیث رفته است^[۳].

ایشان در جستجوی حدیث و فراگیری آن، به دیار مختلف سفر کرده و از علمای آن دیار دانش آموخته است؛ از جمله سفر به انبار، عبادان (آبادان)، واسط، موصل، دمشق، مصیصه و طرطوس، مکه و مدینه، بیت‌المقدس، مصر و...^[۴].

اساتید و مشایخ

اعمش؛
سفیان ثوری؛
پدرش جراح بن ملیح؛
اسماعیل بن ابی‌خالد؛
هشام بن عروه؛
جریر بن حازم؛
مسعر؛
اوزاعی؛
ابن جریج؛
مالک؛
حسن بن صالح؛
علی بن صالح؛
هشام دستوایی؛
عبیدالله عمری؛

و...^[۵].

شاگردان

وکیع بن جراح از سی سالگی به تدریس مشغول شد^[۶] و در این مدت شاگردان زیادی را پرورش داد که برخی از آنها نامشان در کتب سته آمده است؛ از جمله:

ابن مبارک؛
ابن معین؛
حمیدی؛
ابن ابی‌شیبه؛
احمد، صاحب «المسند»؛
هناد بن سری؛
علی بن مدینی؛
ابوخیثمه؛
ابن سعد، صاحب کتاب «الطبقات الكبری»؛
قعنبی؛
فرزندانش: سفیان، ملیح و عبید؛

و...^[۷].

وکیع از نگاه دیگران

صالح بن احمد‌ می‌گوید‌: درباره وکیع بن جراح، از پدرم [احمد بن حنبل] سؤال کردم که چگونه فردی بود. او گفت: «ما رأيت أحدا أوعی للعلم من وكيع...». فضل بن عنبسه‌ می‌گوید‌: در این‌ سی سال کسی را مثل وکیع ندیدم. اسحاق بن راهویه می‌گوید: روزی وکیع دستش را روی‌ دیوار گذاشت و هفتصد روایت از حفظ گفت. سهل‌ بن‌ عثمان‌ می‌گوید: من کسی را که در احادیث از وکیع حافظ‌تر باشد، ندیده‌ام. عجلی می‌گوید‌: وکیع‌ بن‌ جراح (ابوسفیان کوفی)، ثقه، عابد، صالح، ادیب و از حفاظ حدیث بود. یحیی بن معین می‌گوید: وکیع، افقه مردم بود...‌^[۸]. در برابر این‌گونه تمجیدات، نکوهش‌هایی نیز درباره او گزارش شده؛ از جمله اینکه وی عادت به نوشیدن مشروبات الکلی‌ از‌ نوع‌ نبیذ داشته و آن را حلال می‌شمرده است. از گزارش‌های موجود در این‌باره برمی‌آید که وی علم و دانش خویش را در مقابل نبیذ می‌فروخت^[۹].

وفات

در باره تاریخ وفات او اختلاف است، ولی بیشتر معتقدند که او در سال 197ق، از دنیا رفته است^[۱۰].

آثار

المصنف؛
السنن؛
المسند؛
التفسير؛
المعرفة و التاريخ؛
فضائل الصحابة؛
الهبة؛
الأشربة؛
نسخة وكيع (عن الأعمش)؛
الزهد^[۱۱].

پانویس

↑ ر.ک: فریوایی، عبدالرحمن عبدالجبار، ص13-14
↑ ر.ک: همان، ص13-15
↑ ر.ک: همان، ص25-26
↑ ر.ک: همان، ص26-29
↑ ر.ک: همان، ص30-31
↑ ر.ک: همان، ص31
↑ ر.ک: همان، ص33-35
↑ ر.ک: اصغری‌نژاد، محمد، ص235-236
↑ ر.ک: همان، ص244-245
↑ ر.ک: فریوایی، عبدالرحمن عبدالجبار، ص118-119
↑ ر.ک: همان، ص87-90

منابع مقاله

فریوایی، عبدالرحمن عبدالجبار، مقدمه «كتاب الزهد»، تألیف وکیع بن جراح، مكتبة الدار، مدینه منوره، چاپ اول، 1404ق.
اصغری‌نژاد، محمد، وکیع بن جراح، کوثر معارف، زمستان 1389، شماره 16، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/975638

[1] ر.ک: فریوایی، عبدالرحمن عبدالجبار، ص13-14

[2] ر.ک: همان، ص13-15

[3] ر.ک: همان، ص25-26

[4] ر.ک: همان، ص26-29

[5] ر.ک: همان، ص30-31

[6] ر.ک: همان، ص31

[7] ر.ک: همان، ص33-35

[8] ر.ک: اصغری‌نژاد، محمد، ص235-236

[9] ر.ک: همان، ص244-245

[10] ر.ک: فریوایی، عبدالرحمن عبدالجبار، ص118-119

[11] ر.ک: همان، ص87-90

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]