طب اکبری (تحقیق مؤسسه احیاء طب طبیعی)
طب اكبرى يا طب الاكبر، اثر حكيم محمد اكبر ارزانى، دوره‌اى كامل در علم الامراض و شناخت و درمان بيمارى‌ها كه در سال 1112ق به نگارش شده است. حكيم ارزانى اين اثر را به عنوان ترجمه‌اى از كتاب ارزشمند و مشهور «شرح الاسباب و العلامات» تأليف شيخ برهان‌الدين نفيس بن عوض کرمانى با حذف زوائد آن و افزودن فوائد و نكات مفيد فراوان نگاشته است.
| طب أکبری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | موسسه احیاء طب طبیعی (محقق)
موسسه مطالعات تاریخ پزشکی. طب اسلامی و مکمل (سفارش‌دهنده) شاه ارزانی، محمد اکبر بن محمد (نويسنده) |
| ناشر | جلال‌الدين |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1387 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | بیماریها - تشخیص
پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 پزشکی سنتی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | R 128/3 /الف4ط2* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
اين كتاب مشتمل بر يك مقدمه تحقيقى، دو جزء و بيست‌وهفت باب است. در مقدمه محقق مطالبى درباره نويسنده و كتاب و شيوه تحقيق اثر آمده است. مطالب كتاب تا باب دوازدهم در جزء اول و باقى ابواب در جزء دوم آمده است. باب اول اين كتاب با بررسى امراض سر شروع و سپس در ابواب بعدى، امراض هر عضو بررسى مى‌شود و در بيست‌وشش باب امراض تمامى اعضاى بدن بررسى مى‌شود. باب بيست و هفتم نيز به بررسى امراض متفرقه (سوختگى‌ها، گزيدگى‌ها، مسموميت‌ها و مانند آن) اختصاص دارد.
هر باب از اين اثر خود به اجزاء كوچك‌ترى تحت عنوان فصل تقسيم مى‌شود و فصول نيز گاه به اجزاء كوچك‌ترى تقسيم مى‌شود. ترتيب مباحث كتاب نيز، همان ترتيب مباحث شرح الاسباب و العلامات است و شيوه بحث در آن نيز همانند آن است.
گزارش محتوا
هر چند اين اثر بيشتر با عنوان ترجمه شرح‌الاسباب و العلامات شناخته مى‌شود و تلقى بسيارى از دانشجويان طب سنتى و حتى برخى از اساتيد اين است كه اين كتاب، تلخيص كتاب شرح الاسباب و العلامات است؛ ولى با مقارنه بين طب اكبرى و شرح الاسباب و العلامات اين نكته به خوبى معلوم مى‌شود كه طب اكبرى تنها يك ترجمه صرف نيست، بلكه -چنان چه حكيم ارزانى در مقدمه اين اثر گفته- در اين اثر از سويى بسيارى از مطالبى كه ذكر آن‌ها خالى از فائده است، حذف شده و از سويى ديگر فوائد بسيارى كه جاى خالى آن‌ها در اصل كتاب حس مى‌شده، در جاى‌جاى كتاب گنجانده شده است. حتى در بسيارى از موارد حكيم، ارزانى سرفصل‌هاى جديدى را در كتاب گشوده و مباحث تازه‌اى را مطرح نموده است و نيز هر جا مطلبى داراى پيچيدگى و اغماض بوده به صورت واضح شرح كرده است.
وضعيت كتاب
اين كتاب به سببب شهرت و جامعيت آن چندين بار در ايران و هند به چاپ رسيده است، همچنين اين اثر به اردو نيز ترجمه شده و در پاكستان چاپ و منتشر شده است.
چاپ مورد استفاده ما، نسخه تصحيح شده اين اثر به همت مؤسسه احياء طب طبيعى است كه در سال 1387ش و در دو جلد چاپ و منتشر شده است.
تصحيح اين اثر بر اساس سه نسخه فارسى و يك نسخه ترجمه آن به زبان اردو صورت پذيرفته است. علاوه بر تصحيح متن كتاب، اين كتاب داراى پاورقى‌هايى كه برخى به توضيحات و ترجمه عبارت‌هاى عربى متن اختصاص يافته و در بعضى ديگر به معادل لاتين بيمارى‌ها اشاره شده است.
در ابتداى جلد اول فهرست تفصيلى مطالب و در آخر جلد دوم نيز فهرست لغات و مصطلحات طبى، فهرست تركيبات دارويى، فهرست اعلام، اماكن، ابزارها، كتب و اوزان و مقادير آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب