في رحاب أهل‌البيت(ع): أفضلية الإمام علي(ع) علی الصحابة

أفضلية الإمام علي عليه السلام علي الصحابة
پدیدآوران	حصيني موسوي، عبدالرحيم (نویسنده) مجمع جهاني اهل بيت عليهم‌السلام. گروه پژوهش و پاسخ به شبهات (نویسنده)
ناشر	مجمع جهاني اهل بيت عليهم‌السلام. مرکز چاپ و نشر
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1426ق ,
چاپ	2
شابک	‎964-8686-62-9
موضوع	اسلام - مسايل متفرقه علي بن ابي طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - فضايل - احاديث
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏

في رحاب أهل‌البيت(ع): أفضلية الإمام علي(ع) علی الصحابة، بیست‌ودومین جلد از مجموعه کتابچه‌هایى است در چهل مجلد که موضوعات مختلف کلامى، فقهى، تاریخى و قرآنى را مورد بررسى قرار داده است. سید عبدالرحیم موسوى و یک گروه تحقیقى، تدوین و تنظیم این مجموعه را به انجام رسانده‌اند.

اثر حاضر، مباحث مربوط به افضلیت حضرت علی(ع) بر سایر صحابه را در خود جای داده است.

ساختار

کتاب با مقدمه گروه تحقیق و تدوین (كلمة المجمع)، آغاز گردیده و مطالب در یک مقدمه و پنج امر، سامان‌دهی شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه گروه تحقیق و تدوین، به موضوع کتاب و اهمیت آن، اشاره شده است.

در مقدمه، به این نکته اشاره گردیده است که دلایل شرعی برای ابراز افضلیت امام علی(ع) بر سایر صحابه، بسیار زیاد بوده که شامل تلاش پیامبر(ص) و کلام صادرشده از ایشان در علی(ع) و نیز نزول بسیاری از آیاتی که دربردارنده مناقب آن حضرت هستند، از جمله آنها می‌باشد.

موضوع افضلیت امام علی(ع)، در پنج امر زیر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است: در امر نخست، به بررسی جلوه‌های شخصیتی ایشان از جنبه‌های زیر، پرداخته شده است:

1. علمی: امام علی(ع)، اعلم صحابه بوده و درجه علمی وی، به جایی رسیده بود که پیامبر(ص) فرمودند: «أنا مدينة العلم و علي بابها» (من شهر علم هستم و علی دروازه آن) و این کلامی است که پیامبر(ص)، فقط در وصف ایشان فرمودند.
2. ایمانی: پیرامون جنبه ایمانی آن حضرت، به برخی از آیاتی که در شأن ایشان نازل شده، اشاره گردیده است که از جمله آنها، عبارتند از آیه 29 سوره فتح: تَرَاهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً (آنان را در رکوع و سجود مى‏بینى). خود آن حضرت نیز در این‌باره فرموده‌اند: «أسلمت قبل إسلام الناس و صليت قبل صلاتهم» (پیش از اسلام آوردن دیگران، اسلام آورده و پیش از نماز خواندن آنان، نماز خواندم) .
3. جهادی: پیرامون بیان جنبه جهادی شخصیت حضرت علی(ع)، به این نکته اشاره شده است که اثبات این امر، از واضحات و بدیهیات بوده و بدون اختلاف در میان تمامی مسلمانان و نیز نزد بسیاری از غیر مسلمانان، حضرت علی(ع)، شجاع‌ترین صحابه بعد از پیامبر(ص) و مجاهدترین ایشان بود.
4. سلوکی و اخلاقی: در این‌باره، به برخی از آیات قرآن کریم اشاره شده است که از جمله آنها، می‌توان از آیه 207 سوره بقره: وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ (و از میان مردم کسى است که جان خود را براى طلب خشنودى خدا مى‏فروشد و خدا نسبت به [این] بندگان مهربان است) و آیه 8 و 9 سوره انسان: وَ يطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يتِيماً وَ أَسِيراً إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لاَ نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَ لاَ شُكُوراً (و به [پاس] دوستى [خدا]، بینوا و یتیم و اسیر را خوراک مى‏دادند؛ ما براى خشنودى خداست که به شما مى‏خورانیم و پاداش و سپاسى از شما نمى‏خواهیم) نام برد.

در امر دوم، به بررسی آیاتی پرداخته شده است که فقط در حق امام علی(ع) نازل شده و در حق دیگری، چنین اتفاقی نیفتاده است. از جمله این آیات، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. آیه 23 سوره شوری: قُلْ لاَ أَسْأَلُكُمْ عَلَيهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى (بگو به‌ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نیستم، مگر دوستى درباره خویشاوندان) .
2. آیه 55 سوره مائده: إِنَّمَا وَلِيكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَ يؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ‌» (ولى شما، تنها خدا و پیامبر اوست و کسانى که ایمان آورده‏اند؛ همان کسانى که نماز برپا مى‏دارند و در حال رکوع زکات مى‏دهند).
3. آیه 67 سوره مائده: يا أَيهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيكَ مِنْ رَبِّكَ (اى پیامبر، آنچه از جانب پروردگارت به‌سوى تو نازل شده، ابلاغ کن) .

در امر سوم، به برخی از روایات و تصریحاتی که از طریق اهل سنت روایت شده و دلالت و تأکید بر افضیلت حضرت علی(ع) بر سایر صحابه دارد، اشاره شده است. از جمله این روایات، روایتی است که زمخشری به اسناد خود از پیامبر(ص) نقل نموده که فرمودند: «فاطمة مهجة قلبي و ابناها ثمرة فؤادي و بعلها نور بصري و الأئمه من ولدها أمناء ربي حبل ممدود بینه و بین خلقه من اعتصم بهم نجی و من تخلف عنهم هوی» (فاطمه عصاره و خون قلب من است و پسران وی میوه‌ی دل من می‌باشند و همسرش نور چشم من است و امامان از فرزندان فاطمه امین‌های خدای من هستند؛ آنان طناب آویخته بین خدا و مردم می‌باشند؛ هرکس به آنان چنگ آویزد، نجات می‌یابد و هرکس از آنان رو گرداند، سقوط خواهد نمود) .

در چهارمین امر، به بیان برخی از تصریحاتی که از جانب برخی از صحابه از جمله ابوبکر، عمر، عثمان، ابن عباس، ابن مسعود، عدی بن حاتم، ابوسعید خدری، عایشه، عطاء، سعید بن مسیب، معاویة بن ابی‌سفیان، سعید بن غفله و ابن عمر، مبنی بر افضلیت امام علی(ع) بر سایرین، وجود دارد، پرداخته شده است. از جمله این تصریحات، کلامی است از عایشه مبنی بر اینکه علی(ع)، عالم‌ترین مردم به سنت پیامبر(ص) بوده است.

در آخرین امر، به بررسی ممیزات و اموری پرداخته شده است که امام علی(ع) را از دیگر صحابه، متمایز ساخته و باعث افضلیت وی، بر آنها شده است.

نتیجه و خلاصه مباحث کتاب، در انتهای آن آمده است.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها به ذکر منابع پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.