كشف الرموز في بيان الأعشاب
| کشف الرموز في بیان الأعشاب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن‌حمدوش، عبدالرزاق بن محمد (نويسنده) |
| ناشر | دار الفکر |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1418 ق یا 1997 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | گیاهان دارویی - متون قدیمی تا قرن 14 گیاهان دارویی - واژه نامه‌ها - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | QK 99 /الف2ک5 |
كشف الرموز في بيان الأعشاب تألیف عبدالرزاق بن حمدوش جزايرى، از جمله آثار نگاشته شده در بيان خصوصيات گياهان دارويى، خواص و فوائد آنها و مسائل مرتبط به اين مباحث است.
ساختار
كتاب مشتمل بر يك بخش مقدماتى و بخش اصلى است. در بخش مقدماتى صفات و افعال ادويه و توضيح اصطلاحاتى كه در مباحث داروشناسى مطرح مى‌شود و نيز اتخاذ ادويه و شيوه برداشت و نگه‌دارى ادويه بيان شده است.
در بخش اصلى كتاب كه پيرامون شناخت ادويه است به ترتيب حروف الفبا 964 مفرد دارويى معرفى شده است. مؤلف در اين بخش ابتدا داروى مورد نظر را ذكر و آنگاه معادل انگليسى آن را متذكر مى‌شود. سپس خصوصيات هر مفرد را بيان و آنگاه طبيعت هر مفرد، افعال و صفات و در پى آن خواص آن را متذكر مى‌شود.
مقدار مصرف هر دارو، شيوه مصرف آن، بدل و مضرات و مفاسد احتمالى آن و شيوه اصلاح آن از ديگر اطلاعاتى است كه مؤلف در ذيل هر مفرد دارويى ذكر مى‌كند.
گزارش محتوا
كتاب كشف الرموز از مختصرترين نگاشته‌ها پيرامون مفردات دوايى در طب سنتى است. مؤلف در عين اين‌كه مفردات بسيارى را متذكر مى‌شود ولى تنها به نكات سودمند و قابل اعتناء در هر مفرد مى‌پردازد نه آنچه در بسيارى از كتاب‌ها آمده است. از سوى ديگر وى از پرداختن به نقل قولها و كنكاش‌هاى بى‌مورد پرهيز مى‌كند. هر چند گه‌گاه به صورت مستقيم و يا غيرمستقيم اقوالى را نقل مى‌كند. (كشف الرموز، ص12 و 13 و 14)
امتياز ديگر اين اثر ذكر نام علمى هر مفرد است و اين به خواننده كتاب كمك مى‌كند تا پيگير مطالب در منابع امروزين و احياناً مقايسه بين اين اثر و آن منابع باشد؛ منابعى همچون تذكره داود انطاكى (همان، ص12 و 15 و 20)، قانون ابن سينا (همان، ص17 و 232)، مفردات ابن بيطار (همان، ص20)، كتاب غاية البيان (همان، ص91) از جمله اين منابع‌اند؛ كه البته در اين ميان گويا اعتماد مؤلف به كتاب تذكره داود بيش از ديگر منابع بوده، چرا كه استنادات او به اين اثر بيش از ارجاعات او به ديگر منابع است.
خصوصيت ديگر اين اثر نقل روايات در ذيل بعضى از مفردات است (همان، ص43 و 53) نكته آخر اين‌كه هر چند آنچه از عنوان كتاب برمى‌آيد اين است كه اين اثر پيرامون شناخت مفردات گياهى است، ولى گويا اين نامگذارى يا به سبب غالب مطالب آن است كه پيرامون گياهان دارويى است و يا نامگذارى از روى تسامح است، چرا كه در اين كتاب مفردات حيوانى همانند بط (ص33)، حمار (ص53)، خنافس (ص60)، دجاج (ص64)، ذراريج (ص66) و مفردات معدنى مانند بسد (ص28)، بارود (ص30)، توتيا (ص37)، تنكار (ص37)، حديد (ص53)، روسختج (ص68)، زفت (همان، ص72)، زاج (ص72)، زبرجد (ص74) به چشم مى‌خورد.
وضعيت كتاب
كتاب در سال 1418ق (1997م) در بيروت و تحت اشراف مكتب البحوث والداراسات چاپ و منتشر شده است.
فهرست اجمالى و تفصيلى مطالب نيز در انتهاى اثر آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب