ضمان انخفاض قيمة النقد
| ضمان انخفاض قيمة النقد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فاضل لنکرانی، محمدجواد (نويسنده)
عابدین پور، احسان (محرر) مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) (محقق) |
| ناشر | مرکز فقه الأئمة الأطهار (عليهم‌السلام) |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1396ش |
| موضوع | کاهش ارزش پول (فقه)، تورم (فقه) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
ضمان انخفاض قیمة النقد، تقریر مباحثات محمدجواد فاضل لنکرانی (معاصر) به قلم احسان عابدین‌پور به زبان عربی در موضوع احکام کاهش ارزش پول ملی است.
کتاب، حاصل تدریس استاد بزرگوار محمدجواد فاضل لنکرانی در سال 1431ق/1389ش در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) است[۱].
ساختار
کتاب مشتمل است بر تقدیمیه، افتتاحیه، تمهید و متن کتاب. تمهید مشتمل بر چهار بحث و متن کتاب حاوی سه باب است.
باب اول که در حکم مقدمه می‌باشد که حاوی دو فصل است؛ باب دوم بر سه فصل بنا شده؛ و باب سوم که در موضوع ثمرات بحث است مشتمل بر هفت نتیجه و ثمره است[۲].
گزارش محتوا
بحث از پول‌های فعلی زمان ما که دارای پشتوانه‌هایی چون نقدین (طلا و نقره) و یا مسائل دیگری همچون امکانات جنگی، نفت و مسائلی ازاین‌دست است و در معاملات اقتصادی، آثاری به دنبال دارد، از امور مهمه به شمار می‌رود به‌خصوص و با توجه به جهات فقهی آن از قبیل جریان ربا در تورم و ثبوت خمس در حالت کاهش ارزش واقعی و یا ازدیاد ظاهری ارزش آن. یکی از عناوین موجود در این مسئله، بحث از ضمانت کاهش ارزش پول در دیون و مهریه زنان و امثال آن است که موضوعی جدید در عصر حاضر به شمار می‌رود و تنها گروهی از فقیهان متأخر به آن پرداخته‌اند. در میان مباحث کتاب، بحث از قواعد فقهیِ همچون قاعده عدل، انصاف، اتلاف، المثلی یضمن بالمثل و القیمی بالقیمه نیز مطرح شده است[۳].
این کتاب، مشارکتی در بیان حکمی از احکام فقهی که بر پایه تورم پولی و آثار مترتب بر آن می‌باشد. در واقع این کتاب به فقیه در یافتن راه‌حل مناسب جهت رفع آسیب‌های تورم پولی بر اساس نصوص شرعی و قواعد فقهی، کمک می‌کند[۴].
این تألیف مشتمل بر فصل مقدماتی و سه باب است. در فصل مقدماتی چهار مبحث آمده که اولین مبحث آن، به موضوع کتاب و مجال و زمینه آن در مباحث فقهی پرداخته است؛ در مبحث دوم ضرورت این بحث و مقصود از آن به تصویر کشیده شده؛ و در مبحث سوم به تاریخچه بحث پرداخته شده و در مبحث پایانی مفردات بحث تبیین گشته است.
باب اول کتاب، اختصاص به بحث‌های مقدماتی دارد که در آن تحقیق از ضمان‌آور بودن کاهش قدرت و ارزش اسکناس آمده است. این باب از کتاب دارای دو فصل است در فصل اول از متعلق ضمان فحص شده و در فصل دوم از پول و تورم پولی سخن به میان آمده است.
مطالب باب دوم که ایستگاه اصلی این نظریه است با عنوان «الضمان المتعلق بانخفاض قیمة النقد» در سه فصل بیان شده: مطالب فصل اول پیرامون نظرات مطرح شده در این مقام می‌باشد؛ فصل دوم از اصول موردنیاز این بحث سخن به میان آمده؛ و فصل سوم ادله، شواهد، نظرات و اقوال متفاوت در این مقام بازگو شده است. در این مقام دو نظریه مطرح بیان شده: برخی از فقها معتقد به عدم تعلق ضمان گشته‌اند و گروهی دیگر از آنان ادله‌ای تعلق ضمان را پذیرفته و معتقد به آن شده‌اند. در این بخش نظر آیت‌الله فاضل لنکرانی به صوت مفصل مطرح و ذکر شده است.
در باب سوم ثمرات بحث مورد بررسی قرار گرفته که مشتمل بر هفت ثمره است. این بحث از مباحث پرکاربردی است که مصادیق آن را در مباحث و ابواب مختلف فقه می‌توان یافت. کیفیت رد مال قرض گرفته شده و مال غصب شده و ثلث مال میت و کیفیت اخذ به شفعه و تشخیص مقدار عوض در مبارات و مقدار رهن از آن جمله است[۵].
مقدمه کتاب توسط مقرر برحسب تألیفات کتب رایج و متعارف نوشته شده، همچنان که باب آخر کتاب که همان باب مربوط به ثمرات بحث است نیز مقرر خود آن را بر اساس مبانی استادش و طبق آنچه در مباحث باب دوم بیان شده، آن را تدوین نموده است؛ هرچند ایشان در برخی از مباحث و ثمرات از استادش نیز کمک گرفته است.
در بخش بررسی مطالب در خصوص تعلق ضمان به خاطر تضعیف به وجود آمده در ارزش پول، طبق نظر مقرر مرتب و با آنچه در جلسه درس بیان شده، قدری متفاوت می‌باشد؛ هرچند از لحاظ محتوا تغییری نیافته است[۶].
وضعیت کتاب
فهرست مصادر و محتویات در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌های حاوی مستند و توضیح برخی از مطالب کتاب می‌باشد.
پانویس
منبع مقاله
مقدمه و متن کتاب.