مسند الإمام السجاد أبي‌محمد علي بن الحسين عليهماالسلام
مسند الإمام السجاد أبي‌محمد علي بن الحسين عليهماالسلام، تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، پنجمين كتاب از موسوعه بزرگ «مسانيد الأئمة(ع)» است كه در دو جلد به زبان عربى منتشر شده است. در اين كتاب، ولادت امام سجاد(ع)، فضائل و مناقب و سخنان آن حضرت در موضوعات مختلف گردآورى شده است.
| مسند الإمام السجاد أبي محمد علي بن الحسين عليهماالسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عطاردی قوچانی، عزیزالله (نويسنده) |
| ناشر | عطارد |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1379 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 14 علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38 - 94ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 136/9 /ع6م5 1379 |
ساختار
نويسنده، روايات امام سجاد(ع) را از مصادر مشهور شيعه استخراج كرده است. ساختار اين مسند را مى‌توان بدين‌گونه ترسيم نمود:
- احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت آن معصوم است كه در ضمن ابواب متعددى بخشى از جلد اول را فراگرفته است؛
- احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌اند؛
- راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌اند كه اسامى 237 راوى به‌همراه ذكر مختصرى از حالات ايشان و مدح و جرح‌هاى آنها در انتهاى جلد دوم آمده است.
گزارش محتوا
واژه مسنَد در اصطلاح حديث‌شناسان، دانش‌واژه تسميه‌ى پاره‌اى از مجموعه‌هاى روايى و درهرحال، وصف آن كتاب است كه گاه به نام مؤلف كتاب و گاه به نام راوى آن، اضافه مى‌شود، مانند مسند على بن ابى‌طالب و مسند احمد بن حنبل. كتاب‌هاى مسند، گوناگونند؛ برخى طبق حروف تهجّى در نام صحابه ترتيب يافته‌اند، بعضى بر حسب سابقه صحابه در صدر اسلام يا شرافت در نسب يا نام قبيله و...؛ برخى شامل احاديث اشخاصى هستند كه در صنفى اشتراك دارند، مانند: مسند الأربعة، مسند الصحابة الذين نزلوا مصر؛ برخى نيز منحصر به احاديث يك شخصيتند كه مسند الإمام السجاد(ع) از اين‌گونه است[۱]
جلد اول مسند امام سجاد(ع) با احاديث مرتبط با زندگانى آن حضرت آغاز شده است. ولادت و شهادت، سيره و فضائل، ويژگى‌هاى اخلاقى، شيوه رفتارى آن حضرت با شخصيت‌هاى مختلف و نيز فضيلت زيارت آن حضرت، از جمله موضوعاتى است كه در اين بخش از كتاب آمده است[۲]
بخش ديگرى از مسند امام سجاد(ع) به روايات اعتقادى و اخلاقى اختصاص دارد. در اين بخش، ابتدا روايات امام در موضوع علم، توحيد، نبوت و امامت و پس از آن احاديث امام درباره شخصيت‌هاى مختلف همچون عبدالله بن عباس، فرزدق و سليم بن قيس مرتب شده است[۳]
نويسنده در ادامه، رواياتى را كه از امام سجاد(ع) در تفسير آيات قرآن كريم نقل شده، به ترتيب سور قرآن ذكر كرده است[۴]
كتاب الدعاء، از جمله بخش‌هاى مفصل كتاب است كه در 117 شماره دسته‌بندى شده است. در اين بخش دعاهاى امام سجاد(ع) در ايام ماه رمضان و روزهاى هفته، ادعيه حاجت‌هاى مختلف و نيز مناجات‌هاى آن حضرت ذكر شده است[۵]
روايات فقهى موجود از زبان امام سجاد(ع)، بخش عمده‌اى از جلد دوم كتاب را به خود اختصاص داده است. در اين روايات، مطالب متنوعى درباره موضوعات مختلف فقهى، از طهارت تا ميراث و احكام كفن و دفن با ذكر سند بيان شده است[۶]
نويسنده در بخش انتهايى كتاب، راويان احاديث امام سجاد(ع) و مدح و جرح آنها را ذكر كرده است. در اين مبحث، 237 شخصيت معرفى شده‌اند[۷]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر جلد در انتهاى آن و مصادر تحقيق كتاب در انتهاى جلد دوم آمده است. در پاورقى‌هاى صفحات، آدرس منابع روايات ذكر شده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- مختارى، على، «مسند و مسندنويسى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: علوم حديث، تابستان 1376، شماره 4 (11 صفحه، از 44 تا 54).