آفتاب پرهیزگاری
| آفتاب پرهیزگاری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مظاهری، حسین (نویسنده) |
| ناشر | دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دفتر پژوهش |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1376 ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
آفتاب پرهيزگارى اثر فارسی آيت‌الله حسین مظاهرى در موضوع اخلاق اسلامى مى‌باشد كه در زمان معاصر تأليف شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه ناشر آغاز و مطالب در در هشت گفتار تنظيم شده است.
کتاب، سلسه بحث‌هاى «استاد مظاهرى» در دانشگاه علوم اسلامى رضوى است كه بسيار منظم و دقيق در یک جلد تدوین شده است.
در بيان مطالب و مباحث، از آيات و روايات و اشعار استفاده شده است.
گزارش محتوا
مقدمه، پيرامون کتاب و موضوع آن مى‌باشد.[۱]
گفتار اول، پيرامون فرازمندى ویژگى تقوا و انسان متقى است كه در آن، هشت مطلب توضيح داده شده است.
مطلب اول این گفتار، در مورد اهمیت‌ورزى قرآن پيرامون دو واژه تقوا و متقى است. نویسنده معتقد است كه تقوا و متقى، دو واژه بسيار مقدس مى‌باشند و تقدس این دو واژه به اندازه‌اى است كه در هاله‌اى از نور متصورند. از ديدگاه فطرت نيز این دو واژه تقدسى خاصى دارند.[۲]
مطلب پایانى گفتار اول نيز در مورد «آرامش دل در گرو تقوا» مى‌باشد. سخن این بخش، با كلمات و سخنان گهربار امام سجاد(ع) در برابر ابن زياد ملعون بيان شده است. هم چنين در این قسمت، آياتى از قرآن ذكر و توضيح داده شده است.[۳]
آن چه در گفتار اول، از قرآن بهره‌بردارى شده بدين شرح است: «زندگى خوش و رفاهى توأم با سعادت در دنيا و آخرت مرهون تقوا است. اگر كسى متقى باشد، در دنيا حيات طيب و در آخرت حيات طيب‌تر دارد؛ زندگى منهاى تقوا گرچه از نظر فراورده‌هاى دنيوى بالا باشد، تاریک و وحشتناك است.[۴]
گفتار دوم در این مورد بيان شده كه تقوا چيست و متقى كيست. نویسنده در ابتدا به تعريف «متقى» از ديدگاه فقهاء پرداخته است و ذكر نموده كه متقى به كسى مى‌گویند كه به واجبات، مخصوصاً نماز اهمیت بدهد و از گناهان حتى صغاير اجتناب نمايد و این اهمیت به واجبات و اجتناب معاصى بايد از روى ملكه باشد.[۵]
سپس به تعريف «متقى» از ديدگاه علماى اخلاق پرداخته و بيان كرده است كه از نظر علماى اخلاق، متقى بايد درخت رذالت را از دل بكند و درخت فضيلت را به جاى آن بنشاند. متقى كسى است كه هيچ آلودگى و گناه دل نداشته باشد.[۶]
از جمله مطالب ديگر، مباحثى در مورد مراتب تقوا است كه بدين شرح ذكر شده است:
- چيرگى بر صفتهاى ناپسند؛
- برافشاندن درخت فضيلت؛
- قابليت نماياندن اعمال و انديشه‌ها به ديگران.[۷]
نویسنده، در گفتار سوم، صفت دوم افراد متقى را ذكر نموده و آن را «به پا داشتن نماز» دانسته است. اولین صفت «ايمان به غيب» است كه در گفتار پيشين توضيح داده شده است.[۸]
از جمله مطالب این گفتار، بيان گونه‌هاى مختلف نماز است كه عبارتند از: نماز توده مردم (عوام)، نماز ویژگان درگاه حق (نماز متقيان)، نماز بندگان فروتن (خاشعان).[۹]
«مهدى موعود(عج) حقيقتى قرآنى» موضوع گفتار چهارم است. نویسنده، در این گفتار، ابتدا اهمیت شب ولادت حضرت را بيان نموده و ذكر كرده كه از نظر روايات، شب ولادت ايشان، شب قدر و شب نزول قرآن است.[۱۰]
مطالب ديگرى كه در این گفتار بيان شده، بدين ترتيب است: منظور از آيه استخلاف؛ دو شرط فرج، آمادگى و انتظار؛ رهروى راه رهبرى، وظيفه همگانى؛ آشكار نشدن نشانه‌هاى باردارى؛ عمر حضرت مهدى(ع)؛ نحوه ظهور حضرت حجت.
نویسنده در گفتار پنجم، به بيان دو مشكل بزرگ بشريت پرداخته است. وى بر این عقيده است كه اختلاف طبقاتى و اضطراب خاطر، دو مشكل مهم انسان‌هاست.[۱۱]
یکى از مطالب این قسمت، در مورد «ايمان از را تقوا» است. مؤلف، در این زمینه، بر این نظر است كه ايمانى كه از راه تقوا، نماز اول وقت، نماز شب، رابطه با خدا در دل شب، تماس با قرآن و... به دست بيايد، در جان رسوخ مى‌نمايد.[۱۲]
نویسنده در گفتار ششم، پيرامون پرهيزگارى و مقام تسليم و رضا از ديدگاه قرآن، سخنانى را ذكر نموده است.[۱۳]
از جمله مطالب این بخش، اقسام رضا و تسليم است. كه عبارتند از: تسليم و رضا در دايره تكوین و تشريع.[۱۴]
اقسام لطف، عدم تسليم و در سرازيرى گناه، از جمله مطالب ديگرى است كه مؤلف در این گفتار بيان نموده است.
گفتار هفتم و هشتم در مورد گواهان و شاهدان بر افكار و كردار، در قرآن است. حاصل سخن گفتار هفتم این است كه اگر گفتار و پندار ما خوب باشد، در روز قيامت شاهدان خوبى داريم و چنان چه گفتار، كردار و پندار ما بد باشد، در روز قيامت شاهدانى داريم كه به ضرر ما شهادت مى‌دهند.[۱۵]
شاهدانى كه بيان شده است عبارتند از: خداوند؛ معصومان؛ فرشتگان و اعضا و جوارح.
نویسنده ذكر نموده كه خداوند، اولین و مهمترين ناظر و شاهد بر اعمال انسان‌ها در روز قيامت عليه آن‌ها مى‌باشد. وى در این زمینه، آياتى را ذكر نموده است.
اولین مطلب گفتار هشتم، در مورد قرآن و گواهى جهان و اعضاى انسان است. نویسنده معتقد است كه چشم، گوش، تمام اعضا و هویت ما، در این دنيا تحمل شهادت مى‌كند، اگر ناظر نباشد معنا ندارد كه در روز قيامت شهادت بدهد.[۱۶]
از جمله مطالب ديگر این گفتار بدين شرح است: قرآن و گواهى كردار آدمى؛ تجسم اعمال؛ حبط اعمال؛ غفلت انسان؛ تحول در هویت انسانى.
مؤلف، ذكر نموده كه ما انسان‌ها از نظر جوهر و ذات در تحول هستيم، گاهى این تحول ما رو به حيوانيت است و هویت انسانى به یک حيوان مبدل مى‌شود.[۱۷]
وضعيت کتاب
فهرست موضوعات و مطالب در ابتداى کتاب بيان شده است. توضيحات و منابع و مصادر در پاورقى آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.