الإمامة (عباس کاشف‌الغطاء)
| الإمامة (عباس کاشف‌الغطاء) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاشف الغطاء، عباس بن حسن (نویسنده)
مشايخي، خليل ابراهيم (محقق) موسسه کاشف الغطاء العامه (محقق) شعبان، عدنان کاظم (محقق) حاشي، علي (محقق) |
| ناشر | مؤسسه کاشف الغطاء العامة |
| مکان نشر | عراق - نجف اشرف |
| سال نشر | مجلد1: 1426ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | امامت
علي بن ابي‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت غدير خم، خطبه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 223/5 /ک2الف8 |
الإمامة، نوشته عباس کاشف‌الغطاء، کتابی است به زبان عربی و با موضوع کلام شیعه. نویسنده در این اثر به اثبات ولایت و خلافت امیرالمؤمنین(ع) و امامان دوازده‌گانه و رد ادله خلافت خلفا می‌پردازد. او در بخش ادله عقلی به دلیل‌های مبسوطی اشاره کرده است.
محققان این اثر، عباس کاشف‌الغطاء، علی حاشی، خلیل ابراهیم مشایخی و عدنان کاظم مهدی شعبان هستند.
ساختار
کتاب دارای مقدمه تحقیق، معرفی مؤلف و محتوای مطالب در ضمن پنج مقدمه و دو باب و فهرست منابع و مآخذ و فهرست مطالب است. نویسنده در این اثر از هشتادوچهار منبع بهره برده است که بعد از قرآن کریم، از مهم‌ترین منابع آن، الاحتجاج طبرسی، الأربعين في أصول‌الدين فخر رازی، إرشاد القلوب دیلمی، الأعلام زرکلی، الأمالي شیخ طوسی، بحار الأنوار علامه مجلسی، التاريخ الكبير، تفسير القمي، التفسير الكبير (مفاتيح الغيب) فخر رازی، خلاصة عبقات الأنوار میر حامد حسین، سنن ترمذی، شرح نهج‌البلاغة (ابن ابي‌الحديد)، صحيح مسلم، سنن بیهقی، سير أعلام النبلاء و...
گزارش محتوا
ویژگی‌هایی که به قول محققین کتاب، اهمیت این نوشتار در آنها نهفته است به قرار زیر می‌باشد:
- موضوع این کتاب اثبات امامت و رفع شبهات از آن است؛
- این اثر طوری نوشته شده که هم به درد مخاطب عام می‌خورد و هم مخاطب خاص و نویسنده در آن علاوه بر اثبات امامت به فساد اخلاق خلفا و تابعین آنها نیز پرداخته است؛
- نگارنده به مقدماتی استدلال کرده است که مورد قبول طرف مخالف است و ازاین‌رو خصم نیاز به چیز دیگری جز این رساله نخواهد داشت؛
- نویسنده کتاب، از جمله افرادی بوده که به رد شبهات و اقاویل فاسده اشتغال داشته است و عباراتش دقیق و علمی است.
- او از روش کلامی بهره برده و دلیل عقلی را با دلایل نقلی استحکام بخشیده است.[۱]
نویسنده پیش از بیان مطالب کتاب، طی مقدماتی برخی امور را بیان می‌کند. او در این مباحث امامت را از اصول اعتقادی شیعه امامیه می‌شمارد و این نکته را که امام وارث علم و ریاست و اخلاق نبی(ص) است، گوشزد می‌نماید. او در مقدمه اول بیان می‌کند که ادعای شیعه مبنی بر منصوص بودن امامت، بر ادعای اهل تسنن مبنی بر خلافت خلفا، طبعا مقدم است و آنان پیش از اینکه بخواهند خلافت را اثبات کنند باید امامت را رد کنند. در مقدمه دوم، از اثبات نبوت و امامت با معجزه و خرق عادت برای مدعی آن منصب صحبت می‌کند و حصول این امور را به دست غیر مدعی امامت یا نبوت، بی‌فایده و نسبت به وی کالعدم می‌شمارد. سومین مقدمه حاکی از عدم احتیاج شیعه به رد ادله اهل تسنن پس از اثبات ادله تشیع در باب امامت است. در مقدمه بعدی سخن از تقسیمات ممکن و محال و ادله شرعیه به میان می‌آورد و در پنجمین مقدمه از اثبات امامت با مُثبتات نبوت و همچنین تنصیص پیامبر(ص) بر آن صحبت می‌کند.[۲]
نویسنده پس از بیان مقدمات پنج‌گانه فوق، مطالب کتاب را ذیل سه بخش اصلی بیان می‌دارد؛ دلیل‌آوری بر امامت امیرالمؤمنین علی(ع)، اقامه حجت بر فساد خلافت خلفا و اثبات امامت سایر امامان دوازده‌گانه. او می‌گوید هرچند در مقدمه دوم گفتیم با وجود اثبات امامت با ادله شیعه، نیازی به رد ادله اهل تسنن و اثبات بطلان خلافت خلفا در این‌باره نیست، اما چون عادت علمای گذشته بر این امر استوار شده و همچنین این کتاب طوری نوشته شده که هم برای عوام سودمند باشد و هم برای خواص، بخش دوم کتاب را به دلیل‌آوری بر بطلان خلافت خلفا اختصاص دادیم.[۳]
کاشف الغطاء در فصل (مقصد) اول کتاب، ادله را به دو بخش کلی ادله غیر نقلی و ادله نقلی بر امامت و خلافت امیرالمؤمنین علی(ع) تقسیم می‌کند. در بخش ادله غیر نقلی از دلیل عقل، قاعده لطف، استقرای حال انبیا، شاهد حال، ادعای امامت و خلافت، افضلیت و اجماع امامیه سخن می‌گوید. وی در دلیل عقلی از کنار هم چیدن خاتمیت و نیاز دین جهانی و دائم به تبیین‌گری عادل و عالم و لزوم تعیین چنین شخصی در چنین دینی توسط مولای حکیم و... بر این امر استدلال می‌کند. وی مناقشه برخی بر مقدمه دوم دلیل عقلی‌اش (حفظ شریعت نیاز به حافظ دارد) را ذکر کرده و با نشان دادن قیام اجماع و سنت برخلاف آن پاسخ می‌گوید. همچنین دیگر مناقشات را در سه مقدمه دیگر از دلیل عقلی‌اش ذکر کرده و پاسخ می‌گوید. مدعای وی در بخش استقرای حال انبیا از ادله عقلی، این است که مشاهیر از انبیا، به‌ویژه پیامبران اولوالعزم دارای وصی‌ای بوده‌اند که با اسم معین شده بوده است. در دلیل شاهد حال هم این نکته را گوشزد می‌کند که نوع برخورد پیامبر(ص) در طول حیاتش با علی(ع) طوری بود که نشان می‌دهد ایشان جانشین آن حضرت است. نویسنده در دلیل ادعای امامت، ادعای امیرالمؤمنین(ع) را مبنی بر امامت پس از رسول خدا(ص) و اقامه معجزه و کرامت بر آن از جانب آن حضرت، نشان می‌دهد.[۴]
شیخ عباس کاشف‌الغطاء، در بخش سنت، از سه روایت غدیر، منزلت و حدیث اثنا عشر خلیفه تحت عنوان ادله سمعی نام می‌برد و آنها را شرح و تبیین می‌کند.[۵]
وضعیت کتاب
فهرست‌های منابع و مآخذ و مطالب، در پایان کتاب آمده است. طراحی جلد کار انطلاق محمدعلی است. و کارهای فنی آن را مصطفی ناجح صراف انجام داده است. امور ذیل به دست محققان کتاب انجام شده است: عنوان‌بندی متن به جهت تسهیل مطالعه کتاب، شماره‌گذاری در برخی موارد به جهت سهولت دستیابی، اخراج آیات قرآنی و ذکر سوره و شماره آیه و احادیث و ذکر مصدر آن و نظریات اعتقادی و صاحب هر نظریه و کتاب وی، شرح و تعلیقه بر برخی مطالب که احتیاج به این امر داشتند، ذکر مصادر لغوی در موارد ذکر لغت، ترجمه اعلام کتاب، تصحیح بسیاری از کلماتی که در نسخه خطی تحریف یا تصحیف شده بودند و ذکر اصل کلمات در بین پرانتز به جهت حفظ امانت و.[۶]
دو صفحه (ز - ح) نمایش رونوشت صفحات اول و آخر نسخه خطی کتاب می‌باشد. متن کتاب بدون تحقیق روی آن، پیش از این توسط مؤسسه ذخائر در نظام سابق چاپ شده بوده و پس از تغییر شرایط، مؤسسه کاشف‌الغطاء اقدام به تحقیق و چاپ کتاب‌های دینی کرده که کتاب «الإمامة» اولین اثر این مؤسسه است.[۷]
محققین در این اثر به نسخه خطی کتابخانه عمومی کاشف‌الغطاء اعتماد کرده‌اند. این نسخه به خط خود مؤلف است، هرچند زیاد واضح نیست. تاریخ و مکان نگارش این نسخه معلوم نیست. تعداد صفحات آن 102 و سطرهای آن بین 21 تا 24 سطر است.[۸]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.