تاريخ القرآن (محمدحسین علی صغیر)
| تاريخ القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صغير، محمدحسین علي (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | المعاني و البيان و البديع، نماذج تطبيقيه |
| ناشر | دار المؤرخ العربي |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | مجلد1: 1420ق , |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - تاريخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP ۷۲/ص۷ت۲ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاريخ القرآن، نوشته محمدحسین علی صغیر، کتابی است در موضوع تاریخ قرآن کریم، که به‌صورت تفصیلی و در ابعاد گوناگون به تحلیل تاریخی موضوعاتی چون وحی در قرآن، نزول قرآن، جمع‌آوری قرآن، قرائات قرآن، شکل قرآن و سلامت قرآن از تحریف، پرداخته است.
این کتاب به زبان عربی، در زمان معاصر و در یک جلد به نگارش درآمده است.
ساختار
کتاب از یک مقدمه و شش فصل تشکیل شده است.
گزارش محتوا
نگارنده در فصل اول پیرامون مسئله وحی قرآنی سخن به میان آورده و شأن وحی نبی اکرم(ص) را همانند شأن رسولان ماقبل ایشان دانسته و به تفسیر و تحلیل دقیق پدیده وحی از جهات گوناگون می‌پردازد. در بخشی از این فصل به بررسی و نقد اقوال و اجتهادات مشتمل بر موضوع وحی اشاره می‌کند و موضوعاتی چون کشف، الهام و معنویت را در قسمتی دیگر تشریح می‌کند و خصوصیاتی را که به‌واسطه آن وحی از غیر آن متمایز می‌شود، بیان می‌دارد. همچنین تأثیرات بیرونی و خارجی که در هنگام وحی در نبی اکرم(ص) به وجود می‌آمد را تبیین می‌کند. در ادامه به نقد قضاوت‌های ناشیانه مستشرقان در مورد مسئله وحی می‌پردازد و پدیده وحی را معجزه‌ای بی‌بدیل برمیشمارد که جهان عرب از عظمت آن در شگفتی فرو رفته است.[۱].
فصل دوم کتاب در خصوص نزول قرآن است و مباحثی چون آغاز نزول قرآن کریم، زمان نزول آن، نزول تدریجی و یکباره، اسرار ستاره‌شناسی قرآن کریم، اسباب نزول آیات، مکی و مدنی بودن سوره‌های قرآن و عدد آنها و... در آن مطرح شده است.[۲].
نویسنده در فصل سوم کتاب به بحث موضوعی از جمع‌آوری قرآن کریم پرداخته است. وی در این فصل، روایات متعدد را درباره گردآوری قرآن، مطرح می‌کند و به بررسی و مناقشه در برخی از آنها می‌پردازد. وی معتقد است که جمع‌آوری قرآن در زمان حیات پیامبر اکرم(ص) صورت گرفته و ادله فراوانی بر این مدعا در روایات معتبر وجود دارد؛ افزون بر این، وجود مصاحف فراوان از صحابه، عمل اقراء قرآنی و تعلیم آن در زمان پیامبر اکرم(ص) و... از جمله شواهد این مدعایند[۳].
در فصل چهارم کتاب به موضوع قرائات مختلف قرآن کریم پرداخته شده؛ نویسنده رویکرد‌های گوناگون در این زمینه را از حیث اسباب و مسببات و عوامل ظهور این نوع رویکردها را مورد بررسی قرار می‌دهد و مناقشاتی در مورد حدیث احرف سبعه مطرح می‌کند، سپس به موضوع تعدد قرائات و تشتت نظرات پیرامون قرائات سبعه در عصر کنونی می‌پردازد و بحثی در مورد اختلاف لهجه‌ها در زبان عربی و قضایایی که در نشأت گرفتن قرائات سبعه دارای اهمیت زیاد هستند و وجوه گوناگون قرائات را مطرح می‌کند و به‌اختصار تعداد قراء را برمیشمارد و تضارب آرا در مورد منزلت قراء مختلف را بیان می‌کند و اینکه در میان مسلمانان رجوع به این هفت قاری سندیت دارد و مانند یک اصل اولی معتبر است.[۴].
نویسنده در فصل پنجم به موضوع شکل و نوشتار قرآن کریم پرداخته و اینکه اساساً منظور از شکل قرآن چیست؟ در این زمینه مؤلف اشاراتی دارد به عصر نزول قرآن که در آن زمان نسبت به قرار دادن نقطه و علائم توضیحی در رسم‌الخط قرآنی میل و رغبتی نبود و اولین کسی که در این زمینه آغازگر قرار دادن نقطه و علائم توضیحی بود، ابوالاسود دئلی و شاگردان وی بودند و پس از ایشان خلیل بن احمد فراهیدی این مسیر را ادامه داد. سپس مؤلف بعد از بحث نقطه و علائم توضیحی، به بحث قرار دادن همزه و تشدید و سائر علائم قرآنی می‌پردازد. در ادامه به موضوع رسم‌الخط مصحفی می‌پردازد و اینکه در مورد آن غلوها و تقدیس‌هایی صورت گرفته است. وی همچنین این ادعا را که رسم‌الخط مصحفی توقیفی است، باطل می‌داند و آن را امری قراردادی بین کاتبان وحی می‌خواند که مانعی ندارد با هر نوع خطی تحریر شود.
اختلاف در خطوط و مغایرتشان با اصول املای عربی، به اشتباه در نوشتار کاتبان منجر شده و این ضرری وارد نمی‌کند؛ چون نهایت چیزی که کاتبان به آن دست یافته بودند، همین بوده است.
شکل قرآن کریم در دگرگونی و چگونگی خط و نوشتار، با عصور مختلف هم‌خوانی دارد..[۵].
فصل ششم کتاب اختصاص به بحث سلامت قرآن کریم از تحریف دارد. نویسنده در این فصل، ثابت می‌کند که هیچ‌گونه تحریف و تغییری در قرآن صورت نگرفته است. وی در ادامه بیان می‌کند که مصادر و منابع این نوشتار بر پایه کتب درجه اول و اقوال قدمای علوم قرآنی، تفسیر، اسباب نزول، قرائات، رسم‌الخط و حدیث است.[۶].
وضعیت کتاب
مصادر و مراجع و فهرست مطالب در پایان کتاب ذکر شده است. در پاورقی‌ها توضیح برخی از جملات و آدرس مطالب بیان شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.