المغني في الطب
| المغني في الطب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دقاق، عبدالرحمن (محقق) سعید بن هبة الله (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب المغني في الطب |
| ناشر | دار النفائس |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1419 ق یا 1999 م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
المغنى في الطب مشهورترين نگاشته سعيد بن هبةالله (متوفى 495ق) است كه آن را براى خزانه خليفه عباسى المقتدى نگاشته است. هدف نويسنده از نگارش اين اثر، تأليف كتابى مختصر در طب براى شاگردانش بوده است تا آنها بتوانند به آسانى به آن مراجعه كنند و به سهولت با بيمارى‌ها، اسباب و علائم آنها و نحوه درمان آنها آشنا شوند. (المغنى في الطب، ص19- 20).
ساختار
اين اثر و ترتيب آن همانند بسيارى ديگر از كتبى است كه پيرامون بيمارى‌ها و درمان آنها به رشته تحرير درآمده است. در ابتدا بيمارى را عنوان مى‌كند، سپس خصوصيات ظاهرى آن بيمارى را برمى‌شمرد، آنگاه اسباب و علائم آن را ذكر مى‌كند و در پايان شيوه درمان آن بيمارى را بيان مى‌كند. معمولاً در هر بخش، مبحث درمان مفصل‌ترين قسمت را تشكيل مى‌دهد.
گزارش محتوا
كتاب المغنى از مهم ترين منابع طب سنتى است كه به دست ما رسيده است. در اين اثر بيش از دويست بيمارى بررسى و شيوه مداواى آنها بيان شده است.
اين نگاشته در عين اختصار شامل مطالب مهم و ارزنده‌اى است؛ از اين رو پس از تأليف مورد توجه بسيارى از پزشکان قرار گرفت است. داود انطاكى در كتاب تذكره اولى الالباب، حكيم مير محمد مؤمن در كتاب تحفة المؤمنين و مرحوم سيد محمدحسین عقيلى خراسانى در بخش بيمارى‌هاى كتاب جوامع الجامع و پس از او حكيم محمد اعظم خان در كتاب اكسير اعظم بسيار به اين اثر استناد كرده‌اند و مطالب مؤلف اين اثر را نقل نموده‌اند.
مؤلف در اين اثر كمتر به نقل اقوال مى‌پردازد، بلكه آنچه مى‌نويسد به سبک و سياق واحد و بدون پرداخت به اقوال پزشکان و نقد و اشكالات آنهاست، چراكه پرداختن به اقوال و اشكالات امرى است كه با قصد مؤلف بر اختصار منافات دارد.افزون بر اين، نثر مؤلف نثرى روان و بدون اغلاق و پيچيدگى است و كسى كه با زبان عربى آشنايى دارد در مطالعه اين كتاب و مراجعه به آن كمتر با مشكلى رو به‌رو مى‌شود.
خصوصيت ديگر اين اثر در بخش مداواى بيمارى‌ها، ذكر شيوه‌هايى معمول و ساده است نه مانند بسيارى از منابع ديگرى كه تنها مجموعه‌اى از نسخه‌ها و شيوه‌هاى مهجور و نيازموده باشد.
وضعيت كتاب
كتاب به همت دكتر عبدالرحمن الدقّاق و براساس چهار نسخه خطى تصحيح و تحقيق شده است. وى در ابتدا مقدمه‌اى كوتاه پيرامون زندگى و آثار مؤلف و نيز شيوه تصحيح كتاب مغنى نگاشته است. در پايان نيز فرهنگ‌نامه ادويه و اغذيه و معادل علمى آنها، اصطلاحات پزشکى و معادل علمى آنها را تدوين و تنظيم نموده است.
پاورقى‌هاى اين اثر به بررسى اختلاف نسخ خطى اختصاص دارد. نسخه حاضر به سال 1999م (1419 ق) در بيروت چاپ و منتشر شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب