طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی
سيد على طباطبايى در ربيع الأول سال 1161ق در شهر كاظمين ديده به جهان گشود.وى فرزند محمّدعلى و از تبار سادات حسنى، معروف به طباطبايى مى‌باشد كه در قرن دوازدهم هجرى قمرى از اصفهان به كربلا آمدند و همان‌جا ماندگار شدند. مادرش، خواهر وحيد بهبهانى و همسرش نيز دختر ايشان است.
| نام | طباطبایی کربلایی، علی بن محمد علی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | طب‍اطب‍ائ‍ی، علی بن محمد علی
طب‍اطب‍ائ‍ی، م‍ی‍ر س‍ی‍د علی طب‍اطب‍ائ‍ی ح‍ائ‍ری، علی صاحب ریاض |
| نام پدر | |
| متولد | 1126 ش یا 1748 م |
| محل تولد | |
| رحلت | 1231 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | ریاض المسائل |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00141AUTHORCODE |
کسب علم و دانش
سيد على در ابتداى جوانى به كسب علم و فضيلت پرداخت. وى در تحصيل صرف، نحو و ساير علوم از خود نبوغ فراوان نشان داد به‌طورى‌كه مورد توجه وحيد بهبهانى(ره) قرار گرفت. ازاين‌رو، وحيد بهبهانى(ره) از فرزندش، محمّدعلى بهبهانى خواست كه استادى سيد على را به عهده بگيرد و در درس فقه «مدارک الأحكام»، او را بپذيرد. بدين‌صورت، سيد على در زمره شاگردان محمّدعلى بهبهانى درآمد.
وى در اندك زمانى، درجات ترقى را طى كرد و با اين‌كه از نظر سن، از همه هم‌شاگردى‌هاى خود بسيار جوان‌تر بود، گوى سبقت را از همه آن‌ها ربود و از همه پيشى گرفت به‌طورى‌كه بعد از مدت كمى، در سال 1186ق نزد دايى بزرگوارش (وحيد بهبهانى) افتخار شاگردى پيدا كرد و به درجه اجتهاد رسيد و از بزرگانى همچون وحيد بهبهانى و ديگران، اجازه‌نامه اجتهاد و روايت دريافت كرد.
سيد على طباطبايى در فقه، اصول و حديث تخصص كافى داشت؛ گرچه تبحرش در اصول بيش از فقه بود، ولى شهرتش در فقه بيش از اصول است.
خدمات
صاحب رياض (ره) خدمات اجتماعى فراوانى انجام داد. وى براى دفاع از شهر كربلا در برابر هجوم وهابى‌ها، ديوار بلندى دور شهر كربلا در سال 1217ق بنا كرد و براى حفظ نظم و رعايت قانون در شهر كربلا، دست به تأسيس نيروى انتظامى زد. ايشان قبيله‌اى از بلوچى‌ها را كه بدنى قوى و روحيه‌اى خشن داشتند، در كربلا اسكان داد تا نظم و قانون را حفاظت كنند.
از جمله خدمات اجتماعى ايشان، بنا كردن مكان‌هاى مذهبى و تعمير و توسعه آن‌ها مى‌باشد. نمونه بارز اين خدمات، بناى مسجد جامع كربلا است. اين مسجد در نزدیکى بازار بزرگ تجارى كربلا واقع شده است كه در سال 1220ق كار بناى آن به اتمام رسيد. اين مسجد كه داراى مصلاى بزرگى است، بعد از صاحب رياض نيز توسعه پيدا كرد و به جهت اقامه نماز جماعت و توليت آن توسط ميرزا على نقى طباطبايى (متوفى: 1289ق) اين مسجد به مسجد جامع ميرزا على‌نقى طباطبايى شهرت يافت.
استادان
آیت‌الله سيد على طباطبايى(ره) در درس استادان بزرگى، مثل وحيد بهبهانى، محمّدعلى بهبهانى (فرزند وحيد بهبهانى) و صاحب حدائق حاضر شد و از آنان كسب فيض كرد. او از مشهورترين شاگردان وحيد بهبهانى محسوب مى‌شد.
شاگردان
صاحب رياض (ره) شاگردان زيادى را در فقه، اصول، حديث و تاريخ پرورش داده است. معروف‌ترين آن‌ها عبارتند از:
- شيخ ابوعلى (متوفى 1215ق): نویسنده منتهي المقال.
- شيخ اسدالله دزفولى (متوفى 1237ق): نویسنده مقابس الأنوار.
- سيد محمّدباقر شفتى، معروف به حجت‌الاسلام رشتى (متوفى 1260ق): مؤسس مسجد سيّد اصفهان.
- جواد بن محمّد حسينى عاملى: نویسنده مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة.
- محمّدتقى شهيد برغانى قزوينى (متوفى 1270ق): نویسنده المجالس.
- محمّد صالح برغانى (متوفى 1270ق) نویسنده: مخزن البكاء.
- محمّدشريف آملى مازندرانى.
- احمد بن زين‌الدين احسايى.
- خلف بن عسكر كربلايى.
- سيد محمّد مجاهد طباطبايى.
- سيد مهدى طباطبايى.
- سيد حسين موسوى خوانسارى.
تأليفات
- رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل.
- شرح مفاتيح الشرايع.
- رسالة تثليث التسبيحات الأربع في الأخيرتين.
- رسالة الأصول الخمس.
- رسالة الإجماع و الاستصحاب.
- رساله تحقيق حجيت مفهوم موافقت.
- رسالة جواز الاكتفاء بضربة واحدة في التيمم مطلقا.
- رسالة اختصاص الخطاب الشفاهي الحاضر في مجلس الخطاب.
- رسالة منجزات المريض.
- رسالة الكفّار المكلفون بالفروع.
- رسالة أصالة برائة ذمة الزوج عن المهر.
- رسالة حجية الشهرة.
- رسالة حلية النظر إلى الأجنبيّة في الجملة و إباحة سماع صوتها كذلك.
- حاشية على معالم‌الدين و ملاذ المجتهدين.
صاحب رياض علاوه بر تأليفات فوق، جزواتى ناتمام در مورد مسائل فقهى و اصولى دارند كه از جمله آن‌ها، جزوه‌اى در شرح «مبادي الوصول إلى علم الأصول» علاّمه مى‌باشد. همچنين حواشى متفرقه‌اى بر «حدائق الناضرة» شيخ يوسف بحرانى و «مدارک الأحكام» سيد محمد موسوى عاملى، از جمله آثار قلمى ايشان مى‌باشد.
وفات
خورشيد عمر صاحب رياض (ره) در سال 1231ق در كربلا غروب كرد. بدن مطهر وى را نزدیک قبر وحيد بهبهانى، در رواق مطهر سيدالشهداء(ع)، پايين پاى شهدا به خاک سپردند.
منابع مقاله
جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، قم، نشر معروف، چاپ اول 1382، ج 3، ص 126- 133، به قلم على كرجى.