همدانی، سید علی بن شهاب‌الدین
| نام | همدانی، علی بن شهاب الدین |
|---|---|
| نام های دیگر | س‍ی‍اه پ‍وش همدانی، علی بن شهاب الدین محمد
ص‍وف‍ی همدانی، علی بن شهاب الدین محمد علی ث‍ان‍ی ابن شهاب همدانی، علی همذانی حسینی، علی بن شهاب |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 786 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مولف | 3386 |
ولادت
«على بن شهاب الدين همدانى»، در دوشنبه دوازده رجب 714ق در همدان به دنيا آمد. پدرش امير شهاب الدين حسن بن سيد محمد همدانى، از بزرگان اين سامان محسوب مى‌گرديد و خاندانش از سادات حسينى هستند.
تحصیلات
وى تحصيلات مقدماتى را تحت راهنمايى دايى خويش پى گرفت. بعضى از استادان ديگرش عبارتند از: شيخ محمود مزدقانى، شيخ تقى الدين على دوستى سمنانى، شيخ نجم الدين محمد اسفرائينى، شيخ علاء الدوله سمنانى، قطب الدين يحيى نيشابورى.
سيد على همدانى در ايران، آسياى مركزى و جنوبى، شاگردانى متعدد داشته كه متأسفانه از شرح حال اين دانشوران آگاهى‌هاى زيادى در دست نيست. معروف‌ترين و فاضل‌ترين آنان نور الدين جعفر بدخشى (متوفى 797ق) است كه وقتى سيد در ختلان (آسياى ميانه) بسرمى‌برد، به خدمتش رسيد و از محضر علمى و معنوى‌اش بهره برد.
شاگردان
ديگر شاگردان سيد على همدانى عبارتند از: مير سيد محمد طالقانى، مير سيد حسين سمنانى، شيخ زين العابدين نيشابورى، سيد جمال الدين عطايى، سيد محمد كاظم معروف به سيد قاضى، شيخ ركن الدين شيرازى و برهان الدين بغدادى.
سيد على در زمان حياتش احترامى بسزا داشت و در غالب شهرهاى ايران، تركستان و هندوستان، عموم طبقات مردم برايش تكريم ويژه‌اى قائل بودند.
بزرگان، مورخان و تراجم‌نويسان به نظم و نثر در ستايش وى مطالبى نوشته و پاره‌اى از آثارش را به زبان‌هاى اُردو، تركى، پشتو و فرانسوى ترجمه كرده و بر برخى از آنها شروح ارزشمندى نوشته‌اند.
او حكام و واليان را راهنمايى مى‌كرد و آنان را به عدل و انصاف و رعايت قوانين دينى فرامى‌خواند. احداث مسجد و مدرسه و تأسيس كتابخانه، كوشش‌هايى بود كه به تشويق يا زير نظر اين عارف مبلغ انجام مى‌گرفت.
غلبه بر رهبران فرقه‌هاى غير مسلمان در مقام مباحثه و از طريق بيان حجت‌هاى قوى و منطقى و الهام‌گرفته از قرآن، سنت نبوى و سيره ائمه هدى(ع)، ارائه نمونه عينى و كاملى از اخلاق اسلامى و بروز خصالى چون شجاعت، استقامت، قاطعيت، اراده اى قوى، همتى فوق‌العاده، صراحت لهجه، زهد و قناعت از ويژگى‌ها و اقدامات آن بزرگوار است.
يك بار هم عده‌اى از تنگ‌نظران، نفوذ معنوى و تأثير كلام سيد على همدانى را برنتابيدند و در جلسه‌اى به وى زهر دادند كه به لطف خداوند اثر آن دفع و خنثى گرديد.
سيد على همدانى از 20 سالگى مسافرت‌هاى ترويجى خود را آغاز كرد و اين برنامه چندين دهه ادامه يافت. او براى تحمل سختى‌هاى سفر، قدرت روحى شگفتى داشت و در عملى ساختن مقاصد عالى خود دائما در سفر بود و در جاى معينى توقف طولانى ننمود. چندين بار به سرزمين حجاز و ساير نقاط عربستان سفر كرد و دوازده بار حج گذارد. بارگاه هشتمين امام را در مشهد مقدس بارها زيارت كرد، به اغلب شهرهاى آسياى ميانه، قفقاز، آذربايجان، سريلانكا، تبت، شمال و جنوب شبه قاره هند و ممالك عرب مسافرت كرد.
او در رأس 700 تن از ياران، شاگردان و پيروانش كه غالبا از سادات، مشاهير و عرفا بوده‌اند، به كشمير آمد و در آنجا نفوذ زيادى به دست آورد، جمعى از همراهانش در اين سرزمين سكونت گزيدند كه امروزه غالب سادات آن سامان از بازماندگان و ياران باهمت سيد على همدانى مى‌باشند.
سيد على همدانى در كشمير با عالمان، مسافران و كاهنان مذاهب ديگر چون هندوها و بودايى‌ها مناظره‌هايى مداوم و گسترده انجام مى‌داد كه در غالب اين مباحثه‌ها بر آنها غلبه مى‌كرد. در دوران اقامتش در كشمير كه مجموعا پنج سال طول كشيد، 37000 نفر به دستش مسلمان شدند و به‌خاطر نفوذ معنوى و اجتماعى فوق‌العاده‌اش اسلام در اين سامان گسترش يافت.
آثار
نوشته‌هاى سيد على همدانى كه به بيش از 110 جلد كتاب، رساله و مجموعه شعرى بالغ مى‌گردد، به لحاظ محتوا، مضمون، سبك و نثر و نظم درخور توجه مى‌باشد. اين آثار در عرصه‌هاى گوناگون تفسيرى، روايى، فلسفه و حكمت، اخلاق، عرفان و ادبيات نگاشته شده و در تمام آنها مطالب آموزنده، مباحث معنوى و ذوقى ديده مى‌شود.
راز ربانى (اسرار الوحى سبحانى) در شرح حديث قدسيه معراجيه، توحيد مكاشفان، مشارب الاذواق، على(ع) فيض ازل و... از جمله آثار اوست.
رحلت
سيد على در ذى‌قعده 786ق به قصد سفر حج از كشمير بيرون آمد و چند روز از حركت او نگذشته بود كه حاكم پاخلى از او دعوت كرد چند روزى در سرزمين تحت فرمانروايى وى بماند و مردم را موعظه نمايد. سيد على پذيرفت و حدود ده روز در آنجا مشغول سخنرانى بود و پس از آن به سفر خويش ادامه داد كه بيمارى به وى روى آورد و بعد از پنج روز در شب چهارشنبه ششم ذى‌حجه سال 786ق، به سراى جاويد شتافت و ميهمان قدسيان گرديد.
بناى نخستين آرامگاه سيد على همدانى هم‌اكنون در تاجيكستان واقع در آسياى ميانه، پابرجاست كه شامل يك اتاق بزرگ و نه حجره كوچك است.
وابسته‌ها
ترجمه و متن اسرار النقطه ، یا ، توحید مكاشفان / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
راز ربانی (اسرار الوحی سبحانی) در شرح حدیث قدسیه معراجیه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
مشارب الاذواق ( شرح قصیده خمریه ابن فارض مصری در بیان شراب محبت ) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
مقامات عارفان سه اثر بزرگ از سه عارف بزرگ / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
علی (ع) فیض ازل : ترجمه رساله السبعین فی فضایل امیرالمؤمنین / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الرسالة القدسية في أسرار النقطة الحسية / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
امير جان افروز، جلال و جمال علوي در هفتاد حديث نبوي / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
شرح فصوص الحكم (پارسا/همدانی) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده