موسوعة الإمام العسكري عليه‌السلام
| موسوعة الإمام العسکري‌عليه‌السلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | موسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر عليه‌السلام. هيأت مؤلفين (نويسنده)
خزعلی، ابوالقاسم(اشراف) حسينی قزوينی، محمد(اشراف) موسوي، محمد (نويسنده) صالحی نجف‌آبادی، عبدالله (نويسنده) اسماعيلي، مهدي (نويسنده) طباطبايي اشکذري، ابوالفضل (نويسنده) |
| ناشر | مؤسسة ولي العصر عليه‌السلام للدراسات الإسلامية |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1426ق |
| شابک | 964-94883-5-9 |
| موضوع | 1.حسن بن عسکری(ع)، امام يازدهم،(233 - 260ق. 2.احاديث |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 6 |
| کد کنگره | BP 141/5 /م9 ط9041 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
موسوعة الإمام العسكري(ع)، توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر(عج)، آقايان سيد محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعيلى و سيد ابوالفضل طباطبايى، تحت اشراف سيد محمدحسینى قزوينى به زبان عربى تدوين شده است.
اين اثر سومين موسوعه تدوين‌شده از اين مؤسسه بوده كه دربردارنده آنچه از امام حسن عسکری(ع) - در گفتار و كردار - صادر شده، همچنين آنچه از ديگران - كتب آسمانى، انبيا، ائمه(ع) و شخصيت‌هاى شيعه و سنى - در شأن و منزلت ايشان وارد گرديده است، مى‌باشد؛ به‌عبارت‌ديگر، معجم تمامى امورى است كه به امام عسكرى(ع) مربوط مى‌باشد[۱]
اثر حاضر، گسترده‌ترين و جامع‌ترين كتاب موجود در مورد حيات امام يازدهم مى‌باشد.
ساختار
كتاب با دو مقدمه از ابوالقاسم خزعلى و سيد محمدحسینى قزوينى آغاز و مطالب در نه باب و يك خاتمه تنظيم و در شش جلد منتشر شده است.
تعداد احاديث كتاب، حدود 1180 حديث مى‌باشد و از حدود 210 عنوان كتاب از منابع اوليه شيعه و سنى استفاده شده است[۲]
گزارش محتوا
در مقدمه ابوالقاسم خزعلى به برخى از اخبار و روايات مربوط به امام حسن عسکری(ع) اشاره شده است[۳]
در مقدمه سيد محمدحسینى قزوينى، شيوه تحقيقى و برخى از خصائص و ويژگى‌هاى كتاب تشريح شده است[۴]
در باب اول كتاب در شش فصل زير به نسب و احوالات شخصى امام حسن عسکری(ع) پرداخته شده است:
فصل اول، دربردارنده روايات مربوط به پيشگويى پيامبر(ص) و بشارت بر ولادت امام حسن عسکری(ع)، تاريخ و محل ولادت ايشان مى‌باشد[۵]
فصل دوم، نام حضرت در كتب آسمانى، نسب، القاب و كنيه ايشان را در خود جاى داده است[۶]
فصل سوم، در دو موضوع شمايل و جمال حضرت[۷] و فصل چهارم، در چهار موضوع: نام مادر، شأن آن مخدره، همسران و اسامى و حالات ايشان، زيارت‌نامه نرجس خاتون و فرزندان دختر و پسر و خواهران و برادران آن حضرت مى‌باشد[۸]
فصل پنجم، دربردارنده سه موضوع: مدت عمر، هنگام خروج از عراق، مدت امامت و مدت عمر هنگام شهادت[۹] و فصل ششم، داراى پنج موضوع: تاريخ شهادت، چگونگى شهادت، نماز بر جنازه آن حضرت و محل و كيفيت دفن ايشان مى‌باشد[۱۰]
باب دوم پيرامون فضايل آن حضرت بوده و در ضمن شش فصل، به امور زير پرداخته شده است: نص بر امامت، مناقب، معجزات، زيارت و توسل، سخنان علما و ديگران در عظمت آن حضرت[۱۱]
دو فصل سيره اجتماعى امام حسن عسکری(ع) و چگونگى برخورد ايشان با خلفاى زمان خود، باب سوم را تشكيل داده است[۱۲]
در باب چهارم، سخنان امام عسكرى(ع) پيرامون امور اعتقادى مختلفى همچون توحيد، نبوت، امامت، معاد و امور مربوط به آن‌ها، گرد آمده است[۱۳]
باب پنجم، سخنان ارزشمند فراوانى از آن حضرت درباره احكام فقهى را در خود جاى داده است. اين سخنان در 24 فصل با عنوان‌هاى فقهى و به ترتيب ابواب فقه، گرد آمده‌اند[۱۴]
در باب ششم، آنچه از امام حسن عسکری(ع) در مورد قرآن و دعا رسيده، جمع شده است[۱۵]
باب هفتم، داراى چهار فصل است كه در آن‌ها، به ترتيب، به موضوعات زير پرداخته شده است: حكمت‌ها و موعظه‌ها، اشعار آن حضرت، فضايل شيعه، طب و درمان بيمارى‌ها[۱۶]
مناظرات علمى و نامه‌هاى امام حسن عسکری(ع) در باب هشتم گرد آمده است[۱۷]
باب نهم، در پنج فصل، عهده‌دار رواياتى است كه آن حضرت از زبان خداوند متعال، ملائكه، انبيا، امامان و غير آن‌ها نقل كرده است[۱۸]
خاتمه در چهار فصل با عناوين زير، سامان يافته است: احاديث مشتبهه، ممدوحان و مذمومان از زبان امام عسكرى(ع)، افراد مورد وثوق آن حضرت و غير آن‌ها و اصحاب و راويان ايشان[۱۹]
ويژگى‌ها و شيوه نگارش كتاب، بدين قرار است:
- رواياتى كه با بخش‌هاى مختلف كتاب تناسب دارند، متن كامل آن‌ها با سند در يك جا و در جاهاى ديگر، به‌صورت تقطيع‌شده، آمده است. در پاورقى متن كامل، منابعى كه آن را نقل كرده‌اند، ذكر و در پايان پاورقى ياد شده است كه قطعاتى از اين روايت، ذيل چه عنوان‌هايى آمده است. از جمله فوايد اين شيوه، آن است كه خواننده متوجه مى‌شود اين روايت، در چه موضوعاتى قابل استفاده است و چه زوايايى از زندگانى امام(ع) را نشان مى‌دهد[۲۰]
- شماره روايات ذيل هر عنوان، از يك شروع مى‌شود. اما روايات كامل، شماره مسلسل جداگانه دارند كه در سراسر كتاب، به دنبال هم هستند. متن 1176 خبر گردآمده است[۲۱]
- تقطيع‌ها خوب و منطقى صورت گرفته است[۲۲]
- كتاب تاريخ نقلى است و بنا بر آن بوده كه تحليلى ارائه نشود[۲۳]
- كتاب از جامعيت برخوردار است و بناى گردآورندگان بر آن بوده كه هيچ روايتى از قلم نيفتد. بعضى تصور مى‌كنند همين كه كتابى چاپ شد يا به چند مجلد رسيد، مى‌توان عنوان «موسوعه» را بر آن نهاد؛ اما به‌راستى اين مجموعه شايسته اين عنوان است[۲۴]
- در پژوهش‌هاى گروهى، معمولاً هركس عهده‌دار تحقيق يك بخش از كتاب مى‌شود و هماهنگ كردن بخش‌هاى مختلف، دشوار است. هماهنگى در قسمت‌هاى مختلف اين موسوعه و يك‌دستى آن، به‌گونه‌اى است كه گويا يك نفر سراسر كتاب را نوشته است[۲۵]
- عنوان‌دهى و تبويب و هندسه مطلوب و سهل الوصول بودن، سبب خوش‌خوانى كتاب شده است[۲۶]
- بخش عمده‌اى از موسوعه به سخنان امام عسكرى(ع) از پدران گرامى اختصاص يافته است. در نگاه ابتدايى ممكن است تصور شود اين قسم از سخنان ربطى به آن حضرت ندارند و امام در حكم راوى است. اما بايد توجه داشت كه در بسيارى موارد، اين سخنان نشان مى‌دهند كه آن حضرت در چه موقعيتى بوده است كه به چنين سخنانى تمسك جسته است[۲۷]
وضعيت كتاب
جهت سهولت دستيابى به مطالب، سى فهرست تهيه شده و در جلد ششم آمده است كه عبارتند از: فهرست آيات، ادعيه و زيارات، احاديث، آثار، معصومان(ع)، انبيا و اوصيا، ملائكه و اجنه، مردان، زنان، مكان‌ها و شهرها، حرفه‌ها و صنايع، فرقه‌ها و مذاهب، قبايل و طوايف، امرا و خلفا، عنوان‌هاى فقهى، طول‌ها و وزن‌ها و نقدها، اشعار، اوايل، امثال، امراض و آفات، زبان‌ها، مناصب الهى، حيوانات، اطعمه و اشربه، البسه و زينت و رنگ‌ها، كتاب‌هاى آسمانى، وقايع و ايام، ستاره‌ها و كواكب، مصادر و موضوعات[۲۸]
در پاورقى‌ها، لغات و عبارات مشكل و يا اشتباه ترجمه و مورد توضيح قرار گرفته است و نيز كليه مدارك هر حديث و موضوعى، با آدرس دقيق ثبت شده است[۲۹]
پانویس
- ↑ صالحى، عبدالله، ص99
- ↑ ر.ک: صالحى، عبدالله، ص100
- ↑ مقدمه، ص5-12
- ↑ همان، ص13-14
- ↑ متن كتاب، ج1، ص19
- ↑ همان، ص27
- ↑ همان، ص39
- ↑ همان، ص43
- ↑ همان، ص123
- ↑ همان، ص127
- ↑ همان، ص149
- ↑ همان، ج2، ص7
- ↑ همان، ص147
- ↑ همان، ص327
- ↑ همان، ج3، ص7
- ↑ همان، ص271
- ↑ همان، ص341
- ↑ همان، ج4، ص7
- ↑ همان، ج5، ص199
- ↑ فاطمى، سيد حسن، ص85
- ↑ همان
- ↑ همان
- ↑ همان
- ↑ همان
- ↑ همان
- ↑ همان، ص86
- ↑ همان
- ↑ فاطمى، سيد حسن، ص85
- ↑ ر.ک: صالحى، عبدالله، ص100
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- فاطمى، سيد حسن «نقد موسوعة الإمام العسكري(ع)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: اطلاع‌رسانى و كتابدارى «آينه پژوهش»، فروردين و ارديبهشت 1386، شماره 103، ص84 تا 89.
- صالحى، عبدالله «شناخت و جايگاه: موسوعة الإمام العسكري(ع)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: علوم قرآن و حديث «فرهنگ كوثر»، زمستان 1383، شماره 60، ص99 از 102.