بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل سنت
بررسى تطبيقى مهدویت در روايات شيعه و اهل سنت اثر مهدى اكبر نژاد، مطالعه تطبيقى حديث‌هاى شيعه و سنى در حوزه مهدویت است كه به زبان فارسی و در سال 1386ش نوشته شده است.
| بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل سنت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اکبرنژاد، مهدی (نویسنده) |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1388 ش |
| چاپ | 3 |
| شابک | 978-964-548-941-8 |
| موضوع | محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - احادیث - مطالعات تطبیقی
محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - کتابهای نقد شده مهدویت - احادیث - مطالعات تطبیقی مهدویت - کتابهای نقد شده |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 224/4 /الف7ب4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب با مقدمه مؤلف آغاز شده و مطالب در چهار فصل به مطالعه تطبيقى مسئله مهدویت از نظر تاريخى، حديثى و كلامى از ديدگاه شيعه و اهل تسنن پرداخته است.
مباحث در آغاز، نگاهى تاريخى به ثبت احاديث مربوط به مهدوت در كتاب‌هاى اسلامى دارد و آنگاه ديدگاه كلى مسلمانان درباره اين احاديث مورد كاوش قرار گرفته و طى دو فصل مجزا، بخش‌هاى مشترك و موارد اختلافى شيعه و اهل سنت درباره مهدویت، به شكل جداگانه ارزيابى شده و در ادامه، ديدگاه‌هاى برخى منتقدان اين احاديث، تجزيه و تحليل شده است.
پرسش‌هايى كه اين اثر درصدد پاسخ‌گويى به آن‌هاست، به دو بخش تقسيم مى‌شوند:
- پرسش‌هايى كه درباره اصل و اساس مهدویت در انديشه و مذاهب اسلامى‌بوده كه جايگاه، اصل ضرورت و ميزان مقبوليت اين فكر در ميان فرقه‌هاى اسلامى را كاوش مى‌كنند. در اين بخش، ميزان اعتبار احاديث اسلامى و سابقه تدوين آن‌ها به شكل جوامع حديثى، مورد سوال است؛ بدين گونه كه آيا اين روايت‌ها از اعتبار و صلاحيت لازم براى اثبات چنين انديشه‌اى برخوردارند يا نه؟ چند تن از انديشوران اسلامى اصل اساس اين احاديث را با نگاه مثبت نگريسته‌اند؟ و...
- پرسش‌هايى كه به موارد اتفاقى شيعه و سنى در مورد امام مهدى(عج) بازمى‌گردند؛ مانند اين كه آيا اساسا اتفاق نظرى در بخش جزئيات اين انديشه در ميان اين فرقه‌ها وجود دارد يا نه؟ اگر چنين چيزى هست، در چه مواردى است؟...
مؤلف معتقد است كه در بخش كليات مهدویت، فرضيه توافق همه مذاهب اسلامى قابل طرح بوده و تمام فرقه‌هاى اسلامى، اين انديشه و نظر را پذيرفته‌اند. در حوزه جزئيات هم مى‌توان فرضيه توافق و تفاوت ديدگاه آنان در برخى موارد را مطرح كرد.
وى عقيده به مهدویت را به عنوان يك باور اسلامى و نه صرفاً شيعى تلقى كرده و آثار سنى و شيعى را در اين‌باره به صورت جداگانه- چه منابعى كه اختصاصا براى امام مهدى(عج) نوشته شده است و چه منابع حديثى و تاريخى عامى كه احاديث مربوط به حضرت مهدى(عج) را نيز دربر دارد، بررسى مى‌كند.
هر چند مؤلف در برخى از جاها ممكن است نكته‌هاى بديعى ارائه نكرده باشد؛ ولى به يقين در شناساندن و معرفى مواضع مشترك مسلمانان كه در حديث‌ها و منابع آنان منعكس شده، كوشيده است. از اين رو، كتاب مى‌تواند براى اهل نظر كه جوياى چنين مباحثى هستند، مفيد واقع شود.
گزارش محتوا
در مقدمه، بحث‌هايى درباره جايگاه مهدویت در ميان مسلمانان و نيز چگونگى نگاه دانشمندان اسلامى به اين موضوع بررسى شده و اين عقيده، به عنوان يك باور اسلامى و نه شيعى، معرفى گرديده است كه آثار و نوشته‌هاى حديثى و تاريخى، گواه بر اين واقعيت‌اند.
در فصل نخست، ابتدا نگاهى كلى به احاديث مهدویت شده و آنگاه سير تاريخى تدوين اين حديث‌ها در جوامع حديثى معتبر اهل سنت ارزيابى شده‌اند كه در اين نگاه تاريخى، آن دسته از جوامع حديثى كه تا سده دهم هجرى، روايت‌هاى مهدویت را ياد كرده‌اند، معرفى شده و در ادامه، حجيت و تواتر اين احديث در گفته‌ها و نوشته‌هاى دانشمندان اهل سنت به تفصيل يادآورى شده‌اند.
بررسى سير تاريخى تدوين حديث‌هاى مهدویت در كتاب‌هاى شيعه، قسمت ديگر اين فصل را تشكيل می‌دهد و در پايان آن، با استناد به منابع معتبر، نام صحابه‌اى كه در اسناد روايت‌هاى مهدویت حضور دارند نيز يادآورى شده است.
در دوم، به بيان احاديث و موارد مشترك ميان شيعه و اهل سنت درباره امام مهدى(عج) پرداخته شده و از جنبه‌هاى گوناگون، اين موارد ارزيابى شده‌اند؛ مانند نسب و نام آن حضرت، ويژگى‌هاى جسمانى، نشانه‌هاى ظهور و تغيير و تحولاتى كه جهان با ظهور ايشان پيدا خواهد كرد.
سوم، به بررسى ديدگاه‌هاى گوناگون اين دو فرقه درباره امام مهدى(عج) اختصاص يافته كه مهم‌ترين آن‌ها در چهار مورد خلاصه شده است: ولايت آن حضرت، نام پدر امام مهدى(عج)، اختلاف مربوط به تفسير روايت‌هاى امامان دوازده‌گانه و نسب پدرى آن حضرت كه آيا از نسل امام حسن(ع) است يا امام حسین(ع).
آخرين فصل، به بيان نظريات منتقدان احاديث مهدویت و بررسى ميزان اعتبار و ارزشمندى اين نقدها اختصاص پيدا كرده كه ضمن طرح ديدگاه‌معروف‌ترين آن‌ها، به تفصيل و تفكيك به نقد نظريات آنان پرداخته شده است.
شاخص‌ترين اين افراد؛ عبارتند از: ابن خلدون، رشيد رضا، احمد امين، و در دوره اخير؛ دكتر عداب محمود الحمش.
وضعيت كتاب
كتاب، برگزيده سومين دوره كتاب فصل در سال 1386ش شده است.
فهرست مطالب در ابتدا و كتاب‌نامه منابع مورد استفاده مؤلف و نمايه آيات و روايات در انتهاى كتاب آمده است.
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص دارد.
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (1388)، «امام مهدى(عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى عليه‌السلام و مهدویت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ج2 ص721.
- سايت خبرى حوزه نت.