معجم ما ألف عن مکة المکرمة عبر العصور

معجم ما ألف عن مکة المکرمة عبر العصور
پدیدآوران	سنيدي، عبدالعزيز بن راشد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	وثائق و تقارير - ادله و خرائط - کتب متنوعة... وثائق و تقارير - ادله و خرائط -...
ناشر	دارة الملک عبدالعزيز
مکان نشر	عربستان - رياض
سال نشر	1429ق
چاپ	1
شابک	‎978-9960-59-190-2
موضوع	مکه - کتاب‎شناسی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏Z‎‏ ‎‏3028‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏7‎‏س‎‏9
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

معجم ما ألف عن مکة المکرمة عبر العصور، اثر عبدالعزیز بن راشد سنیدی، موسوعه ای است پیرامون آثار و تألیفاتی که درباره مکه مکرمه و معالم، ساکنین، مشاعر مقدس و موضوعات تاریخی، دینی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فکری، ادبی، جغرافیایی مربوط به آن، به رشته تحریر درآمده است.

کتاب به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در پنج قسم، عرضه شده است. ترتیب چینیش آثار و تصانیف معرفی شده در هر قسم، به ترتیب حروف الفبا می‌باشد. مجموعه تصانیف و تألیفات معرفی شده در کتاب، 5896 عدد می‌باشد

نویسنده در این اثر، به گردآوری تألیفات و تصنیفاتی پرداخته که پیرامون مکه مکرمه می‌باشند؛ اعم از اسناد، تقریرات، نقشه‌ها، کتب مختلف، پایان نامه‌های دانشگاهی، تحقیقات و مقالات پژوهشی، سمینارها و سخنرانی‌ها و... خواه به زبان عربی، خواه به سایر زبان‌ها

نویسنده در هر مورد، به معرفی اثر (اعم از کتاب، مقاله، نقشه و...)، نویسنده و محل و زمان نشر یا نوشته شدن آن و یا منبعی که به آن اثر اشاره دارد، پرداخته است و ترتیب حروف الفبا، بر مبنای نام نویسنده اثر می‌باشد.

نویسنده کتب، مقالات و یا آثاری که به زبان‌هایی غیر از زبان عربی هستند را در داخل پرانتز، یادآور شده است

گزارش محتوا

در مقدمه ناشر، به موضوع و اهمیت کتاب، اشاره شده است

در مقدمه نویسنده، ضمن توضیح مختصر ساختار و محتوای کتاب، به ذکر تعداد تألیفات معرفی شده در هر قسم پرداخته شده است

به دلیل اهمیت و جایگاه ویژه مکه مکرمه در تاریخ جهان و به ویژه تاریخ اسلام، همواره علما، مورخین و نویسندگان فراوانی، اقدام به تصنیف و تألیف کتب و آثار بی شماری پیرامون این شهر و تاریخ آن کرده که به دلیل تنوع در مشارب، تباین در فرهنگ، تعدد امصار و اختلاف زمان آنها، آثار بسیار متنوع و قابل توجهی درباره معالم و مناقب این شهر و نیز موقعیت جغرافیایی، حوادث تاریخی، وضعیت اقتصادی، جایگاه فرهنگی، وضعیت اجتماعی و ساکنین آن، نوشته شده است. نویسنده در این اثر، به دنبال معرفی این آثار و تصانیف می‌باشد

در قسم اول، به معرفی اسناد و تقریرات پرداخته شده است که مجموعا 143 سند و تقریر بوده که 21 عدد آن به زبان عثمانی و ترکی، سه عدد به زبان انگلیسی، یک عدد به زبان فرانسه و ایتالیایی و مابقی، به زبان عربی استاز جمله این تقریرات و اسانید عبارتند از اسناد مربوط به: عبداللطیف ابراهیم؛ اتحادیه مهندسین پاکستان؛ عصام اهدل و عبدالله شاووش

در قسم دوم، به معرفی ادله (راهنماها) و نقشه‌ها پرداخته شده است که تعداد آن‌ها 28 عدد بوده و به جز یکی که به زبان ترکی است، بقیه به زبان عربی می‌باشد، که از جمله آن‌ها، عبارتند از: «تجار الشاهی، عبدالله عبدالغفور» دلیل المقاولین بمکة المکرمة؛ «جامعة أم القری»، دلیل أعضاء هیئة التدریس السعودیین و نتاجهم العلمی؛ «جامعة أم القری»، دلیل المسجد الحرام لعام 1416 و المنطقة المرکزیة و..

در قسم سوم، کتاب‌ها معرفی شده‌اند که مجموع آن‌ها 2008 کتاب می‌باشد که 393 عدد آن‌ها، از جمله کتب خطی به حساب می‌آیند. از مجموع این کتب، 103 عدد به زبان اردو، 66 عدد به زبان فارسی، 33 عدد به زبان ترکی، 24 عدد به زبان انگلیسی، 3 عدد به زبان فرانسوی و بقیه، به زبان عربی می‌باشداز جمله کتب معرفی شده در این قسم، عبارتند از: «الأدب الحجازی فی النهضة الحدیثة» ابراهیم، احمد ابوبکر؛ «الهجرة النبویة بین التحلیل و التعلیل» ابراهیم، رشدی محمد؛ «رحلة الخواجة حسن نظامی الدهلوی فی مصر و الفلسطین و الشام و الحجاز» ابراهیم، سمیر عبدالحمید؛ «أضواء تاریخیة علی أسرة النبی(ص) و أهل البیت» ابراهیم، محمد اسماعیل؛ «صور من تراث مکة المکرمة فی القرن الرابع عشر الهجری» ابکر، عبدالله محمد و..

قسم چهارم، دارای دو بخش می‌باشد. در بخش نخست، پایان نامه‌های دانشگاهی مقطع کارشناسی ارشد که پیرامون مکه نوشته شده، معرفی گردیده است که مجموعا 822 عنوان پایان نامه می‌باشد؛ مثل: «العلاقات بین ابن سعود أمیر نجد و الشریف حسین فی الحجاز خلال المدة من 1926-1901م» عبدالله ابابطین؛ «بلوغ القری فی ذیل إتحاف الوری بأخبار أم القری (القسم الأول)» صلاح الدین بن خلیل ابراهیم؛ «اللهجة الحجازیة فی کتاب البحر المحیط» عبدالفتاح ابوالفتوح ابراهیم و..

بخش دوم قسم چهارم، به پایان نامه‌های مقطع دکتری اختصاص یافته که در مجموع، 139 عنوان پایان نامه استکه از جمله آن‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: «الحیاة الاجتماعیة فی مکة منذ ظهور الإسلام حتی نهایة العصر الأموی» الهام احمد ابابطین؛ «الحیاة الاقتصادیة و الاجتماعیة فی بلاد الحجاز من القرن الثالث حتی منتصف القرن السادس الهجری» عطیه طه عبدالعزیز ابراهیم؛ «تاریخ الحجاز فی العصر الأموی (دراسة سیاسیة و اجتماعیة)» عطیه عوده ابوسرحان؛ «دراسة لملاحظات المدرسین فی تأدیة المدیر لعمله فی مجموعة من مدارس ثانویة مختارة فی مکة المکرمة و الریاض فی المملکة العربیة السعودیة» منصور احمد ابولبن؛ «التطور السیاسی فی نجد و الحجاز 1934-1900م» شیخ محمد اقبال (به زبان انگلیسی)؛ «جوانب الجغرافیا العمرانیة لمدینتی مکة المکرمة و المدینة المنورة» حسن بن محیی‌الدین بن محمد ایلام (به زبان انگلیسی)؛ «التنظیمات الإداریة لشئون الحج فی عهد الملک عبدالعزیز آل سعود 1953-1924/1373-1343م» هیا بنت عبدالمحسن و..

در آخرین قسم، به معرفی سخنرانی‌ها و مقالات پرداخته شده است. تعداد مواد این قسم، 2755 عنوان بوده که 42 عدد، به زبان انگلیسی، یک عدد به زبان ترکی و بقیه، به زبان عربی است، که به عنوان نمونه، به برخی از آن‌ها، اشاره می‌شود: «الحجاز بین الماضی و الحاضر» محمود ابار؛ «شهر شعبان و تحویل القبلة إلی المسجد الحرام» محمد اباصیری؛ «ماذا تقول عند رؤیة الکعبة» حجازی ابراهیم؛ «مکة و أثرها فی فکر الشیخ رحمة الله الکیراویوی» سمیر عبدالحمید ابراهیم؛ «فضائل مکة المکرمة» عبدالله ابراهیم؛ «مکة و المدینة فی رحلة ابن بطوطة» عزت محمد ابراهیم؛ «أسرار و أنوار فی هجرة إبراهیم بإسماعیل إلی مکة» معوض عوض ابراهیم و..

قسم سوم تا پنجم، بیشترین حجم مطالب کتاب را به خود اختصاص داده و از این میان، قسم پنجم، به احتساب تعداد مواد معرفی شده، حجیم ترین قسم است.

مطالب زیر، به عنوان ملحقات، به انتهای کتاب افزوده شده است: اسامی نهادهای رسمی ذکرشده در کتاب؛ دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی که مقالات و پایان نامه‌های آن در کتاب ذکر گردیده است؛ کتاب خانه‌های مذکور در کتاب؛ همایش‌ها، سمینارها و جلساتی علمی که متنی از آن‌ها در کتاب ذکر شده است و نشریات دوره ای و مجلات عربی و غیر عربی مذکور در کتاب

وضعیت کتاب

فهرست مطالب و منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها به توضیحات بیشتر نویسنده پیرامون مطالب متن، از جمله اشاره به محتواهای کتب و مقالات معرفی شدهو نیز اشاره به محل وجود تألیفات و... پرداخته شده است

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.