ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی «سفیر سوم»

ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی «سفیر سوم»
پدیدآوران	اباذری، عبدالرحیم (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	"سفیر سوم"
ناشر	سازمان تبلیغات اسلامی
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1376 ش
چاپ	1
موضوع	حسین بن روح نوبختی، - 326ق. - سرگذشت نامه محدثان شیعه محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - نیابت نواب اربعه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏51‎‏/‎‏35‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ابوالقاسم حسين بن روح نوبختى (سفير سوم) اثر عبدالرحيم اباذرى، پژوهشى درباره زندگانى و شرح احوال ابوالقاسم حسين بن روح نوبختى، سوین نايب خاص امام زمان(ع) بوده كه به زبان فارسی و در سال 1375ش نوشته شده است.

اهميت آشنايى با شرح حال، انديشه‌ها و موضع‌گيرى‌هاى سياسى و اجتماعى سفيران امام زمان(ع)، انگيزه تأليف کتاب بوده است.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از پژوهشكده باقرالعلوم(ع) و مؤلف در تعريف عمل‌كرد مجموعه «راهيان نور» و چند نكته پيرامون مطالب، آغاز شده و مباحث در چهار فصل، ارائه شده است.

نویسنده پس از معرفى تعدادى از شخصيت‌هاى دينى و علمى معروف اين خاندان، وارد بحث در زمينه‌هاى غيبت و نيابت از امام زمان شده و سرانجام بحث را به نيابت حسين بن روح و چگونگى ارتباط دو جانبه او با امام مهدى(عج) و شیعیان ايشان كشانده است. در ادامه عوامل موفقيت حسين بن روح مورد بحث قرار گرفته و از دو عامل ظهور كرامات توسط وى و نفوذ فوق‌العاده خاندان نوبختى در دستگاه عباسيان، به عنوان اصلى‌ترين عوامل موفقيت او ياد شده است. در نهايت، پاره‌اى از ديدگاه‌هاى فقهى، كلامى و توقيعاتى كه توسط حسين بن روح نقل شده، آمده است.

ویژگى بارز کتاب اين است كه مطالب پراكنده و سنگينى كه در كتب تاريخى، رجالى و روايى، به زبان عربى و با عبارت‌هاى مشكل، مغلق و نامأنوس بيان شده‌اند را در یک‌جا جمع‌آورى كرده و با ارتباط و ترتيب منطقى، آن‌ها را به هم ربط داده و با زبان ساده و روان ارائه كرده است.

گاهى یک مطلب خاصى از مجموع چند منبع استفاده شده، به طورى كه اگر یکى از آن‌ها كنار گذاشته شود، امكان و استفاده آن برداشت، ممكن نخواهد بود؛ از اين رو، نویسنده در پاورقى مربوطه، همه آن مأخذ را آورده است. در مواقعى هم كه موضوع روشن و آشكار بوده، سعى شده است تا به منابع متعدد ارجاع داده شود.

در ارائه مطالب، سعى شده است تا از عبارات سنگين تاريخى پرهيز شده و در مقابل، مفهوم و محتواى آن‌ها، در قالبى روان بيان شود.

کتاب جزء مجموعه «راویان نور» بوده كه به شرح زندگانى اصحاب عترت(ع) اختصاص دارد.

گزارش محتوا

نویسنده معتقد است، از نظر تاريخى، زندگى سومين نايب حضرت مهدى(عج) از همان آغاز دوران نيابت و سفارت شروع شده و به همين دليل، تاريخ و محل تولد، دورانى كودكى و نوجوانى، چگونگى تحصيلات و ارتباط وى با ائمه(ع) در پرده ابهام قرار دارد. از اين رو در فصل اول، برای آشنايى بهتر با اين شخصيت بزرگ، به شرح حال خاندان او پرداخته و گرچه نحوه پيوند نسبى وى با اين خاندان برای محققان روشن نيست؛ ولى وى بر اين باور است كه در هر صورت، به شهادت بيشتر تاريخ‌نگاران و دانشمندان رجالى، او از فرزندان اين دودمان شمرده مى‌شود.

بر حسب منابع تاريخى، تبار حسين بن روح از خاندان ايرانى نژاد آل‌نوبخت سرچشمه گرفته و نوبخت جد اعلاى اين خاندان است كه در عهد منصور عباسى، از دين زتشت به اسلام گرویده و پس از راه يافتن به دربار عباسى، در راه نشر علوم و تمدن اسلامى، خدمات زيادى از خود نشان مى‌دهد.

گرچه حسين بن روح، برغم اين كه از اصحاب خاص امام يازدهم(ع) و یکى از استوانه‌هاى بارز مذهب تشيع به شمار مى‌آمده، ولى به دلايل مختلف، پيش از قبول مسؤوليت نيابت، در عرصه‌هاى علمى، كلامى و فقهى چندان حضور نداشته و شخصيت‌هايى؛ مانند: ابوسهل اسماعيل نوبختى بر وى پيشى داشتند.

نویسنده اين مسئله را به خاطر برخى مسائل امنيتى دانسته و در فصل دوم، ضمن بيان جلوه‌هايى از كرامات ايشان، به بررسى راز موفقيت‌هاى وى پرداخته است.

فصل سوم، در دو بخش مسائل فقهى و ديدگاه‌هاى اعتقادى، به چند نمونه از سؤال و جواب‌ها، فتاواى فقهى، مناظرات علمى و كلامى و توقيعاتى كه توسط حسين بن روح انجام پذيرفته، اعم از اين كه وى تنها راوى آن بوده و يا خود استنباط و اجتهاد كرده، اشاره شده است.

اين نايب بزرگوار، در طول نيابت بيست و یک ساله خویش، علاوه بر فعاليت‌هايى كه در ابعاد مختلف انجام داد، سعى و تلاش فراوان داشت تا فرهنگ زيارت ائمه(ع) را در ميان شیعیان رونق بخشد تا بدين وسيله؛ اولاً: به شیعیان بفهماند كه عدم حضور ظاهرى معصوم(ع) نمى‌تواند مانع از ارتباط با آنان بشود و ثانياً زمينه كافى برای غيبت كبرا به اين ترتيب آماده شود.

از اين رو، آخرين فصل، به متن و ترجمه زيارتنامه‌هايى كه وى به شاگردان خویش آموزش داده، اختصاص دارد.

وضعيت کتاب

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده مؤلف، در انتهاى کتاب آمده است.

پاورقى‌ها، به ذكر منابع و توضيح برخى از كلمات متن پرداخته است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (1388)، «امام مهدى(عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى عليه‌السلام و مهدویت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ج1 ص148.