عدة الأكياس في شرح معاني الأساس

    از ویکی‌نور
    عده الاکیاس فی شرح معانی الاساس
    عدة الأكياس في شرح معاني الأساس
    پدیدآورانشرفی، احمد بن محمد (نویسنده)
    عنوان‌های دیگرالاساس لعقائد الاکیاس. شرح کتاب عده الاکیاس فی شرح معانی الاساس
    ناشردار الحکمة الیمانیة
    مکان نشرصنعا - یمن
    سال نشر1415 ق
    چاپ1
    موضوعمنصور بالله، قاسم بن محمد، 967 - 1027ق. الاساس لعقاید الاکیاس - نقد و تفسیر کلام زیدیه - قرن 11ق.
    زبانعربی
    تعداد جلد2
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏214‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏8‎‏ ‎‏الف‎‏5025‎‏ ‎‏1374
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    عدة الأكياس في شرح معاني الأساس تأليف احمد بن محمد بن صلاح شرفى با موضوع كلام زيديه، به زبان عربى نگارش شده است. اين اثر خلاصه كتاب ديگر نویسنده با نام «شفاء صدور الناس بشرح معانى الاساس» است.

    ساختار

    كتاب، در دو جزء تدوين شده است: جزء اول، با معرفى مخطوطات و شرح حال مؤلف آغاز شده است. پس از آن مقدمه كتاب به صورت فصل فصل در هفت فصل تنظيم شده است. متن اثر مشتمل بر چهار قسم است كه دو قسم آن در جزء اول و دو قسم ديگر در جزء دوم آمده است. كتاب با يك خاتمه با عنوان فرقه ناجيه به اتمام مى‌رسد.

    گزارش محتوا

    نویسنده، در مقدمه كتاب پاره‌اى مباحث مقدماتى مانند: تعريف علم كلام، معناى عقل، حسن و قبح، حدود و تصورات و تصديقات، ذكر دليل و متعلقاتش و مباحثى از اين دست را مطرح و به تبيين ديدگاه‌هاى مختلف پيرامون آنها مى‌پردازد.

    جزء اول

    كتاب توحيد با تعريف لغوى و اصطلاحى آغاز شده است. اولين مطلبى كه به آن پرداخته شده، تبيين حدوث عالم است. نویسنده معتقد است كه اولين مخلوق خداوند هواست كه جسمى لطيف و متحرك و... است. پس از آن نویسنده مباحث كلامى مانند: ذكر صفات الهى، غناى الهى، ذكر عرش الهى، ذكر كرسى، لوح مذكور در قرآن، تحريم تفكر در ذات الهى را مطرح كرده است.

    مطالب كتاب عدل با تبيين حقيقت حسن و قبح آغاز مى‌شود. نویسنده حسن را آن چيزى مى‌داند كه عقابى بر آن مترتب نباشد، خواه واجب يا مندوب يا مباح باشد و ملاك قبيح را نيز ترتب عقاب بر آن مى‌داند. وى سپس به تبيين ديدگاه اماميه و زيديه و ساير مذاهب اهل سنت در اين خصوص مى‌پردازد. در ادامه اين بخش نيز عناوينى مانند: اراده، رضاى الهى، عوض و دوام آن، فناى عالم، رزق، تكسب، تكليف، الطاف ذكر شده است.

    جزء دوم

    نویسنده، در ابتداى كتاب نبوت به نقل از احمد بن سليمان و بسيارى از علماى زيديه چنين نقل مى‌كند كه بر هر مكلف عقلاً واجب است كه بداند خداوند بايد رسولى را به‌سوى بندگان ارسال كند. سپس به تبيين مباحث مختلف نبوت مى‌پردازد.

    برخى از اعتقادات زيديه قابل توجه است. از جمله اين عقايد آن است كه نبى اكرم پيش از بعثت، مكلف به شرع بوده است اگر چه ما كيفيت آن را نمى‌دانيم. ديگر آنكه ملائكه از جميع انبيا افضل هستند و ثواب پايين‌ترين ملك از ثواب بالاترين انبيا بيشتر است. اين نظريه با ديدگاه اماميه كه انبيا و ائمه(ع) را افضل از ملائكه مى‌دانند مخالف است. در كلام نویسنده در اين بخش تناقضى ديده مى‌شود، چرا كه قول مذكور را به اهل‌بيت(ع) و پيروان آنها نيز نسبت مى‌دهد و در ادامه قول اماميه را ذكر مى‌كند در حالى كه ديدگاه اهل‌بيت(ع) با شيعه اماميه يكى است و اختلافى ندارد. ظاهراً منظور از اهل‌بيت(ع) علماى زيدى از نسل اهل‌بيت(ع) هستند و لازم است كه خواننده به مراد نویسنده از الفاظ مختلف كتاب توجه كند. وقوع معصيت از انبيا، مطلب ديگرى است كه از ديدگاه نویسنده در صورتى كه عمدى نباشد جايز است.

    در باب شريعت، نویسنده اگر چه كتاب و سنت را ادله شريعت مى‌داند و ادله را راجع به كتاب مى‌داند اما قياس را نيز از ادله معتبر مى‌شمارد.

    قيامت، آخرين باب كتاب است كه در آن از بعث، حساب، ميزان، صراط، انطاق جوارح و خلق بهشت و دوزخ بحث شده است.

    وضعيت كتاب

    محقق كتاب از دو نسخه خطى در تصحيح كتاب استفاده كرده است. فهرست مطالب هر يك از اجزا، در انتهاى مطالب همان جزء آمده است.

    منابع مقاله

    مقدمه و متن كتاب.