فواز عاملی، زینب بنت علی
| نام | فواز عاملی، زینب بنت علی |
|---|---|
| نام های دیگر | عاملی، زینب بنت علی بن حسین
فواز عاملی، زینت بنت یوسف |
| نام پدر | علی |
| متولد | 1276ق |
| محل تولد | جبل عامل |
| رحلت | 1332 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE4210AUTHORCODE |
زينب بنت على بن حسين بن عبیدالله بن حسن فوّاز عاملى بانوى شاعر، اديب و دانشمند لبنانى در روستاى تبنين، يكى از روستاهاى جبل عامل، در سال 1276ق(1844م) به دنيا آمد. تبنين زادگاه زينب آل فواز، تحت حكومت «آل علی‌اصغر» و در دست «علي بك اسعد» بود. زينب توانست با زنان اين خاندان خصوصا «فاطمه دختر اسعد خليل» همسر حاكم، رابطهاي محكم برقرار كند و بدين گونه قسمتي از زندگی زينب همراه با زنان خاندان «آل اسعد» گذشت. در اسکندریه تحصیل کرد. زينب با یکی از كارگذاران حكومت ازدواج كرد و سپس از او طلاق گرفت. مجددا با «كاتب دمشقي» منشي حكومت، ازدواج كرد كه دوباره زندگی‌اش از هم گسسته و منجر به طلاق شد، اما او اعتماد به نفس خود را حفظ كرد تا اينكه به ازدواج یکی از فرماندهان مصري در آمد و همراه او به مصر رفت. اين ازدواج استمرار پيدا ميكند و تا زمان مرگ او ادامه مييابد، تا زماني كه زينب خواب جاودانهاش را در سرزمين كنانه، به انجام رساند.
نقش او در ادبيات عرب
پس از ازدواج با فرمانده مصري، زينب به مصر منتقل شد. مصر در آن هنگام از نظر فرهنگي، سرزميني مستعد و پربار بود و به همين دليل زينب از همان آغاز ورود به مصر، شروع به نوشتن در بزرگترين روزنامهها و مجلات مصري نمود و راه را برای رسيدن به شهرت فراگير در عرصه ادبيات عرب آغاز نمود. دو داستان نوشت كه باعث شهرت او شد و كتابی به نام «الدّر المنثور في طبقات رّبات الخدور» كه او را مشهورتر كرد. زينب توانست به جايگاهي عالي و رفيع در زمينه ادبيات و نويسندگي دست پيدا كند و اين مطلبي است كه کتاب‌ها و محققین بزرگ و هم عصر او به آن گواهي ميدهند. مسؤول مجله «عرفان» درباره زينب ميگويد: «زينب فواز درّ گرانمايه زمان خود بود» و مسؤول مجله «المنار» نيز، چنين ميگويد: «او گوهر زمانه و امير شعر بود».
آثار
از آثار او:
- درّالمنثور في طبقات ربّات الخدور (معجم أعلام النساء) که به شرح حال نویسی زنان مشهور شرقی و غربی، چه پیشینیان و چه متأخران پرداخت. بهترین و حجیم ترین نگاشته وی این اثر است، که در چاپخانه بزرگ الأمیریه مصر در 1312 هجری چاپ شد. جمعی از ادیبان، مرد و زن بر این اثر، مقدمه و مطلب نوشته اند، مانند حسن حسنی پاشاطویرانی، صاحب امتیاز روزنامه النیل و عائشه عصمت تیمور، شاعر مشهور مصری.
- الرسائل الزینبیه که مجموعه مقالات و نگاشته‌ها که برخی شعر است و در روزنامه‌های مصر نوشت، سپس آنها را در یک اثر به همین عنوان گرد آورد. بیشتر بحث های این کتاب، زنان و حقوق و جایگاه اجتماعی آنان است.
- مدراک الکمال فی تراجم الرجال[اسناد کمال در شرح حال مردان]. این اثر خطی(دست نویس) مانده و چاپ نشده است.
- الجوهر النضید فی مآثر الملک الحمید، دست نویس
- کشف الإزار عن مخبئات الزار[افشای فریب های فالگیران] که داستان است.«زار» در عربی به گونه‌ای شعبده بازی پیر زنان مصری فالگیر گفته می‌شود که دروغ است.
- حُسن العواقب(غادة الزهرة)، داستانی درباره بسیاری از عادتها و سنّتهای جبل عامل، به ویژه سنّت‌ها و باورهای خانواده‌ای که مدتی در خدمت آنان بود. نویسنده، سرشت و عادات برخی از عشایر جبل عامل، در قرن گذشته را نشان داده، اینان را به شجاعت و شهامت توصیف می‌کند.
- ملك کوروش، داستانی بلند که محتوا و پیامی بسیار عالی دارد و به داستانی عشقی در برهه‌ای از زمان می‌پردازد. در این اثر زشتی و پلشتی پرستش آتش توسط مجوسیان به تصویر کشیده شده، بدیع ترین توصیفات در حُسن عبادت خدای واحد و یگانه آورده شده است. نیز سقوط دولت مادّها و جایگزینی دولت پارس به جای آن و چیرگی کورش پادشاه بر پارس و نینوا و بابل، سپس نابودی این دو مملکت بزرگ و انحلال آن دو در فارس بیان شده است.
- ديوان شعر: كه مرحوم شيخ آقا بزرگ تهراني در دائرةالمعارف بـزرگ خـود به نام «الذريعه» آن را با عنوان «ديوان الفواز» معرفي ميكند.
وى در سال 1332ق - 1914م در قاهره مصر وفات يافته است.
منابع مقاله
۱- معجم الأدباء من العصر الجاهلي حتى سنة 2002 - ج 2 -ص 441-ص442