استفتائات باب الوقف (خامنه‌ای)
| استفتائات باب الوقف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خامنه‌ای، سید علی (نويسنده) |
| ناشر | سازمان اوقاف و امور خیریه. معاونت فرهنگی |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1390ش |
| چاپ | سوم |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
استفتائات باب وقف، مطابق با نظرات آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، کتابی است یک‌جلدی به زبان فارسی با موضوع فقه جعفری که توسط معاونت فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه در انتشارات اسوه چاپ شده است.
این اثر حاوی پاسخ به سؤالاتی در باب وقف است که پیش‌تر در سال 1388ش در قالب 138 استفتاء به چاپ رسیده بوده و اکنون در بهمن 1390ش در سومین چاپ خود حاوی 820 استفتاء است.
ساختار
کتاب دارای مقدمه و محتوای مطالب در فصل‌های مختلف است.
گزارش محتوا
در مقدمه کتاب در توضیح محتوای آن می‌خوانیم: وقف سنت حسنه‌ای است که در تمام ادوار تاریخ انسان‌های نیک‌اندیش به آن عمل نموده‌اند و پرونده اعمال خویش را تا قیام قیامت باز گذاشته و در حد توان خویش از دوران کوتاه عمر بیشترین استفاده را نموده‌اند و این سنت حسنه در تمامی ادیان الهی توسط پیامبران بزرگ خداوند مدیریت گردیده و احکام صحت و ارتقاء کیفی آن و لوازم قبول در درگاه الهی برای بشر تعیین گردیده است. در آخرین و کامل‌ترین دین الهی نیز احکام وقف به بهترین شکل توسط نبی مکرم اسلام حضرت محمد(ص) و ائمه اطهار(ع) توضیح و تشریح گردیده است که ایشان ولایت عامه‌ای جهت سرپرستی و نظارت بر چگونگی اجرای این احکام به علمای دین و به‌خصوص ولی‌فقیه زمان بخشیده‌اند و از جهت آنکه سازمان اوقاف و امور خیریه متولی سامان بخشیدن به امور موقوفات در کشور بوده و سرپرست این سازمان موظف به داشتن اذن از ولی‌فقیه در امور جاری و احکام مرتبط می‌باشد نیاز به جمع‌آوری فتاوای ایشان در این زمینه بی‌تردید از اولین ابزار این مهم است.
در این زمینه معاونت فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه پس از بررسی دقیق و تحقیق مجدانه در اکثر کتب احکام، مجموعه‌ای کامل‌تر از استفتائات مقام عظمای ولایت حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی در زمینه احکام وقف که روزآمد و مورد ابتلای کثیری از جامعه باشد را به دست نیاورده، به همین دلیل در نیل به انجام وظیفه خود که همانا تحقق منویات معظم له در امور وقف می‌باشد پس از گردآوری و تنظیم حدود 138 استفتاء در سال 88 در این زمینه به چاپ رسانید. با توجه به استقبال فراوان، خصوصاً علمای اعلام، در مجموعه حاضر که به‌صورت کامل‌تر حدود 820 استفتاء از معظم له گردآوری و تنظیم شده جهت استفاده عموم اقشار جامعه و علی‌الخصوص جامعه محترم روحانیت، علمای اعلام، مسئولین و متولیان موقوفات منتشر می‌گردد.[۱]
محور مطالبی که در کتاب ارائه شده حول بیان احکام وقف، شرایط وقف، عبارت‌های وقف، شرایط متولی وقف، شرایط موقوف علیه، فروش وقف و تبدیل آن، حبس و احکام قبرستان، دسته‌بندی و منظم شده است.[۲] شیوه ارائه مطالب در کتاب، هم مانند سایر کتاب‌های استفتاء است یعنی ابتدا سؤال بیان شده و ذیل آن پاسخش آمده است. با این تفاوت که پاسخ با فونت پررنگ‌تر(بولد) می‌باشد.
در اولین استفتاء کتاب از معنی وقف عام و وقف خاص سؤال شده و پرسیده شده که آیا سخن کسانی که می‌گویند: «تغییر وقف خاص برخلاف قصد واقف و تبدیل آن به ملک خاص جایز است» صحیح است یا نه؟ پاسخ آیت‌الله خامنه‌ای به این پرسش چنین است: «بسمه‌تعالی. عموم و خصوص در وقف باملاحظه موقوف علیه است، بنابراین وقف خاص، وقف بر شخص یا اشخاص معین است مانند وقف بر اولاد و یا وقف بر زید و فرزندان او و وقف عام وقف بر جهات و مصالح عمومی مانند مساجد و مکان‌های استراحت و مدارس و امور مشابه دیگر و یا وقف بر عناوین کلی مثل فقرا و ایتام و بیماران و کسانی که در راه مانده‌اند و مانند آن است و این اقسام سه‌گانه تفاوتی از جهت اصل وقف ندارند، هرچند از حیث احکام و آثار تفاوت دارند، مثلاً وجود مصداق موقوف علیهم در خارج هنگام اجرای صیغه وقف هم شرط نیست درحالی‌که در وقف خاص شرط می‌باشد و همچنین در وقف بر جهات و مصالح عمومی که به‌صورت وقف انتفاع هستند از قبیل مساجد و مدارس و قبرستان‌ها و پل‌ها و مانند آن‌ها، وقف به‌هیچ‌وجه قابل‌فروش نیست حتی اگر خراب شود، برخلاف وقف خاص و وقف بر عناوین کلی به‌صورت وقف منفعت که فروش و تبدیل آن‌ها در بعضی از حالت‌های استثنایی جایز است.»[۳]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. کتاب، پاورقی ندارد.
پانویس
منبع مقاله
مقدمه و متن کتاب.