أمراض العين و معالجتها من كتابي المعالجات البقراطية و فردوس الحكمة
| نام کتاب | أمراض العین و معالجتها من کتابي المعالجات البقراطیة و فردوس الحکمة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | فردوس الحکمه |
| پدیدآورندگان | قلعه‌جی، محمد رواس (محقق)
وفائی، محمد ظافر (محقق) طبری، علی بن سهل (نويسنده) طبری، احمد بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | RE 46 /الف2الف8-* |
| موضوع | چشم - بیماریها و نقصها
چشم - بیماریها و نقصها - درمان |
| ناشر | مؤسسة الفرقان للتراث الإسلامي |
| مکان نشر | لندن - انگلیس |
| سال نشر | 1419 هـ.ق یا 1998 م |
| کد اتوماسیون | 12623 |
معرفى اجمالى:
امراض العين و معالجاتها من كتابَى المعالجات البقراطية و فردوس الحكمة برگرفته از دو كتاب «المعالجات البقراطية» تأليف ابوالحسن احمد بن محمد طبرى (ت بعد 336ق) و «فردوس الحكمة» تأليف على بن سهل ربن طبرى (متوفى 247ق) از جمله منابع مهم در طب سنتى است.
مجموع مباحث چشم پزشكى اين دو كتاب را دكتر محمد روّاس قلعه‌چى و دكتر محمد ظافر وفايى تدوين و تنظيم نموده‌اند و در كتاب حاضر منتشر نموده‌اند.
از سال و انگيزه اين تدوين مطلبى گزارش نشده است و در مقدمه هم چيزى دراين‌باره ذكر نشده است.
ساختار:
كتاب در دو بخش تدوين شده است: در بخش اول، كتاب المعالجات البقراطية مشتمل بر بيست باب و سه الحاقى و در بخش دوم، كتاب فردوس الحكمة شامل شش باب ارائه شده است. محققين كتاب در تدوين و تنظيم اين اثر ترتيب ابواب دو كتاب مذكور را رعايت نموده‌اند. البته در اين ميان حجم مباحث چشم پزشكى در كتب المعالجات البقراطيه بسيار مفصل‌تر از اين مباحث در كتاب فردوس الحكمه است.
در كتاب المعالجات البقراطيه تشريح چشم امراض هر طبقه از چشم به صورت مجزا امراض پلك، ابرو و مژه و امراض عمومى چشم است؛ درحالى‌كه در كتاب فردوس الحكمه بسيارى از اين مباحث به صورت مختصر و گذرا مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.
گزارش محتوا:
محققين در ابتداى كتاب مقدمه‌اى پيرامون زندگى ابو الحسن احمد بن محمد طبرى نگاشته‌اند و كتاب المعالجات البقراطيه او را معرفى نموده‌اند. سپس متن مصحح بخش بيمارى‌ها اين كتاب را كه بر اساس چند نسخه خطى تصحيح شده، آورده‌اند.
كتاب المعالجات البقراطيه يكى از مفصل‌ترين و مشهورترين نگاشته‌ها پيرامون معالجات بيمارى‌ها است. ابن ابى‌اصيبعه درباره اين كتاب مى‌گويد: «اين كتاب از سودمندترين و ارزشمندترين كتاب‌ها است كه مؤلف بيمارى‌ها - و درمان آن‌ها را -استقصاء نموده است و كتاب را در مقالات كثيرى به رشته تحرير درآورده است.» (عيون الابناء فى طبقات الاطباء، ص427).
در اين اثر بيمارى‌ها يك‌به‌يك گزارش مى‌شود و پس از بيان علائم بيمارى، اسباب و علت آن، معالجه هر بيمارى به صورت مجزا بيان مى‌شود.
توجه به اقوال پزشكان در معرفى و علائم بيمارى‌ها و همچنين مداواى آن باعث شده كه كتاب المعالجات البقراطيه پس از تأليف مورد توجه ديگر پزشكان قرار گيرد و مطالب آن در نگاشته‌هاى ديگران نقل شود.
كتاب فردوس الحكمه نيز از مهم‌ترين منابع طب سنتى است به‌گونه‌اى كه پس از تأليف مورد توجه اطباى بزرگى همچون رازى قرار گرفته است. البته پس از آن‌كه محمد بن زكرياى رازى كتاب حاوى را به رشته تحرير درآورد و همچنين پس از نگاشته شدن كتاب القانون فى الطب توسط ابن سينا كتاب فردوس الحكمه مورد بى مهرى قرار گرفت به گونه‌اى كه مراجعه به آن كمتر شد و امروزه شايد كمتر كسى به اين كتاب توجه داشته باشد.
وضعيت كتاب:
محققين كتاب در پايان المعالجات البقراطيه بخشى احاقى تحت عنوان ادويه مفرده در كتاب المعالجات البقراطيه تدوين و تنظيم نموده‌اند.
پاورقى‌ها بيشتر به اختلاف نسخ اختصاص دارد و گاه نيز ذكر نكاتى مرتبط با متن است. فهرست مطالب هر دو بخش كتاب نيز در ابتداى همان بخش آمده است.
فهرست منابع:
مقدمه و متن كتاب