در انتظار ققنوس کاوشی در قلمرو موعودشناسی و مهدی‌باوری
در انتظار ققنوس، كاوشى در قلمرو موعودشناسى و مهدى‌باورى ترجمه «المهدى المنتظر فى الفكر الاسلامى» اثر سيد ثامر هاشم حبيب العميدى است كه توسط مهدى على‌زاده، در سال 1379ش به فارسى ترجمه شده و ضمن افزودن اضافاتى بدان، در قالبى متفاوت، ارائه گرديده است.
| در انتظار ققنوس: کاوشی در قلمرو موعود شناسی و مهدی باوری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عمیدی، ثامر هاشم حبیب (نويسنده) علیزاده، مهدی (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | المهدي المنتظر في الفکر الإسلامي |
| ناشر | موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره)، مرکز انتشارات |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1387 ش |
| چاپ | 6 |
| شابک | 964-6740-79-0 |
| موضوع | مهدویت
مهدویت - احادیث مهدویت - انتظار مهدویت - دفاعیهها و ردیهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 224 /ع8 م9041 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب با دو مقدمه از مترجم و مؤلف آغاز شده و مطالب در قالب دو بخش و هر بخش درچندين فصل، به ترتيب ذيل تنظيم شده است:
- موعودشناسى.
- مهدى‌باورى.
مقدمه و چهار فصل اول، تأليف استاد العميدى است. تعليقات بخش اول و مطالب بخش دوم، افزوده‌هاى مترجم را تشكيل مى‌دهد كه تعليقات وى، با اعداد داخل كروشه[ ] مشخص شده است.
سر اين كه مباحث در قالب اين دو بخش سازماندهى شده، اين است كه به عقيده مترجم، مهدويت به مثابه يك عقيده، شامل دو بعدِ قابل بررسى است:
- عنصر ايمان.
- موضوع ايمان.
در واژه مركب «مهدى‌باورى»، جزء اول بيانگر «موضوع ايمان» و جزء دوم بيانگر خود «عنصر باورمندى» است.
مقصود مترجم از «موضوع ايمان» چيزى است كه ايمان بدان تعلق مى‌گيرد(كه در مهدى‌باورى موضوع، شخص امام مهدى(عج) مى‌باشد) و مراد وى از «عنصرباورمندى»، خود اعتقادى است كه پس از شناخت امام(ع)، در شرايط خاصى، براى انسان حاصل مى‌شود.
وى معتقد است، بر پايه اين دو بعد اساسى است كه دو محور كلان مسائل گفتمان مهدويت شكل مى‌گيرد؛ از اين دو محور، يكى عهده‌دار شناسايى «موضوع مهدى‌باورى» است(بخش اول- مطالب كتاب العميدى) و محور ديگر، متكفل بررسى خود «عقيده مهدى‌باورى» به مثابه يك ايمان دينى و درصدد تبيين مسائل ذيل است(بخش دوم- اضافات مترجم):
- مقومات و مؤلفه‌هاى مهدى‌باورى
- آثار و نتايج آن‌ها
- گسترش مهدى‌باورى
- وظايف مهدى‌باروان
- راه‌كارهاى تقويت اين باورمندى
- برخور نظام سلطه و كفر جهانى با باور
- ادبيان دينى و مهدى‌باورى
مطالبى كه استاد عميدى در كتاب خود آورده، با كمى تسامح، همگى به بخش اول مربوط مى‌شود، زيرا محورهاى كتاب ايشان، در واقع پاسخى است به ابهام‌آفرينى «احمد الكاتب» درباره مهدويت و چون اين بخش، در خود كتاب «المهدى المنتظر...» كتاب‌شناسى شده است، فقط گزارش محتواى بخش دوم ارائه مى‌گردد.
در واقع مباحث بخش اول، بيشتر صبغه كلامى- تاريخى دارد؛ در حالى كه محورهاى بخش دوم، به حوزه روان‌شناسى دين، پاره‌اى به عرصه فلسفه كلام، بعضى به فضاى جامعه‌شناسى معرفت و دسته‌اى به حوزه الهيات تعلق دارد.
كتاب از احاديث و عبارات تقطيع شده معصومين(ع) و مؤلفان سده‌هاى پيشين آكنده است.
گزاش محتوا
مقدمه مترجم، ضمن تشريح و تبيين حقوق امام(ع) بر مواليان و وظيفه ويژه كارشناسان دينى در معرفى امام زمان(عج)، به تقسيم‌بندى آثارى كه پيرامون امام زمان(عج) نگاشته شده پرداخته و بعد از بيان دانستنى‌هاى سودمندى درباره اصل عربى كتاب، نكاتى پيرامون ترجمه ارائه كرده است.
بخش دوم، در خلال چهار فصل، به بررسى ايده مهدى‌باورى پرداخته است:
اول، بعد از بيان ضرورت ايمان به مهدويت، مقومات و پيش‌نيازهاى اين ايمان را جستجو كرده است.
نويسنده به دنبال يافتن آن است كه چه كسى را مى‌توان «مهدى‌باور» دانست. پرسش اساسى وى اين است كه آيا شناخت نام و نسب، جايگاه، سيره، رسالت و ساير شناخت‌هاى پيرامونى مربوط به قيام ايشان، براى وارد شدن در جرگه مؤمنان به مهدى(عج) كافى است؟ و آيا كسى كه صرفاً در راه به دست آوردن اين شناخت‌ها، تلاش مقرون به توفيقى را مبذول دارد، مهدى‌باور است؟
وى براى پاسخ به اين سؤال، معتقد است كه بايد ماهيت ايمان و مؤلفه‌هاى تشكيل دهنده آن را بررسى كرد؛ زيرا مهدى‌باورى هم يكى از مصاديق و صغريات پديده كلى باورمندى بوده و لذا به بيان فشرده‌اى در اين مورد پرداخته است.
دوم، به دنبال تعريف و ريشه‌يابى واژه انتظار، تأثير مهدى‌باورى بر فرهنگ شيعى را از نگاه اسلام پژوهان غربى؛ از جمله ماريين آلمانى و هانرى كربن فرانسوى بررسى كرده است.
سوم، بعد از بيان فلسفه بعثت انبياء و ارتباط آن با انقلاب حضرت مهدى(عج)، به دنبال برملا كردن توطئه‌هاى استكبار جهانى براى استمرار بخشيدن به نفوذ و حفظ منافع نامشروع خود، از طريق مبارزه با مهدى‌باورى است كه اين امر را در مؤلفه‌هاى ذيل بررسى كرده است:
- دخالت مستقيم و حمايت از پروسه شخصى‌تپردازى و مهدى‌تراشى
- تخريب پايه‌هاى فكرى مهدى‌باورى از طريق ژست‌هاى علمى و به ظاهر شرق‌شناسى
- حمايت از خودباختگان سرسپرده داخلى
- انتشار تبليغات مسموم رسانه‌اى
- تحريف انديشه ناب مهدويت از طريق ارئه مقالات به ظاهر تحقيقى
نويسنده معتقد است، در پهنه انتظار، شعر از جايگاه ممتازى برخوردار بوده و افزون بر آن كه رواياتى به شكل عام در جهت تشويق به سرودن شعر در منقبت معصومين(ع) وارد شده، احاديثى نيز به شكل خاص وجود دارد كه سرودن شعر در مدح ولى عصر(عج) و تشكيل مجالس و مديحه سرايى براى ايشان را از وظايف منتظران دانسته است و لذا آخرين فصل، به اشعار و متون ادبى كه توسط شعرايى همچون فيض كاشانى، ملاهادى سبزوارى، محمدحسین اصفهانى و... در وصف آن حضرت سروده شده، اختصاص دارد.
نگاهى به ترجمه
از آن جا كه در بحث علمى مبتنى بر روش نقلى، امانت‌دارى در انتقال اسناد و بازنمايى دقيق مفاد آن‌ها از اهميت فوق العاده‌اى براى مترجم برخوردار است، دل‌مشغولى اصلى وى، اتقان و دقت ترجمه بوده است.
بر اين اساس، ضمن ارائه ترجمه‌اى آزاد، روان و به كارگيرى ادبيات روز، خود نيز اعتراف دارد كه ممكن است برخى از واژگان يا پاره‌اى از عبارات، به لحاظ زيبانويسى و انتخاب و چينش، داراى كاستى‌هايى باشد كه خصوصيت مورد اشاره، در آن‌ها بى‌تأثير نبوده است.
وضعيت كتاب
ترجمه ديگر كتاب، توسط محمدباقرمحبوب القلوب، با عنوان «حضرت مهدى منتظر(عج) در انديشه اسلامى» صورت گرفته است.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست مترجم و مؤلف در انتهاى كتاب آمده است.
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع پرداخته است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.