کمیت بن زید
| نام | کمیت بن زید |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اسدی، ابوالمستهل کمیت بن زید
کمیت الاسدی |
| نام پدر | |
| متولد | 679 م |
| محل تولد | |
| رحلت | 126 ق یا 743 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05148AUTHORCODE |
كميت بن زيد اسدى شاعر، متکلم شیعی (وی از اعاظم شعرا و افاخم بلغا، از انصار بنی‌هاشم مداح اهل بیت طهارت و ائمه هدی و از اصحاب حضرت باقر و حضرت صادق (ع) بود. نخستین کسی است که در مذهب تشیع مناظره کرده است.)
در برخى موارد، كميت بن زياد آمده است، در سال 60ق، در كوفه به دنيا آمد.
او از صفات والايى برخوردار بود كه شخصيت او را متمايز مى‌نمود. حافظ قرآن، فقيه، متكلم، نسب‌شناس، خطيب و سخنور، شاعر، آگاه به لغت و اخبار عرب از جمله ويژگى‌هايى است كه شخصيت او را ممتاز از ديگران ساخته بود.
محمد العيساوى الجمى مى‌گويد: كميت اولين كسى بود كه جدل منطقى را در شعر عربى گنجاند و شعر او تنها عاطفى مانند بقيه شعرا نيست، بلكه شعر او شعرى مذهبى، ذهنى و عقلى است كه بيانگر عقايد معين و اسلوب صحيح و ايمان قلبى او مى‌باشد كه به سبب آن، زندگى نمود و به شهادت رسيد.
جاحظ مى‌گويد: كميت نخستين كسى است كه در شيعه، باب مناظره، احتجاج و جدل مكتبى و دينى را گشود.
از بهترين و مشهورترين اشعار او، مدايح و قصايدى است كه درباره پيامبر(ص) و آل او(ع) سروده است كه به‌هاشميات مشهور است و سرآمد همه منظومه‌هاى اوست كه شكاف و انعكاس وسيعى در سطح حكومت جور امويان ايجاد كرد.
شيخ ابوالفتح رازى در تفسير خويش آورده است كه: از كميت نقل شده كه گفت: اميرالمؤمنين(ع) را در خواب ديدم كه فرمود: قصيده عينيه خود را براى من بخوان. پس خواندم تا رسيدم به اينجا:
| و يوم الدوح دوح غدير خم | أبان له الولاية لو أطيعا |
|---|
پس آن حضرت(ع) فرمود: راست گفتى. سپس چنين سرود:
و من روزى مثل آن روز را نديدم و حقى مانند آن نديدم كه ضايع شده باشد.
مرزبانى در معجم الشعراء نوشته است: عقيده كميت در تشيع و مدح اهل‌بيت(ع) در روزگار بنى‌اميه معروف و مشهور است.
در الغدير چنين آمده است كه وى در منا به حضور امام صادق(ع) شرفياب شد و عرض كرد: اجازه مى‌فرماييد اشعارى بخوانيم؟ آن حضرت(ع) فرمودند: كميت اين روزهاى با عظمت وقت خواندن شعر نيست، كميت گفت: اين اشعار درباره خاندان شماست. در اينجا حضرت(ع) افرادى از اهل‌بيت را جمع نمود پس فرمود: بخوان. كميت شروع به خواندن كرد به نحوى كه صداى گريه همه بلند شد، تا رسيد به اين اشعار:
«گويا حسين(ع) را مى‌بينم كه بزرگانى اطرافش هستند و با شمشيرهايشان دشمنان را درو مى‌كنند، كسى را نديدم كه به خاطر مصيبتى كه بر او وارد شده، خوار گردد و ياريش واجب‌تر از ايشان باشد.» امام صادق(ع) دست‌ها را به سوى آسمان بلند كردند و فرمودند: «ألهم إغفر للكميت ماقدّم و أخّر و ما أسرّ و أعلن و اعطه حتى يرضى».
در ايام البيض بود كه كميت محضر امام باقر(ع) حضور يافت و اجازه خواست تا اشعارى براى حضرت بخواند. حضرت اجازه فرمودند و كميت شروع به اشعارى كرد. پس امام باقر(ع) و امام صادق(ع) گريه نمودند و چون به ابياتى با اين مضمون رسيد: «و شش نفرى كه با آنها كسى برابرى نمى‌كرد، فرزندان عقيل بهترين سواركاران بودند پس على(ع) كه بهترين است، مولاى آنهاست و ياد آنها حزن و اندوه مرا به هيجان مى‌آورد.» آن حضرت(ع) گريست و فرمود: «هيچ كسى نيست كه به ياد ما افتد يا نزد او ياد و ذكر ما شود و آبى هر چند به اندازه بال مگسى از دو چشمش خارج شود جز آنكه خدا خانه‌اى در بهشت برایش بنا مى‌كند و آن اشك را حجاب بين او و آتش قرار مى‌دهد.»
نمونه‌هاى بسيارى موجود است كه شعراى مكتب اهل‌بيت(ع) سروده‌هاى خويش را مى‌خواندند و ائمه(ع) آنها را مورد تفقد و دلجوئى قرار مى‌دادند. كميت خود نيز شاگرد فرزدق بود و فرزدق همان كسى است كه در كنار كعبه و جلوى هشام بن عبدالملك در مدح امام سجاد(ع) و خاندان پاکش، قصيده‌اى فالبداهه سرود و مورد پذيرش و آفرين امام سجاد(ع) گرديد و آن حضرت هدايائى را تقديم او نمودند.
كميت دوران سه امام سجاد، باقر و صادق(ع) را درك نمود و در سراسر زندگى خويش با قلب، زبان و عمل خويش، حامى مكتب شيعه و امامان معصوم(ع) بود.
جلوه و نماى اصلى اشعار و قصايد او، شرح وقايع كربلا است كه به نحوى نشان از مبارزات فرهنگى اين شاعر بزرگ در زمان امام سجاد(ع) به بعد مى‌باشد.
اين شاعر بزرگ، در سال 126ق، همانگونه كه امام سجاد(ع) برایش دعا نمود، در زمان خلافت مروان، به شهادت رسيد.