خلافة الإمام علي عليه السلام بين النصوص الدينية و التغطية الإعلامية
| نام کتاب | خلافة الإمام علي عليه السلام بين النصوص الدينية و التغطية الإعلامیة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | محمدی بامیانی، غلامعلی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 223/5 /ب2خ8 |
| موضوع | امامت
علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت |
| ناشر | دار الصفوة |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1211AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى كتاب
«خلافة الإمام على(ع) بين النصوص الدينية و التغطية الإعلامية» به قلم نويسنده معاصر على باميانى با موضوع امامت و خلافت از ديدگاه اهل‌سنت و شيعه اماميه، به عربى نگارش شده است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و پنج فصل است كه به ترتيب عبارت است از: 1- خلافت و امامت. 2- اثبات خلافت على بن ابى طالب(ع). 3- بارزترين قضاوت‌هاى تاريخ در باره عمر بن خطاب. 4- مقارنات. 5- فضايل فاطمه زهرا(س). هر يك از فصول كتاب مشتمل بر بخش‌هاى متعددى است كه در گزارش محتوا به اختصار به آنها اشاره خواهد شد.
گزارش محتوا
نويسنده، در مقدمه كتاب نياز طبيعى و بديهى انسان را در زندگى اجتماعى به«رهبر» و نيز نظام -خواه بشرى يا الهى- متذكر شده است. سپس ويژگى نظام الهى و برترى آن را بر نظام‌هاى بشرى برشمرده و تلاش استعمار را در زوال عظمت مسلمين با ايجاد اختلاف در بين فرق اسلامى، به اختصار مورد اشاره قرار مى‌دهد. آنچه در فصول مختلف كتاب آمده است در واقع بررسى جايگاه رهبرى از ديدگاه اهل سنت و شيعه اماميه است كه خلاصه آن به ترتيب فصول كتاب ارائه مى‌گردد: 1- نويسنده، معتقد است كه اگر چه خلافت و امامت به لحاظ مفهومى متغاير هستند، امام به معناى واحدى است. بين مسلمانان در لزوم امام يا خليفه، اختلافى وجود ندارد؛ اختلاف بين اهل سنت و شيعه اماميه در روش تعيين امام يا خليفه است. اين اختلاف از مهم‌ترين اختلافات بوده و ساير اختلافات نتيجه طبيعى آن است. شيعه، معتقد است كه امام تنها به«نص» انتخاب مى‌شود كه مطابق حديث شريف از رسول مكرم اسلام مختص به ائمه اثنا عشر خواهد بود. در مقابل، اهل‌سنت«شورا» را شيوه تعيين خليفه مى‌داند؛ البته نص خليفه سابق در تعيين خليفه بعد و يا اخذ خلافت با قهر و غلبه شمشير را نيز تجويز مى‌كند.
نويسنده، با اين اجمال وارد تفصيل بحث شده و به تبيين جايگاه امامت در بين اصول اعتقادى، شرايط امامت، راه‌هاى انعقاد امامت مى‌پردازد. وى با نقل اقوال مختلف مذاهب مختلف اهل سنت، عدم صحت اين آرا را با دلايل محكم اثبات كرده و آنها را امور مستنبطه به اجتهادات اصحاب مى‌داند.
بررسى مفهوم«شورا» ديگر مطلبى است كه مورد نقد نويسنده واقع شده است. وى با اين عبارت كه اگر شورا سبب شرعى خلافت در اسلام بود، نبايد در خلافت عمر بن خطاب از آن عدول مى‌شد و رسول اكرم(ص) بايد به حدود و تفاصيل آن اشاره مى‌نمود، اين موضوع را دچار چالش مى‌كند.
در ادامه اين فصل شبهات پيرامون خلافت را، يك به يك پاسخ داده و نصوص بر خلافت امام على(ع) را به نقل از منابع اهل سنت متذكر شده است.
2- نويسنده، پيش از ورود به بحث اثبات خلافت على بن ابى طالب(ع) لازم ديده است كه تفاوت حكومت اسلامى و حكومت‌هاى معاصر را به درستى تبيين نموده و با استدلال به آيات و روايات، به اين نتيجه مى‌رسد كه حاكم اسلامى بايد منصوب از جانب خداوند باشد.
بررسى آيات طاعت، ولايت، اعتصام، تطهير، تبليغ، اكمال دين و نيز روايات متواتره مانند حديث غدير و حديث ثقلين در اثبات ولايت امير المؤمنين على(ع) و نيز خطبه‌هاى حضرت و احتجاجات فاطمه زهرا(س) و امام حسين(ع) از جمله استدلالات مختلفى است كه بر ولايت امام على(ع) در اين فصل از كتاب آمده است.
باميانى در بخش ديگرى به سه معركه بزرگ اسلام كه هر يك داراى ظروف سياسى و آثار اجتماعى خاصى بوده است، اشاره مى‌كند: الف- معركه اسلام با كفر كه توسط نبى اكرم (ص) باطل شد، ب- معركه اسلام با تحريف كه توسط على(ع) باطل گرديد، ج- معركه اسلام با تزييف كه امام حسين(ع) آن را باطل نمود.
3- در منابع تاريخى، مطالبى در باره خليفه دوم عمر بن خطاب ذكر شده كه نويسنده در ذيل سه عنوان: 1- اعتراض به نبى اكرم(ص) به هنگام بيمارى حضرت، 2- سيرت او با اهل‌بيت نبى(ص)، 3- مخالفت با نبى(ص)، به تحليل و بررسى آنها پرداخته است. عمر هم‌چنين بدعت‌هايى را در دين وارد نمود كه نماز تراويح، اسقاط«حى على خير العمل» از اذان، تحريم متعه حج و متعه نساء از جمله آنهاست.
بررسى موضوع«عدالت صحابه» از مطالبى است كه نويسنده خواستگاه آن را عهد اموى، پس از آنكه بسيارى از صحابه در جنگ‌ها كشته شدند و بسيارى از آنها نيز اجلشان فرا رسيد، دانسته است. وى سپس به مقايسه موضوع غلو در مذاهب شيعه و سنى توجه كرده و پس از تشريح معناى عصمت كه برخى آن را غلو تصور كرده‌اند، به نمونه‌هاى غلو در باره خلفا اشاره كرده است.
4- در مقايسه است كه حقيقت آشكار مى‌شود و لذا نويسنده فصلى را به اين موضوع اختصاص داده و در ضمن هفت مقايسه، حقانيت مواضع مذهب تشيع را به ظهور رسانده است. اين مقايسه‌ها به ترتيب عبارت است از: 1- مقايسه بين شيعه و سنى در مبدأ تشيع و تسنن، 2- مقايسه بين ائمه شيعه اماميه و صحابه اهل سنت، 3- مقايسه بين عصمت ائمه(ع) و عدالت صحابه، 4- مقايسه بين غلو اماميه در ائمه(ع) و عدالت صحابه، 5- مقايسه بين ائمه شيعه اثنى عشر، 6- مقايسه بين مبشرين به بهشت نزد شيعه و سنى، 7- مقايسه نقل سنت نبوى شريف بين شيعه و سنى.
5- باميانى فصل مربوط به فاطمه زهرا(س) را در سه بخش تنظيم نموده است: ابتدا فضايل فاطمه زهرا(س) را در قرآن و احاديث نبوى مورد مطالعه قرار داده است، سپس زندگى حضرت با پدرش رسول اكرم(ص) و در آخر نيز زندگى حضرت پس از رحلت پدر بزرگوارش را مورد بررسى قرار داده است.
نويسنده، در انتهاى اين بحث با ذكر مصائب فاطمه زهرا پس از رحلت پيامبر(ص) و دفن شبانه ايشان، كتاب را با اين سؤال به پايان مى‌برد كه«به چه دليل پاره تن نبى(ص) شبانه دفن شد؟». ذكر اين سؤال در آخر مطلب، مشعر به اين است كه اين اوراق محدود از عهده پاسخ‌گويى به اين سؤال عظيم برنيامده و بايد كتاب‌هاى بسيار در تحليل آن به رشته تحرير درآيد و لذا خواننده را به ساير منابع ارجاع مى‌دهد.
وضعيت كتاب
در انتهاى اثر، فهرست مصادر و فهرست تفصيلى مطالب ذكر شده است. آدرس آيات و روايات در پاورقى كتاب ذكر شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها