موسوعة تاريخ العراق بين احتلالين جلد 6

موسوعة تاريخ العراق بين احتلالين نوشتۀ عباس عزّاوى محامى(متوفاى 1350) است.

موسوعة تاریخ العراق بین احتلالین
موسوعة تاريخ العراق بين احتلالين جلد 6
پدیدآورانعزاوی، محامی عباس (نويسنده)
عنوان‌های دیگرتاریخ العراق بین احتمالین
ناشرالدار العربية للموسوعات
مکان نشربیروت - لبنان
سال نشر1425 ق
چاپ1
موضوععراق - تاریخ
زبانعربی
تعداد جلد8
کد کنگره
‏DS‎‏ ‎‏70‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏43‎‏ ‎‏ت‎‏2
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

اين كتاب، پژوهشى درباره حوادث و وقايع سياسى عراق از زمان اشغال آن از سوى مغولان تا پايان حاكميّت عثمانى‌ها و اشغال آن توسط انگليس است. اين تاريخ بر اساس اسناد و مدارك معتبر، حوادث را به صورت سالشمار و نيز بر اساس حكومت‌ها و حاكمان از سال 656 تا 1335 هجرى بيان داشته است. استمرار سنّت تاريخ‌نگارى را با شرح و شيوۀ سالشمار رويدادهاى مهم و وفيّات بزرگان است. در اين اثر با بيانى نو مى‌توان ديد، با اين تفاوت كه اثر، از تحليل و تفصيل برخوردار است.نويسنده به مناسبت، وضعيّت عراق و شهرهاى آن را از حيث جغرافيايى، فرهنگى و اقتصادى بررسى كرده و با معرفى حاكمان و اميران آن، روابط سياسى عراق با ديگر كشورها و نيز خسارت‌هاى مالى و انسانى كه بر اساس اين اشغال‌گرى‌ها بر عراق تحميل شده، تبيين كرده است.

ساختار

اين پژوهش در هشت مجلّد، به ترتيب ذيل نگارش يافته است:

مجلد اوّل - حكومت مغول(656-738 قمرى)(1258-1338 ميلادى)

مجلد دوّم - حكومت حلايريان(738-814 قمرى)(1338-1411 ميلادى)

مجلد سوم - دوران حكومت تركمانان، قراقويونلو و آق‌قويونلو(814-941 قمرى)(1411-1534 ميلادى)

مجلد چهارم - دوره اوّل حكومت عثمانى(941-1049 قمرى)(1534-1639 ميلادى)

مجلد پنجم - دوره دوم حكومت عثمانى(1049-1163 قمرى)(1534-1639 ميلادى)

مجلد ششم - دوره حكومت مماليك(1163-1247 قمرى)(1750-1831 ميلادى).

مجلد هفتم - دوره سوم حكومت عثمانى(1247-1289 قمرى)(1831-1872 ميلادى)

مجلد هشتم - پايان حكومت عثمانى(1298-1335 قمرى)(1872-1917 ميلادى)

گزارش محتواى مجلد ششم

در جلد ششم، حوادث سال‌هاى 1163-1247هجرى قمرى(1740-1831 ميلادى) سرزمين عراق را كه به رويدادهاى حكومت مماليك اختصاص دارد، بازگو شده است.

حكومت مملوكان در عراق رسما از 1163 قمرى با روى كار آمدن سليمان پاشا (1162-1175 قمرى) آغاز شد. اساس و شالودۀ سلطه مماليك را حسن پاشا و پسرش احمد پاشا زمانى كه آنان را براى نظارت «ينى‌چرى‌ها»(لشكريان مخصوص عثمانى) به كار گماشتند، بنا گذاشتند.

اين جلد نيز با مقدّمه و نقد و بررسى مراجع و منابع(كتابشناسى) آغاز مى‌گردد.اين منابع شامل كتب عراقى، تركى و تواريخ رسمى؛ از جمله «واصف» به نام «محاسن الآثار و حقائق الاخبار»، تاريخ احمد لطفى، تاريخ عاصم، تاريخ شافى زاده، أس ظفر اثر اسعد، تاريخ احمد جودت و تواريخ فارسى؛ از جمله تواريخ دولت زنديه، قاجاريه مى‌باشد.

بعد از كتابشناسى، رويدادهاى دوران مماليك پرداخته كه عناوين اصلى آن بدين قرار است:

دوران وزارت سليمان پاشا (1162-1175 قمرى) و اقدامات او در راه توسعه مدارس و مراكز علمى و سپاهى، نظم و امنيّت در دوران او، توسعه امور بازرگانى در زمان وزارت سليمان پاشا، وزارت على پاشا (1176-1177) وزارت عمر پاشا (1177-1189) محاصره بصره توسط كريم خان و تصرف آن(1189 ق)، بروز مرض طاعون، به حكومت رسيدن سليمان پاشاى كبير(1194 م،) سركوب شورشيان؛ از جمله شيخ خزعل، ساختن خندق در كرخ(غرب و بغداد)، بناى مدارس، پل‌ها و قلعه‌ها، احساء وهابيون، به حكومت رسيدن على پاشا (1217-1222 ق)، جنگ با ايران، واليان ديگر سليمان، پاشاى كوچك(1222-1225 ق) و سعيد پاشا (1228-1232 ق) و سرانجام داوود پاشا (1232-1247 ق)، وقائع دوران داود پاشا (واقعه زبير، واقعه، صفوق، تجاوز ايران به حدود عراق)، ساختن مدارس و مراكز علمى و توسعه در زمينه بازرگانى، كشتيرانى و كشاورزى، حمله، محمد على ميرزاى قاجار به بغداد.

بعد از ذكر حوادث، نويسنده اوضاع عراق را به صورت كلى در عهد مماليك مى‌آورد:حكومت‌ها و عشاير؛ از جمله وقايع پايان، يزيديه، منتفق، دليم، و...، تشكيلات ادارى و در زمان مماليك، فرهنگ در دوران حكومت مماليك، ارتباط با همسايگان؛ از جمله دولت زيديه، دولت قاجار، ال سمود و وهابيت و در پايان خاتمه قرار داد.

فهرست‌هاى اعلام، شعوب و قبائل و فرق، اماكن و آثار، كتب، الفاظ غريبه، و تصاوير به ترتيب حروف الفباء بعد از ذكر حوادث قرارداد و در پايان كتاب فهرست مطالب درج شده است.

در متن آنچه از كتب بازگو شده است، آدرس‌ها در پاورقى آمده است. در مواردى كه در متن اسم اعلام يا مطلبى آمده كه نياز به توضيح داشته، اين توضيحات در پاورقى گنجانده شده است.

منابع مقاله

دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 10 و 12 دانشنامه جهان اسلام، ج 3.

وابسته‌ها