رايات المبرزين و غايات المميزين
| نام کتاب | رایات المبرزین و غایات الممیزین |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ابن سعید مغربی، علی بن موسی (نويسنده)
دایه، محمد رضوان (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | PJA 4327 /ر2 |
| موضوع | شعر عربی - اندلس - مجموعهها |
| ناشر | طلاس |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1987 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11806AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«رايات المُبَرزّين و غايات المُمَيّزين»، كتابى است به زبان عربى نوشته ابوالحسن على بن موسى بن سعيد اندلسى (610-685ق.) در شرح حال برخى شخصيت‌ها و سخن‌سرايان اندلسى و نمونه‌اى از اشعار ايشان.
ابن سعيد اين كتاب را به هنگام اقامت در مصر به صورت گزيده‌اى از اشعار سخن‌سرايان ياد شده در المغرب تنظيم و با اهدا به جمال الدين احمد بن موسى بن يَغمور، پيشنهاد كرد كه اگر وى اراده كند، نظير اين گزيده را از كتاب المشرق هم مى‌تواند در كمترين زمان ترتيب دهد. نگارش اين اثر در 641ق پايان يافته است.
ساختار
كتاب مشتمل است بر مقدمه‌اى به قلم محقق دكتر محمد رضوان الداية و دو بخش اصلى كه هر بخش خود مشتمل بر چهار بخش ديگر است.
نويسنده تراجم كتاب را در هر بخش بر اساس شهرهاى بزرگ تقسيم‌بندى كرده و اعلام هر شهر يا مركز را بر اساس صنفى كه بدان تعلق داشته‌اند؛ اعم از ملوك، وزرا، نويسندگان، اعيان، علما، شعرا و... مرتب ساخته است. همچنين از قرنى كه اين شخصيت‌ها در آن مى‌زيسته‌اند ياد كرده و هر گروهى را در يك قرن جاى داده است. معمولا قرن آغازين در اين معرفى، قرن پنجم است؛ هرچند گاهى با قرن ششم نيز آغاز مى‌شود در حاليكه خود ابن سعيد جزو شخصيت‌هاى قرن هفتم هجرى است.
گزارش محتوا
اين اثر حاوى اشعارى از 140 شاعر اندلس و شمال افريقا (مغرب) و سيسيل، از هنگام انقراض خلافت قرطبه (422ق1031/م) تا زمان خود ابن سعيد است. تقسيم نخستين كتاب، جغرافيايى و بعد برحسب طبقات اجتماعى و ترتيب زمانى است.
مولف هر يك از دو بخش اصلى كتاب را به چهار بخش تقسيم مى‌كند كه بر اساس آن در قسم نخست، اندلس به چهار بخش تقسيم مى‌گردد: غرب اندلس، وسط اندلس و شرق اندلس در پايان بخشى را هم به تراجم جزيره يابسه(يكى از جزاير شرقى اندلس) اختصاص داده است.
ابن سعيد پس از اين بخش‌ها، فصل كوتاهى را هم به معرفى كسانى اختصاص داده كه در اندلسى بودن آنان ترديد نداشته اما درباره اين‌كه در چه شهرى از شهرهاى اندلس زاده شده‌اند، ترديد داشته است.
دومين بخش از بخش‌هاى اصلى كتاب نيز به چهار قسم ذيل تقسيم گرديده است: قسم ويژه مغرب دور، مغرب ميانه، افريقا، جزيره صقلّيه.
در اين كتاب علاوه بر گزيده اشعار شاعران، مولف به شرح حالى كوتاه از ايشان نيز پرداخته و معيار گزينش وى، غرابت و حسن ويژه‌اى بوده كه اشعار اين شاعران دارا بوده است. نويسنده در اين اثر نمونه‌هايى از شعر خود را نيز آورده است.
بناى نويسنده بر اختصار و ايجاز است، از اين‌رو قطعات طولانى از شعر شاعران را ذكر نمى‌كند، بدين جهت در هيچ جا قصيده‌اى را به صورت كامل نياورده و طولانى‌ترين قطعه‌اى كه در اين كتاب آورده، بخشى از قصيده ابن هانى اندلسى است.
وضعيت كتاب
نخستين‌بار خاورشناس اسپانيايى، گارسيا گومز در كتابخانه احمد زكى پاشا به نسخه‌اى از اين كتاب دست يافت كه از روى نسخۀ استانبول عكس گرفته شده بود. گومز اين نسخه را تصحيح و با ترجمه اسپانيايى چاپ كرد. آربرى آن را به انگليسى برگردانده است. نعمان عبدالمتعال قاضى به تصحيح مجدد و چاپ اين اثر در 1393ق1972/م در قاهره برخاست. ظاهراً اين چاپ براساس همان نسخه مورد استفادۀ گومز، اما با مقايسه با متن‌هاى اندلسى ديگر صورت گرفته است.
نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم محقق و فهرست‌هاى ذيل مى‌باشد:
فهرست مطالب، اعلام، اماكن و شهرها، قوافى، كتاب‌هايى كه در متن از آنها نام برده شده، منابع، دولت‌ها و اقوام و قبائل.
منابع
1. مقدمه و متن كتاب.
3. رحيم‌لو، يوسف، دائره المعارف بزرگ اسلامى، ج3، ص690.
پیوندها
مطالعه کتاب رایات المبرزین و غایات الممیزین در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور