پورداود، ابراهیم
| نام | پورداود، ابراهیم |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | [[ | ]]
[[ | ]]؛ |
| برخی آثار | [[ ]]
[[ ]] |
| کد مؤلف | AUTHORCODE15368AUTHORCODE |
ابراهیم پورداود (1264-1347ش)، ایران‌شناس معاصر و استاد فرهنگ ایران باستان و زبان اوستایی دانشگاه تهران و صاحب «ترجمه و گزارش اوستا».
تولد
ابراهیم پورداود رشتی، در 20 بهمن 1264 در محله سبزه‌میدان رشت چشم به جهان گشود.
تحصیلات
تحصیلات مقدماتی فارسی و عربی را در این شهر فراگرفت. از خردسالی به سرودن شعر علاقه نشان داد و زمانی که در مدرسه حاجی میرزا حسن در سلک طلاب درس می‌آموخت، به مرثیه‌گویی پرداخت و دوستانش به وی تخلص «لسان» دادند.
در 1284ش، در 20سالگی به‌همراه برادر و استادش، عبدالرحیم خلخالی به تهران رفت و به آموختن طب قدیم پرداخت و از محضر محمدحسین خان سلطان‌الفلاسفه بهره برد. 3 سال بعد، یعنی در 1287ش، از راه قم، سلطان‌آباد، کرمانشاه، بغداد و حلب به لبنان رفت. در بیروت در مدرسه لائیک به فراگرفتن زبان و ادبیات فرانسه پرداخت و نام پورداود را برای خود برگزید؛ درحالی‌که برادرانش شهرت داودزاده داشتند. پس از دو سال و نیم اقامت در بیروت برای دیدار خانواده به رشت برگشت و پس از مدتی در شهریور 1289 راهی فرانسه شد.
در فرانسه نخست در شهر بووه خود را برای ورود به دانشکده حقوق آماده ساخت و آنگاه در دانشگاه پاریس به تحصیل در رشته حقوق پرداخت و از محضر استادان بنامی مانند شارل ژید و پلانیول بهره برد. در انجمن ادبی پاریس با علامه محمد قزوینی آشنا شد و دوستی آنها پایدار ماند.
روزشمار زندگی و فعالیت‌ها
- نشر روزنامه ایرانشهر در آبان 1293 به‌همراهی محمد قزوینی و اشرف‌زاده تبریزی (این روزنامه که مطالبی ارزنده درباره فجایع استبداد و سیاست قاجاریه در آن درج می‌شد، با آغاز جنگ جهانی اول پس از 3 شماره تعطیل شد)؛
- اقامت در بغداد در 1294ش و نشر روزنامه رستخیز یا رستاخیز با همکاری محمدعلی جمال‌زاده و با نام مستعار «گل»؛
- اقامت در برلین (ادامه تحصیل در رشته حقوق در سال 1295ش، در دانشگاه برلین و سپس در دانشکده ارلانگن، آشنایی با سیدحسن تقی‌زاده و همکاری با او در نشر مجله کاوه)؛
- بازگشت به ایران در 1303ش، به‌همراه خانواده؛
- رفتن به هندوستان در مهر 1304 به دنبال دعوت پارسیان هند و اقامت دو سال‌و‌نیمه در آنجا و نشر بخشی از ادبیات مزدیسنا و گزارش اوستا؛
- بازگشت به آلمان در 1307ش و تفسیر جلد دوم یشت‌ها و خرده‌اوستا و نخستین جلد یسنا؛
- رفتن به هند در 1311ش (به دنبال درخواست تاگور)، از سوی دولت ایران برای تدریس فرهنگ ایران‌باستان و تدریس در دانشگاه ویسوبهارتی، واقع در شانتی نیکیتان و برگرداندن 100 بند از اشعار تاگور از بنگالی به فارسی به دستیاری یکی از استادان آنجا به نام ضیاءالدین؛
- عضویت در هفتمین «کنگره شرقی هند» در گروه اوستاشناسی، در 1312ش و عهده‌داری ریاست شعبه عربی ـ پارسی و ایراد خطابه‌ای با عنوان «مراجعاتی چند درباره بودا در ادبیات و تاریخ ایران» به زبان انگلیسی؛
- رفتن از بمبئی به آلمان در فروردین 1313 (به قولی 1312) و پرداختن به کار ترجمه و گزارش اوستا؛
- بازگشت به ایران در 1316ش (بنا به اقوال دیگر در 1318ش) و تدریس در دانشکده حقوق و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران؛
- سفر به هند در 1322ش، در پی دعوت دولت هند، به‌همراهی علی‌اصغر حکمت و غلامرضا رشید یاسمی برای تجدید روابط فرهنگی؛
- عهده‌داری ریاست انجمن روابط فرهنگی ایران و آلمان به مدت 4 سال، عضویت در شورای فرهنگی سلطنتی ایران و عضویت در هیئت امنای کتابخانه بزرگ پهلوی؛
- تأسیس انجمن ایران‌شناسی (تنها انجمن غیر دولتی آن زمان) در 6 مهر 1324؛
- شرکت در بیست‌وپنجمین کنگره خاورشناسان - که در مسکو تشکیل شده بود - در 1339ش، به‌عنوان رئیس هیئت نمایندگی ایران به‌همراه استادانی چون ایرج افشار، سعید نفیسی، محمد معین و مجتبیٰ مینوی؛
- سفر به دهلی در 14 دی‌ماه 1342ش/4 ژانویه 1964م، برای شرکت در بیست‌وششمین کنگره خاورشناسان و انتخاب وی به‌عنوان رئیس شعبه ایران‌شناسی در دانشگاه دهلی؛
- انتخاب وی در 1344ش، به‌عنوان عضو «آکادمی جهانی هنر و دانش ورل» که اعضای آن از برجسته‌ترین دانشمندان جهانند؛
- بازنشسته شدن در 1342ش (به قولی 1343ش)، از دانشگاه تهران و به دست آوردن عنوان «استاد ممتاز دانشگاه» در 1346ش.
تجلیل‌ها
- در 1324ش و به قولی در 1325ش، دانشگاه تهران شصتمین سال تولد او را جشن گرفت. انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی نیز در بندر انزلی محفل بزرگداشتی در 27 فروردین 1324 به‌مناسبت شصتمین سال تولد او برگزار کرد.
- در 13 دی 1343 دانشگاه دهلی در جشن باشکوهی درجه دکترای افتخاری به او اهدا کرد.
- در سال 1344 و به قولی در 1346ش، نماینده پاپ، پل ششم در ایران به‌پاس خدمات انسان‌دوستانه پورداود نشان شوالیه سن‌سیلوستر را به وی تقدیم کرد.
- در 18 فروردین 1345، دولت هند نشان تاگور را - که بزرگ‌ترین نشان عملی و فرهنگی آن دولت بشمار می‌آمد و تا این زمان تنها 4 تن از دانشمندان نامدار جهان موفق به دریافت آن شده بودند - به وی پیشکش کرد.
محبوبیت پورداود در کشورهای مختلف از این بیش بود، تا جایی که پروفسور هویس از رؤسای جمهور کشور آلمان، عالی‌ترین نشان علمی دولت این کشور را به وی اهدا نمود.
شاگردان
- محمد معین؛
- احسان یارشاطر؛
- ساسان سپنتا؛
- محمدکیوان پورمکری؛
- یحییٰ ماهیار نوایی؛
- منوچهر ستوده؛
- جلیل دوست‌خواه؛
- ایرج افشار؛
و...
وفات
پورداود در بامداد 26 آبان 1347 درگذشت.
آثار
- دیوان اشعار (پورداود دیوان خود را به نام یگانه دخترش، پوران‌دخت‌نامه نامیده است)؛
- ترجمه و گزارش اوستا؛
- ایران‌شاه (در شرح مهاجرت زردشتیان ایران به هند)؛
- خرم‌شاه (بخشی از سخنرانی‌های پورداود درباره آیین و کارنامه زبان باستان که در هند ایراد شده‌اند)؛
- گفت‌وشنود پارسی (کتاب درسی برای آموختن زبان پارسی به هندوها)؛
- سوشیانس؛
- فرهنگ ایران باستان؛
- هرمزدنامه (درباره گیاهان خوراکی و دارویی و نیز واژه‌شناسی)؛
- آناهیتا یا پنجاه گفتار؛
- خوزستان ما؛
- بیژن و منیژه؛
- فریدون (گزیده از شاهنامه فردوسی است که زیر نظر او به‌وسیله چند تن از محققان فراهم آمده و دارای توضیحات و حواشی عالمانه‌ای از اوست)؛
- زین‌ابزار[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: دادبه، اصغر؛ مهدوی، ملیحه، ج13، ص739-743
منابع مقاله
دادبه، اصغر؛ مهدوی، ملیحه، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول 1383ش.