بحوث في آيات الأحكام الخمس

‏ بحوث في آيات الأحكام، الخمس
پدیدآوران	فاضل لنکرانی، محمدجواد (نويسنده) فخرالاسلام، علی (معرب) مروجی طبسی، محمدجعفر (معرب)
ناشر	حوزه فقه الائمة الأطهار (عليهم‌السلام)
مکان نشر	سوریه - دمشق
سال نشر	2009م , 1430ق
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏

بحوث في آیات الأحكام: الخمس، اثر محمدجواد فاضل لنکرانی (متولد 1341ش)، کتابی است فقهی در موضوع خمس به زبان عربی.

این اثر تقریر مباحث خمس محمدجواد فاضل لنکرانی به زبان فارسی بوده که توسط علی فخرالاسلام و با نظارت محمدجعفر طبسی به عربی برگردانده شده است.

ساختار

کتاب با مقدمه مولف، تقدیم و تمهید آغاز شده است. تمهید در چهار بخش عرضه شده است.

پس از آن متن کتاب در چند عنوان و خاتمه عرضه شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه مولف به موضوع کتاب اشاره شده که درباره آیات مرتبط با خمس در قرآن می‌باشد. هرچند وجوب خمس ریشه قرآنی دارد لکن مصادیق آن در مذاهب اسلامی مختلف است. برخی همچون اهل سنت، خمس را تنها در غنائم جنگی می‌دانند و برخی چون شیعه معتقد به وسعت دایره خمس هستند. در این کتاب شبهاتی که بر عقیده شیعه در موضوع خمس وارد شده با استفاده از منابع قرآنی و سنت قطعی پاسخ داده شده است.

در تقدیم، که به قلم محمدجعفر طبسی است ابتدا به عدد آیات الاحکام اشاره شده سپس از مولفان کتب آیات الاحکام سخن به میان آمده است.

تمهید کتاب به بیان چهار نقطه ملاک در آیات الاحکام، تاریخ تألیف آیات الاحکام، اسلوب تألیف آیات الاحکام، فایده بحث از آیات الاحکام پرداخته شده است.

آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی معتقد است که شش آیه از قرآن کریم، وجوب خمس را به صورت قطعی یا احتمالی بیان می‌کنند. آن شش آیه چنین است:

1. آیه 41 سوره انفال؛
2. آیه 267 سوره بقره؛
3. آیه 26 سوره بنی اسرائیل؛
4. آیه 90 سوره نحل؛
5. آیه 1 سوره انفال؛
6. آیه 7 سوره حشر.

موضوع برخی از این آیات، انفال و فی است لکن با بحث خمس نیز ارتباط دارد.

در آیه 41 سوره انفال خداوند می‌فرماید: وَاعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ للهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبى وَالْيَتامى وَالْمَساكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللهِ وَما أَنْزَلْنا عَلى عَبْدِنا يَوْمَ الْفُرْقانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ وَاللهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ.

نویسنده معتقد است برای روشن شدن مطلب باید به چند سوال زیر پاسخ داد:

مراد از غنیمت چیست

مصادرف خمس چیست؟

کیفیت تقسیم خمس از حیث کمیت چگونه است؟

چگونگی تقسیم خمس از حیث کیفیت چیست؟

ایشان، آیات بعدی را نیز همچون آیه اول، بوسیله طرح چند سوال به توضیح آنها می‌پردازد.

در خاتمه بحث از فدک، که مرتبط با مسئله خمس می‌باشد، مطرح شده است. او ابتدا داستان فدک مطرح کرده سپس بحث از سند و دلالت آن را بیان نموده است.

وضعیت کتاب

فهرست مصادر و محتویات در انتهای کتاب آمده است.

پاورقی‌های کتاب شامل، آدرس آیات، روایات، مستند مطالب می‌باشد.

منبع مقاله

مقدمات و متن کتاب.