رساله بهجة الطالبين

رساله بهجة الطالبين
پدیدآوران	حسيني يزدي، محمد بن محمود (نویسنده) شفيعي، حسين (به کوشش) نور عليشاه، محمد علي بن عبدالحسين (شاعر)
عنوان‌های دیگر	عنوان داخلي: کبري منظومه عنوان روي جلد: رساله بهجه الطالبين، شرح فارسی بر رساله کبري منطق، بانضمام منظومه کبري (نورعليشاه) و متن کبري منطق عنوان فرعي:: شرح فارسی بر رساله کبري منطق
ناشر	کتابفروشي دانشوران
مکان نشر	ايران - اصفهان
چاپ	1
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رساله بهجة الطالبين شرح کبری منطق، اثر محمد بن محمود حسینی یزدی، شرحی است بر کتاب «الكبری في المنطق»، نوشته ابوالحسن فخرالدین علی بن محمد حسینی جرجانی شیرازی، مشهور به میر سید شریف، که به انضام کبری منظومه و خود کتاب «الكبری في المنطق»، به کوشش حسین شفیعی، عرضه شده است.

از آنجا که اصل کتاب «الكبری في المنطق»، در نرم‌افزار وجود ندارد، در این نوشتار به معرفی اصل کتاب و شرح آن پرداخته شده است.

ساختار

کتاب، فاقد هرگونه مقدمه بوده و در ابتدا «بهجة الطالبين»، سپس «کبری منظومه» و سپس «الكبری في المنطق» قرار گرفته است.

گزارش محتوا

«الكبری في المنطق»، متن منقح و مشهور و مختصری به زبان فارسی در علم منطق است که در سی‌وهفت فصل نگارش یافته است. مؤلف در این موضوع رساله فارسی دیگری نیز با عنوان صغری دارد که هر دو از سوی فرزند مؤلف، میر شمس‌الدین محمد (د. ۸۳۶ق) صغری به نام «الغرة في المنطق» و کبری نیز به «نام الدرة في المنطق» به عربی ترجمه شده است.

گفتنی است که این اثر به جهت ایجاز و اهمیت آن، مورد توجه دانشجویان علوم اسلامی قرار گرفته و سال‌ها به‌عنوان متن درسی در مدارس سنتی تدریس می‌شده است و بر آن شروح و تعلیقاتی از سوی دانشمندان عامه و خاصه نوشته شده است.

از جمله مطالب کتاب، مباحثی است که پیرامون تصور بیان گردیده است که به‌منظور آشنایی با محتوای کتاب، به بخشی از آن اشاره می‌گردد: «بدان که تصور بر دو قسم است: یکی در حصول وی احتیاج نباشد به نظر و فکر؛ چون: تصور حرارت و برودت و سیاهی و سفیدی و مانند آن و این قسم را تصور ضروری و بدیهی خوانند»

درباره شرح

در این شرح، شارح قسمتی از متن مصنف را با عبارت «بدان که... الخ» ذکر نموده و در ادامه، به تشریح و توضیح آن پرداخته است. نثر شرح تا حدودی روان نبوده و سنگین و غیر سلیس است و دلیل آن نیز این است که جای فعل و فاعل و سایر اجزای کلام به‌خوبی رعایت نشده است؛ به‌عنوان مثال به این عبارت توجه کنید: «غرض مصنف این است که تقسیم نماید نقوش و صوری را که در نفس مرتسم می‌گردد که علم عبارت از آن است و این مقدمه ثانیه است از مقدمات بیان حاجت و وجه توقف بیان حاجت بر این مقدمه این است که هرگاه ثابت نشود که علم بر دو قسم است، تصور و تصدیق ثابت نخواهد شد احتیاج مردم به هر دو قسم از منطق...»

در کتاب «منظومه کبری»، تمامی مطالب «الكبری في المنطق»، به نظم درآمده است که به‌عنوان نمونه می‌توان به ابیات زیر اشاره نمود:

نسبت شیئی به شیء دارد سه حال		حملی است و اتصال و انفصال
نسبت حملی بگویم با تو چیست		اینکه گویی زید کاتب هست و نیست
اتصالی چیست ای صاحب کتاب		روز باشد گر برآید آفتاب
انفصالی آنکه گویی این عدد		زوج باشد یا که فرد ای معتمد

وضعیت کتاب

کتاب فاقد هرگونه فهرست می‌باشد.

در پاورقی‌ها به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.