معجم المطبوعات العربية في إيران
| نام کتاب | معجم المطبوعات العربية في إيران |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | رفاعی، عبد الجبار (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | Z 3370 /ر7م6 |
| موضوع | ایران - مقاله نامه - فهرستها
نشریات ادواری عربی |
| ناشر | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1414 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | 3306 |
معرفى اجمالى
«معجم المطبوعات العربية في إيران»، تاليف عبدالجبار الرفاعى، فرهنگ‌نامه‌اى است كه در آن كتب عربى كه در ايران تا سال 1300ق، چاپ شده، گردآورى و معرفى شده است.
ساختار
در اين معجم، كتب عربى به‌صورت موضوعى دسته‌بندى شده است. اين موضوعات به ترتيب عبارت است از: اخلاق، اصول دين، اصول فقه، بيوگرافى و فهارس، تاريخ، تراجم و سيره‌ها، تفسير و علوم قرآن، حديث و علوم حديث، دعا و زيارت، سياست و حكم، سيره نبى(ص) و اهل بيت(ع)، صحف و مجلات و نشريات، علوم محض، فرق و ملل و نحل، فقه، فلسفه، لغت و ادبيات عرب، لغت و ادبيات فارسى.
در هر موضوع در ذيل عناوين كتاب، نام نويسنده و اطلاعات چاپ كتاب ذكر شده است.
گزارش محتوا
كتاب، با مقاله‌اى با عنوان «موجز تاريخ الطباعة» (چكيده تاريخ چاپ) آغاز شده است. نويسنده، مطلب را با عنوان «الكتابة وعاء الحضارة» (نگارش، ظرف تمدن و فرهنگ) آغاز كرده است. پس از آن به ظهور نوشتن و تاريخچه آن پرداخته است. اكتشاف صنعت كاغذ قبل از هزار سال پيش و تاسيس اولين كارخانه توليد كاغذ در سرزمين‌هاى اسلامى در سمرقند، اختراع چاپ و نقش آن در تفكر و پيشرفت معارف بشرى، چاپ عربى در اروپا، شام، مصر، عراق و سرزمين‌هاى ديگر پرداخته است.
نويسنده در ادامه مباحث به صنعت چاپ در ايران پرداخته و اولين چاپ‌خانه را در منطقه جلفاى اصفهان مى‌داند. وى در ادامه تاريخچه صنعت چاپ را در ايران پى مى‌گيرد. از آنجا كه حروف الفباى فارسى و عربى يكى است و نيز لغت عربى، لغت مادر براى كتب اسلامى است، براى اصحاب چاپ‌خانه‌هاى ايرانى، چاپ كتب عربى آسان بود. نويسنده، بررسى صنعت چاپ كتب عربى را با اين مطلب به پايان مى‌برد كه از زمان ظهور چاپ تا سال 1300ق، حدود 400 عنوان كتاب عربى در ايران به چاپ رسيد (مقدمه كتاب، ص 9 - 47).
الرفاعى در بخش ديگرى از مطالب مقدماتى كتاب، به توضيح معجم خود پرداخته است:
1. معجم المطبوعات العربية في ايران، هر كتاب يا رساله، مستقل يا به همراه مجموعه‌اى كه در ايران چاپ شده را از زمان ظهور چاپ تا سال 1412ق، در بر دارد.
2. اين استقراء كتب، چاپ‌هاى متعدد قرآن كريم، روش‌ها و مقررات آموزشى و كتب اطفال و نيز كتب فارسى - عربى و تركى - عربى را شامل نمى‌شود.
3. در معرفى معجم، به ترتيب اطلاعات ذيل ذكر شده است: عنوان كتاب، اسم كامل مؤلف، مترجم يا محقق، شهرى كه كتاب در آن چاپ شده، اسم ناشر و چاپ‌خانه، شماره چاپ، سال چاپ، عدد صفحات، صفحات كتاب، نوع چاپ (اگر چاپ سنگى باشد).
4. مدخل‌ها در معجم همگى بر اساس حروف الفبا تنظيم شده‌اند. الفاظ تعريف (ال) در ترتيب هجايى - با اينكه به لحاظ نوشتارى باقى مانده - رها شده و ناديده گرفته شده است (ص 48، با تلخيص).
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتداى كتاب و فهرست‌هاى «عناوين» و «مؤلفين» در انتهاى آن آمده است.
كتاب، فاقد پاورقى است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب معجم المطبوعات العربية في إيران در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور