مجمع الفوائد في شرح الفرائد
مجمع الفوائد في شرح الفرائد، شرح بر کتاب «فرائد الأصول» یا رسائل شیخ انصاری (متوفی 1214ق)، تقریرات دروس استاد موسوی تهرانی است که به کوشش جمعی از شاگردان وی نگارش و در چهار جلد تنظیم و منتشر شده است. تصحیح این اثر نیز به قلم خود اوست.
| مجمع الفوائد في شرح الفرائد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | موسوي تهراني، رسول (شارح)
جمعي از شاگردان حضرت استاد (مقرر و محقق) انصاری، مرتضی بن محمدامین (نويسنده) مؤسسه آيت‌الله العظمي بروجردي قدس‌سره (مقرر و محقق) موسوي تهراني، رسول (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | فرائد الاصول. شرح تقريرات درس رسائل استاد موسوي تهراني (مد ظله العالي) با تصحيح معظم له |
| ناشر | طبا؛ مؤسسة آية الله العظمي البروجردي. |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1383ش ,
مجلد2: 1390ش, مجلد3: 1392ش, مجلد4: 1392ش, مجلد5: 1393ش, مجلد6: 1395ش, مجلد9: 1394ش, مجلد10: 1395ش, |
| شابک | 964-06-4546 |
| موضوع | اصول فقه شيعه انصاري، مرتضي بن محمد امين، 1214 - 1281ق. فرائد الاصول - نقد و تفسير |
| زبان | عربي فارسی |
| تعداد جلد | 10 |
| کد کنگره | BP 159 /الف8 ف402187* |
کتاب با مقدمه‌ای در معرفی و تبیین جایگاه علم اصول فقه و موضوع اجتهاد از دیدگاه شیعه و اهل سنت آغاز شده است. سپس جایگاه بلند فرائد الأصول در نوآوریهای شیخ انصاری بحث شده است: «شیخ برای نخستین بار برجسته‌ترین، کاملترین و محققانه‌ترین اثر عمیق را از خود، در همین نوشته به یادگار گذاشته است؛ کتابی حاوی همه مباحث در استنباط فقه شیعه و عاری از همه مطالب بی‌ارتباط با آن»[۱].
نویسنده در ادامه مقدمه لازم دیده است که به شرح حال مختصری از 21 تن از مشاهیر مکتب اصولی شیخ، همچون میرزای شیرازی، آخوند خراسانی و امام خمینی(ره) اشاره کند[۲]. سپس نگاهی گذرا به زندگانی استاد موسوی تهرانی داشته و تحت عنوان ویژگیهای درس رسائل وی می‌نویسد: «در میان فرزانگانی که در سالهای اخیر، در زمینه تدریس کتاب ارزشمند یادشده، چهره ماندگار و پرآوازه‌ای داشته‌اند، استاد موسوی تهرانی از فروغ و درخشش ویژه‌ای برخوردارند»[۳].
ازآنجاکه کتاب رسائل از دقت، متانت و پیچیدگی خاصی برخوردار است و درعینحال، به‌عنوان یکی از کتب درسی، در سطوح عالی حوزه تدریس می‌شود، از عصر شیخ به این‌سو، شروح و حواشی زیادی بر آن نوشته شده که شرح موسوی تهرانی از آن جمله است.
شارح از بیانی شیوا، آسان و روان برخوردار است که همواره با ذکر نکاتی ارزنده همراه است؛ به همین جهت وی دشوارترین مطالب کتاب را به‌گونه‌ای آسان و ساده مطرح می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که حقیقتاً هیچ نکته نگفته‌ای باقی نمی‌ماند[۴].
تحقیق و تتبع فراوان در مطالب درسی و مسائل جانبی آن، از ویژگیهای حائز اهمیت حوزه درسی شارح است. وی در برخورد با مطالب علمی، بسیار موشکافانه و تحقیقی عمل می‌کند و در این محفل، مسائل مورد تحلیل و بررسی عمیقی قرار می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که در بسیاری از اوقات، جنبه درس خارج اصول پیدا می‌کند. توجه به جنبه کاربردی مباحث اصولی و تطبیق قواعد آن با مثالهای متنوع فقهی تسلط و اشراف کامل بر عبارات کتاب و همت در تصحیح ادبی آن‌ها در موارد لزوم، تقسیمبندی مطالب و عناوین درسی، ایجاد انگیزه و فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای تحقیق و پژوهش و وادار کردن شاگردان بدین امر مهم، ذکر منابع و مآخذ اقوال و دقت تحسینبرانگیز در نقل آن‌ها، بیان سیر تاریخ مباحث و ایجاد پیوند منطقی میان مطالب علمی و عبارات کتاب، توجه به ادله و مبانی پنهان در پس اقوال و تقید به تدریس کتاب از آغاز تا پایان آن، از دیگر ویژگیهای برجسته درس شارح است[۵].
ویژگیها و امتیازات شرح
- مکتوب شدن دروس ضبطشده؛
- استخراج مصادر؛
- تقریر و تدوین: در این مرحله، صرفاً به تبدیل گفتار به نوشتار اکتفا نشده، بلکه مطالب تکراری که مجلس درس اقتضای آن را دارد، به‌گونه‌ای به هم آمیخته شده تا هیچ نکته‌ای از دست نرود. همچنین در برخی موارد، توضیح کاملتری بهمنظور غنی‌تر شدن بحث ارائه شده است؛
- در ابتدای هر بحث، بخش کوتاهی تحت عنوان «اشاره» قرار داده شده که بیانگر نتیجه پیشین و موضوع مورد نظر در بحث حاضر است تا قبل از ورود، جایگاه بحث روشن شود؛
- تطبیق متن: در این قسمت کوشش شده تا ترجمه‌ای نسبتاً آزاد و درعینحال، با رعایت ساختار زبان عربی ارائه گردد؛
- تا جایی که امکان داشته عبارات علما در پاورقی نقل شده تا دسترسی به اصل کلمات آسانتر باشد؛
- ویرایش نهایی: در این مرحله تلاش شده تا اصطلاحات تخصصی علم فقه و اصول که - اذهان با آن‌ها مأنوس می‌باشند - به همان صورت حفظ شوند[۶].
فهرست مطالب هر جلد در ابتدا یا انتهای آن و فهارس آیات، روایات و منابع تحقیق در انتهای جلد چهارم ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.