العروة الوثقی فيما تعم به البلوی

العروة الوثقی فيما تعم به البلوی، تألیف سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (متوفی 1337ق)، کتابی است فقهی بر مذهب شیعه اثناعشری، به زبان عربی.

کتاب العروة الوثقی در بین آثار فقهی معاصر درخشندگی خاصی دارد. این اثر که به خامه فقیه محقق سید محمدکاظم طباطبایی یزدی(ره) نگاشته شده، توسط دو تن از شاگردان ایشان، یعنی شیخ احمد کاشف‌الغطاء و برادر کوچک‌ترش شیخ محمدحسین، از لحاظ ادبی بازنویسی شده است.

جایگاه کتاب العروة

به‌خاطر جایگاه ویژه کتاب، نام نویسنده کتاب؛ سید محمدکاظم یزدی، را صاحب عروة ذکر می‌کنند.

این اثر به علت ممیزات و خصوصیات مثبتی که دارد، بسیار مورد اعتماد و استفاده مراجع و علما قرار می‌گیرد. این کتاب پس از تألیف تا به امروز همواره به عنوان متن کتاب درسی استادان و مدرسان خارج فقه بوده است. به‌علاوه در طول یک قرن اخیر شروح، حواشی و تعلیقات بسیاری بر این اثر نوشته شده است

چاپ اول کتاب توسط شیخ محمدحسین کاشف‌الغطاء(متوفی 1373ق)در بغداد و در سال 1328ق صورت گرفته استref>زمانی نژاد، علی‌اکبر، ص267</ref>.

گزارش محتوا

کتاب عروة الوثقی دربرگیرنده ابواب مختلف فقه است و احکام و مسائل شرعى را بیان مى‌کند. این اثر در مجموع، محتوى 3260 مسأله در سه جلد تألیف شده و جلد اول آن به ترتیب حاوى این مسائل است:

1. مباحث اجتهاد و تقلید؛ کتاب الطهارة؛ کتاب الصلاة؛ کتاب الصوم؛ کتاب الاعتکاف؛ کتاب الزکاة؛ کتاب الخمس؛ کتاب الحج؛ کتاب الاجاره؛ کتاب المضاربه؛ کتاب المزارعه؛ کتاب المساقات؛ کتاب الضمان؛ کتاب الحواله؛ کتاب النکاح؛ کتاب الوصیه.
2. مطالب جلد دوم آن نیز عبارت است از: مباحث حرمت ربا؛ مباحث عده و احکام آن؛ کتاب الوکاله؛ کتاب الهبه؛ کتاب الوقف؛ رساله‌اى کوچک در صدقه بالمعنى الاخص.
3. جلد سوم آن مشتمل بر کتاب القضاء است و مسائل آن به نحوى ترتیب یافته که دستیابى به آنها بسیار آسان و همواره موردتوجه مراجع تقلید بوده است و بسیارى از بزرگان مراجع بر آن حاشیه زده و یا شرحى بر آن نوشته‌اند

کتاب الحج العروة، مشتمل است بر مقدمه‌ای از «سید محمد» فرزند سید محمدکاظم یزدی. این مقدمه مشتمل بر اسرار حج و آداب سفر و مستحبات و ... حج است. این مقدمه در بیش از بیست صفحه وزیری در ابتدای کتاب الحج در تمام چاپ های العروة الوثقی به چاپ می‌رسدref>زمانی نژاد، علی‌اکبر، ص272</ref>.

کتاب ملحقات عروة الوثقی با دو جزء در یک مجلد به چاپ رسید و ابواب فقهی این ملحقات، عبارتند از : کتاب الربا، کتاب العدة، کتاب الوکالة، کتاب الهبة، کتاب الوقف، کتاب القضاء؛ و این ابواب فقهی در ملحقات عروة الوثقی هرکدام کتاب مستقل و استدلالی است، اما اصل عروة الوثقی مانند رساله عملیه است و بدون استدلال و اگر هم استدلالی باشد بسیار کم و گذرا به دلیل آن اشاره شده است.

لازم به یادآوری است که عنوان ملحقات العروة الوثقی، توسط ناشر انتخاب شده است، و الا نام اصلی آن، همان العروة الوثقی است که شامل اکثر ابواب فقهی می شود. از آن جایی که ابتدا مسائل الطهارة و الصلاة و االصوم و الزکاة و الخمس و الحج و النکاح به چاپ رسید و سپس سایر ابواب فقهی به طبع رسید، عنوان ملحقات العروة الوثقی بر آن نهادند، و خود سید یزدی هم در وصیت نامه اش تصریح می کند که این ابواب فقهی، باقیمانده و تتمه عروة الوثقی است.

منابع مقاله

1. زمانی نژاد، علی‌اکبر، تراز اجتهاد در پرتو عروه»، فقه، پاییز 1391، سال نوزدهم، شماره 3
2. باقری افشار، پوران، معرفی حواشی، شروح و تعلیقات بر عروة الوثقی، نقد کتاب فقه و حقوق، بهار و تابستان 1396، شماره 9 و 10
3. بذرافشان، مرتضی، سید محمدکاظم یزدی، فقیه دوراندیش، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، اول، 1376.