نگاهی به حدیث غدیر
نگاهی به حدیث غدیر، ترجمه «حديث الغدير» اثر سید علی حسینی میلانی است. این کتاب در موضوع حدیث غدیر و اثبات حقانیت ولایت امیر مؤمنان علی(ع) توسط هیئت تحریریه انتشارات الحقائق به فارسی ترجمه شده است.
| نگاهی به حدیث غدیر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسینی میلانی، علی (نویسنده) هيئت تحريريه مرکز حقايق اسلامی (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | حديث الغدير |
| ناشر | الحقائق |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1387ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-5348-03-3 |
| موضوع | احاديث خاص (غدير) - نقد و تفسير
علي بن ابي‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت - احاديث غدير خم |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 145 /غ403ح5* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، مشتمل بر مقدمه‌های ناشر و نویسنده و متن اثر در سه بخش است. شیوه نویسنده در نگارش اثر همانند دیگر آثار با استفاده از منابع اهل سنت بوده که بهترین شیوه در پاسخ به شبهات اهل سنت است.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه‌اش بر کتاب ضمن بیان مطالبی درباره حدیث غدیر بر این نکته تأکید می‌کند که ابلاغ امامت امیرالمؤمنین(ع) و خلافت نخستین امام شیعیان، از مهم‌ترین اموری بود که رسول خدا(ص) از آغاز دعوت تا واپسین لحظات زندگی خویش، از طرف خداوند متعال به آن مأمور بوده است؛ چراکه آیه تبلیغ در سوره مائده است و این سوره به اتفاق نظر همه مسلمانان آخرین سوره از قرآن است که نازل شده است. سپس شرایط خاصی که پیامبر خدا(ص) خطبه غدیر را ایراد فرمودند، سخنانی که در ضمن این خطبه از زبان پیامبر(ص) جاری شده است و آیاتی از قرآن کریم که درباره واقعه غدیر نازل شده است را از جمله دلائل اهمیت و عظمت این حدیث شریف دانسته است. بنابراین عدّه بسیارى از اندیشمندان در ماندگارى و نقل و نشر این حدیث شریف متحمّل زحمات طاقت‌فرسایى شده‌اند؛ همان گونه که منکران آن نیز در ردّ، کتمان و بى‌اهمیت جلوه دادن این حدیث از هیچ کوششى فروگذار نکرده‌اند[۱]
نویسنده در ابتدای مباحث کتاب و پیش از بررسی سندی حدیث غدیر لازم می‌داند که متن آن را از مصادر معتبر اهل تسنن نقل کند؛ لذا به روایت احمد بن حنبل و نسائی اشاره می‌کند. احمد بن حنبل در کتاب مسند خود، به سند صحیح از زید بن ارقم چنین نقل مى‌کند: همراه رسول خدا(ص) در سرزمینى به نام «خم» فرود آمدیم. پیامبر خدا(ص) به نماز امر فرمود و در شدت گرما نماز را به‌پا داشت و پس از آن براى ما خطبه‌اى ایراد فرمود. براى آن سرور - با پارچه‌اى که بر درخت تنومندى انداخته بودند - سایبانى آماده شد. آن بزرگوار در ضمن خطبه‌اش چنین فرمود: آیا نمى‌دانید؟ آیا شهادت نمى‌دهید که من به هر مؤمنى از خودش (در تمام امور) سزاوارترم؟ همه مخاطبان در جواب گفتند: آرى. حضرت فرمود: هرکه من مولا و سرپرست او هستم، پس على مولا و سرپرست اوست. خدایا! دشمن بدار هرکه با على دشمنى ورزد و دوست بدار آنکه با او از در دوستى درآید[۲]
موضوع دومین بخش کتاب، اثبات حدیث غدیر است. این موضوع از چهار جهت بررسی شده است. ابتدا غدیر از دیدگاه قرآن مطرح شده و به آیات «يا أَيهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» (المائدة: 67)؛ «اى پیامبر آنچه از جانب پروردگارت به‌سوى تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر نکنى پیامش را نرساندهاى». آنگاه که پیامبر خدا(ص) خطبه را به پایان رساند، این آیه کریمه نازل شد: «الْيوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلاَمَ دِيناً» (المائدة: 3)؛ «امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را براى شما [به‌عنوان] آیینى برگزیدم»[۳]
در یکی دیگر از جهات اثبات حدیث غدیر، شمار راویان از صحابه ذکر شده است. طبق تحقیقى که انجام یافته است، بیش از یک‌صدوبیست مرد و زن صحابى به نقل حدیث غدیر پرداخته‌اند و محدثان اهل سنّت در کتاب‌هایشان با سلسله سندهاى خود حدیث غدیر را از اینها نقل کرده‌اند که این روایت‌ها در کتاب‌هایى که به‌طور مستقل در زمینه حدیث غدیر نوشته شده، آمده‌اند[۴]
حدیث غدیر در اصطلاح «دراية الحديث» فراتر از حدّ تواتر است و شکى در صدور آن از رسول خدا(ص) نیست؛ چنان‌که شمس‌الدّین ذهبى به این مطلب تصریح کرده است. مؤلف اسامى 43 تن از مشهورترین راویان این حدیث در قرون مختلف را ذکر می‌کند که محمد بن اسحاق، نویسنده کتاب سیره، محمد بن ادریس شافعی، پیشوای شافعی‌ها، احمد بن حنبل شیبانی، پیشوای حنبلی‌ها، ابن ماجه قزوینی و ابوعیسی ترمذی از نویسندگان صحاح از آن جمله‌اند[۵]
یکی از سؤالات مهمی که پیرامون حدیث غدیر مطرح است این است که چرا اهل سنت حدیث غدیر را نقل نکرده‌اند؟ نویسنده، معتقد است که اگر پژوهشگر باانصاف و آزاداندیش به سندها و متن‌هاى «حدیث غدیر» توجّه نماید، به قرائن بسیارى دست مى‌یابد که انگیزه‌هاى عدم نقل و یا موانع نقل «حدیث غدیر» را به‌خوبی روشن مى‌سازد. سپس با ارائه متونی به توضیح این مطلب می‌پردازد[۶]
در چکیده بخش دوم کتاب چنین می‌خوانیم که حدیث غدیر داراى جایگاه قابل توجّهى است و از چنین اصول و ریشه‌هایى مستحکم و غیر قابل تردید برخوردار است. ما اگر بخواهیم عنان قلم را در این نوشتار رها سازیم، نیازمند مجالى بسیار وسیع‌تر از این نوشتار است؛ چراکه مناظره‌هایى که درباره «حدیث غدیر» صورت گرفته، خود به‌تنهایى نیازمند نوشتارى جداگانه است[۷]
در آخرین بخش کتاب شش مورد شبهات یا به تعبیر دیگر تلاش‌های ناکارآمدی که عالمان اهل سنت در توجیه واقعه تاریخی غدیر انجام داده‌اند مطرح و پاسخ داده شده است. مناقشه در صحت حدیث، ادعای عدم تواتر حدیث و اینکه حدیث غدیر بر امامت بلافصل دلالت نمی‌کند، از جمله این تلاش‌هاست. به آخرین شبهه سه پاسخ داده شده است که در اولین پاسخ چنین می‌خوانیم: «ادّعاى آنان که «حدیث غدیر» بر خلافت على(ع) بعد از عثمان دلالت مى‌کند، به دلیل‌هاى قطعى و مقبول در نزد شیعه و سنى نیاز دارد که امامت ابوبکر، عمر و عثمان را پس از رسول خدا(ص) ثابت کند و تا چنین امرى ثابت نشود، این اشکال وارد نخواهد بود. بدیهى است که اگر طبق اعتقاد آنان یک حدیث قطعى و یقینى و مورد اتفاق طرفین بود، نزاعى بین شیعه و سنّى نمى‌ماند؛ بااینکه چنین حدیثى بر اثبات خلافت سه خلیفه پیشین وجود ندارد. بنابراین اصل این اشکال، به تعبیر علمى «مصادره به مطلوب» و بطلان چنین استدلالى روشن است»[۸]
بین این ترجمه با اصل متن عربی آن - همانند دیگر ترجمه‌هایی که با نام «نگاهی به...» منتشر شده - به لحاظ فصول و عناوین تطابق کاملی وجود ندارد. مطالب در متن عربی در دو بخش و در ترجمه در سه بخش ارائه شده است. در زیرعناوین نیز تفاوت‌هایی وجود دارد. همچنین در ترجمه مزید بر اصل کتاب، فهرست منابع در انتهای اثر ذکر شده است.
وضعیت کتاب
آدرس مطالب مطرح‌شده در کتاب با ذکر جلد و صفحه در پاورقی‌ها ذکر شده است. فهرست مطالب در ابتدا و کتابنامه در انتهای اثر آمده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- الميلاني، السيد علي، حديث الغدير، قم، مركز الأبحاث العقائدية، الطبعة الأولی، 1421ق.