تنبيه الغافلين عن فضائل الطالبيين (ویرایش جدید)

تنبيه الغافلين عن فضائل الطالبيين، حاکم ابی‎سعد محسن بن محمد بن کرامه جشمی بیهقی (متوفی 494ق)، کتابی است در تفسیر قرآن و بیان اسباب نزول و بیان فضایل اهل‎بیت(ع) که در آن، یک‎صدودو آیه از پنجاه‎وپنج سوره قرآن کریم، که همگی به‎گونه‎ای با امیرالمؤمنین(ع) و اهل‎بیت(ع) مرتبطند، آورده شده؛ در ذیل هرکدام، نخست وجوه و احتمالاتی که مفسرین، محدثین، سیره‎نگاران، مورخین، فقها و متکلمین، درباره آن آیه آورده‎اند، ذکر شده و سپس برای تأیید نظر و رأی مختار، به حدیث یا احادیثی تمسک و استشهاد شده است.

تنبيه الغافلين عن فضائل الطالبيين‏
پدیدآوران	حاکم جشمي، محسن بن محمد (نويسنده) انصاري قمي، محمدرضا (مصحح)
عنوان‌های دیگر	فضائل الطالبين
ناشر	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي. سازمان چاپ و انتشارات
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	مجلد1: 1378ش,
موضوع	احاديث شيعه - قرن 5ق. تفاسير شيعه - قرن 5ق. خاندان نبوت در قرآن علي بن ابي طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - احاديث علي بن ابي طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - جنبه‎هاي قرآني
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏104‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏2‎‏ج‎‏5‎‏ ‎‏1378‏

ازآنجاکه این کتاب پیش از این معرفی گردیده است، در این نوشتار، به معرفی نسخه‎ای از آن پرداخته شده که توسط محمدرضا انصاری قمی، تصحیح شده است.

در ابتدای کتاب، مقدمه‎ای از مصحح افزوده شده که در آن، ضمن شرح حال مفصل نویسنده، به توضیح ویژگی‎های تصحیح کتاب، پرداخته شده است.

ازآنجاکه این کتاب، یکی از ذخایر ارزشمند میراث اسلامی ایران بشمار می‎رود و نویسنده آن، خود یکی از پرورش‎یافتگان حوزه‎های علمی کهن ایران می‎باشد و از سوی دیگر، این کتاب، جمع میان تفسیر قرآن و احادیث معصومین و فضائل اهل‎بیت(ع) کرده است، لذا احیای آن دارای ارزش مضاعفی بوده و چون تحقیق و انتشار این‎گونه میراث، مورد توجه کتابخانه مجلس شورای اسلامی بوده و در راستای برنامه‎های بخش پژوهش این کتابخانه است، ازاین‎رو به احیا و تصحیح آن، اقدام گردیده است.

روش مصحح در تصحیح کتاب، تلاش در ارائه متنی صحیح و به‎دور از کاستی‎های متعارف در نسخه‎های خطی است؛ ازاین‎رو، در هنگام تصحیح کتاب، نسخه خطی متعلق به کتابخانه مجلس شورای اسلامی، به علت کهن بودن، اصل قرار گرفته و آنگاه به اختلافات آن با نسخه دوم، اشاره شده و در برخی موارد، با توجه به افتادگی یا کمبود متن اصلی، عبارت حدیث یا متن کتاب، با کمک نسخه دوم، تکمیل شده و بدین وسیله، تلاش شده است که متن صحیحی ارائه شود. از سوی دیگر، با توجه به اینکه کتاب دارای احادیث و روایات فراوانی از پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) و یا کتاب‎های حدیث و صحاح است، لذا برای آنکه واژه یا واژگانی به حدیث افزوده یا از آن کاسته نشود، حتی‎الامکان از هرگونه تغییری در احادیث، دوری شده است. علاوه بر این، چون کتاب از منابع کهن باقی‎مانده از سال‎های میانی یا پایانی قرن پنجم هجری است و دربرگیرنده ده‎ها حدیث و روایت صحیح و مشهور و متواتر می‎باشد، نیازی به استخراج منابع حدیثی آن دیده نشده است؛ چون به اعتقاد مصحح، شهرت بیشتر آنها، به‎گونه‎ای است که ما را بی‎نیاز از آن می‎کند و بزرگانی همچون علامه امینی در «الغدير» و میر حامدحسین لکنهوی در «عبقات الأنوار» و سید عبدالحسین شرف‎الدین عاملی در «المراجعات»، به تصحیح اسانید و متون این روایات پرداخته‎اند و خواننده به‎راحتی می‎تواند با مراجعه به هریک از این سه کتاب ارزشمند، از صحت آنها آگاه گردد؛ ازاین‎رو تمامی روایات به دو کتاب «الغدير» و «المراجعات» و یا کتاب «تفسیر حبری» نوشته ابوعبدالله حسین بن حکم بن مسلم کوفی حبری (متوفای 286ق) به تحقیق استاد سید محمدرضا حسینی و یا کتاب «ما نزل من القرآن في علي(ع)» نوشته ابونعیم اصفهانی (334-‎430ق)، ارجاع و آدرس داده شده است.

فهرست مطالب در ابتدا و مصادر تحقیق، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‎ها علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.