شرح الدرة

‏ شرح الدرة
پدیدآوران	کاشف الغطاء، عباس بن حسن (نويسنده)
ناشر	مؤسسة کاشف الغطاء العامة
مکان نشر	عراق - نجف اشرف
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏

شرح الدرة، اثر عباس بن حسن کاشف‌الغطاء (متوفی 1323ق)، شرح بخشی از کتاب منظوم «الدرة النجفیة»، تألیف محمدمهدی بحرالعلوم (متوفی 1212ق) به زبان عربی می‌باشد. روش شارح در این شرح منظوم به صورت مزجی است.

کتاب حاوی بخشی از مباحث طهارت؛ شامل احکام وضو، غسل، تیمم، تطهیر با آب و غیر آب، نضح و مسح، و اموات می‌شود.

شارح بیت یا ابیاتی از کتاب «الدرة» را آورده سپس توضیحات خود را به‌صورت منظوم بیان نموده است با این توضیح که ایشان بین اشعار «الدرة» با آنچه خود آورده تمییز قائل نشده، لذا تنها راه تفکیک متن از شرح مراجعه به کتاب «الدرة» است.

در ابتدای کتاب چنین آمده است:

.

الماء ما سمى ماء مطلقا		فضلاً على الناس طهوراً خلقا
و خبر ما به المليك انعما		من سابغ الأرض و من قطر السما
و لا يكون بخساً إلا إذا		أصابه من نجس العين قذى
و إنما يبخس لو تغيرا		حلول ما حل به فغيرا
في اللون أو في الطعم أو في الريح		لا غيرها حساً على الصحيح

ابیات اول و آخر از این چند بیت و مصرع اول از بیت چهارم از کتاب «الدرة النجفیة» است و بقیه ابیات و مصاریع از شارع می‌باشد.

در جای دیگر و در بحث آب مضاف چنین آمده:

.

ما ليس بالمطلق المضاف		يدعي كماء الورد و الخلاف
فمنه ممزوج و منه معتصر		و منه ما باسم المصعد اشتهر
كماء ورد و كماء و عسل		و ماء رمان عن الحب انفصل
و ينجس القليل و الكثير		منه و لا يشترط التعبير
ان نجسا لا في عدا جارٍ على		على الملاقي بانفاق من خلا
و الواقف العالي له الحكم شمل		و قيل لا فيه و في الطول خلل
و طهره ان عاد ماءً مطلقا		كطهره و القول فيه سبقا</ref>متن کتاب، ص5</ref>

متن کتاب «الدرة» در این بخش چنین است:

.

ما لیس بالمطلق (بالمضاف)		یدعی کماء الورد و الخلاف
فمنه ممزوج و منه معتصر		و منه ما باسم المصعد اشتهر
و ینجس القلیل و الکثیر		منه و لا یشترط التغییر
ان نجسا لاقی عدا ما قد علا		علی الملاقی باتفاق من خلا
و طهره ان عاد ماء مطلقا		کطهره و القول فیه سبقا

توضیح این ابیات چنین است: آبی که مطلق نیست به آن مضاف گویند. مثل گلاب و آبی که تغییر یافته، برخی از این آب‌ها ممزوجند و برخی دیگر فشرده گل یا میوه‌اند و به نام نوشابه و نوشیدنی مشهور شده‌اند؛ مثل آب انار و آب عسل. این آب‌ها چه قلیل آن و چه کثیرش با ملاقات با نجاست، نجس می‌شوند و شرط تغییر در آن لحاظ نمی‌شود...

منبع مقاله

1. متن کتاب.
2. بحرالعلوم، محمدمهدی، الدرة النجفیة، بیروت، دارالزهراء، طبع دوم، 1406ق.